Konflikty przestrzenne i niepowtarzalne problemy rozwojowe drobnych miast w Polsce, zwłaszcza położonych w strefach podmiejskich, skłoniły autorkę do podjęcia badań. Wiodącym celem naukowym jest analiza kierunków przekształceń, jakie nastąpiły w tych ośrodkach od 1939 roku, a w szczególności poprzez ostatnie 30 lat (po transformacji ustrojowej).
Szczegółowa analiza badanych miast została zamieszczona w pierwszej części monografii, a w prezentowane opracowanie posiada studium wybranych ośmiu małych miast położonych w strefie podmiejskiej Warszawy: Błonie, Górę Kalwarię, Karczew, Mszczonów, Radzymin, Serock, Tarczyn i Zakroczym.
Wszystkie te ośrodki położone są w odległości 20−40 km od Warszawy, przy dawnych traktach handlowych. Cztery z nich mają 4 do 7 tys. Mieszkańców, a cztery inne około 10 tysięcy. Są również dziś niejednokrotnie zmarginalizowane, a ich liczba ludności (w kilku przypadkach) obniżyła się od 1939 roku, co świadczy o ich stagnacji czy choćby upadku.
Stanowią jednak świadectwo historycznego rozwoju regionu podwarszawskiego, a ich wartości kulturowe wnoszą wkład do naszego dziedzictwa. Monografia ma osiem rozdziałów, każdy poświęcony jednemu z badanych miast.
Poprzedzone są one wprowadzeniem, zawierającym uzasadnienie tematyki, a także opis celu i metodyki badań. Zakończenie to wnioski końcowe z podsumowaniem diagnozy stanu zagospodarowania. Każde zaprezentowane miasto badano według jednorodnych kryteriów, w kolejnych etapach rozwoju, obrazujących stan ich zagospodarowania.
Przyjęto 5 etapów, co około 15 lat (do 1939 roku, 1945–1960, 1960–1985, 1985–2000 oraz 2000–2017). Badane kryteria to: etapy rozwoju przestrzennego miasta (przyrosty terenów budowlanych i zmiany układu przestrzennego w kolejnych etapach rozwoju); struktura demograficzna i rynku pracy (zmiany struktury zatrudnienia i społecznej); struktura praktyczna (rozmieszczenie usług i miejsc pracy, zmiany funkcji dominującej, rola centrum, przestrzenie publiczne); krajobraz miejski (fizjonomia zabudowy i terenów zielonych); morfologia tkanki miejskiej (w tym: działek, układów ulic, typów i form zabudowy).
Tak postawione warunki pozwoliły stworzyć wielokryterialną analizę porównawczą kolejnych przekształceń struktury przestrzennej badanych miast jako standardowych dla niedużych ośrodków położonych w strefach podmiejskich.
