proces petersburski posiada jedne z najistotniej znanych opowiadań Gogola. Pisane były w czasie pobytu autora w Sankt Petersburgu, gdzie wykładał historię na tamtejszym uniwersytecie oraz pracował niedługo jako urzędnik. Tam Gogol zetknął się z bezduszną administracją i biurokratyczną hierarchią, co było powodem napisania kilku opowiadań, w których satyrycznie ukazujeł rosyjski system administracyjny i jego nieprawidłowości.
Tom mieści opowiadania: Newski Prospekt, Pamiętnik szaleńca, Portret, Powóz, Nos i napisany nieco później słynny Szynel (Płaszcz).
