Tytuł Opieka nad wcześniakiem Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-6127-7 Rok wydania 2009 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 292 Format epub, mobi Spis treści Przedmowa 9
Rozdział 1. Wcześniactwo jako problem medyczny, rodzinny i społeczny 17
Jan Oleszczuk, Henryka Sawulicka-Oleszczuk, Czynniki ryzyka porodu przedwczesnego 17
Profilaktyka wcześniactwa 19
Rozdział 2. Organizacja opieki nad noworodkiem wymagającym intensywnego nadzoru 26
Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Skurzak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Grażyna J. Iwanowicz-Palus, Beata Pięta, Hanna Werc, Małgorzat Piskorz-Szymandera, Organizacja oddziału intensywnej terapii neonatologicznej 26
Wyposażenie oddziału intensywnej opieki neonatologicznej 27
Zadania położnej w profilaktyce zakażeń na oddziale intensywnej terapii neonatologicznej 33
Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Skurzak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Grażyna J. Iwanowicz-Palus, Agnieszka M. Bień, Szerzenie się zakażeń i działania profilaktyczne 33
Zakażenia u noworodków przedwcześnie urodzonych 38
Rozdział 3. Noworodek urodzony przedwcześnie – odrębności anatomiczne i fizjologiczne 44
Marzena Kostuch, Termoregulacja 44
Gospodarka wodno-elektrolitowa i równowaga kwasowo-zasadowa 45
Skóra 46
Układ niepodatnościowy 47
Układ krążenia 48
Układ oddechowy 51
Układ we wnętrzuwydzielniczy 52
Układ nerwowy 53
Układ pokarmowy 55
Krew i układ krwiotwórczy 56
Nerki i układ moczowy 58
Narząd wzroku 58
Rozdział 4. Zasady nowoczesnania z noworodkiem urodzonym przedwcześnie w trakcie porodu i bezpośrednio po urodzeniu 61
Agnieszka M. Bień, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, postępowanie na sali porodowej przed porodem 62
postępowanie bezpośrednio po porodzie 62
Transport wcześniaka 65
Rozdział 5. Ocena stopnia dojrzałości i stanu noworodka urodzonego przedwcześnie, Marzena Kostuch 70
Rozdział 6. Opieka nad wcześniakiem przebywającym na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 81
Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka M. Bień, Hanna Werc, Beata Pięta, Małgorzata Piskorz-Szymandera, Kinga Syty, Dorota Pilch, Przyjęcie noworodka na oddział wcześniaków 81
Dokumentacja medyczna 82
Obserwacja i pielęgnowanie wcześniaka w kolejnych dobach życia, Agnieszka M. Bień, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 83
Pielęgnowanie skóry noworodka niedojrzałego 84
Szczepienia ochronne noworodka urodzonego przedwcześnie 88
Badania przesiewowe wykonywane u wcześniaka 89
Przygotowanie noworodka do opuszczenia inkubatora 89
Udział matki lub rodziców w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie – użycie tzw. Metody kangura, Kinga Syty 90
Przygotowanie matki lub rodziców do opieki nad dzieckiem w domu, Kinga Syty 92
wykorzystanie metody Basale Stimulation® w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie, Dorota Pilch 96
Basale Stimulation® w pielęgniarstwie 97
Rozdział 7. Pielęgnowanie noworodka wymagającego wspomagania oddechu z zastosowaniem metody Infant Flow, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 106
Podłączenie noworodka do zestawu Infant Flow 106
Opieka nad noworodkiem leczonym metodą Infant Flow 107
Zapewnienie odpowiedniej temperatury otoczenia 108
Monitorowanie czynności życiowych 108
Toaleta dróg oddechowych 109
Pielęgnacja ciała noworodka 109
Karmienie wcześniaka podłączonego do aparatu Infant Flow 110
uniemożliwianie uszkodzeniom otworów nosowych 111
Ochrona przed zakażeniem 112
innowacyjnanie z dzieckiem niespokojnym 112
Kształtowanie więzi uczuciowej między rodzicami a noworodkiem podłączonym do aparatu Infant Flow 113
Rozdział 8. Odżywianie noworodka przedwcześnie urodzonego, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, Agnieszka M. Bień, Bogumiła Kiełbratowska 117
Zapotrzebowanie energetyczne i płynowe noworodka przedwcześnie urodzonego, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, Agnieszka M. Bień 117
Odżywianie pozajelitowe (parenteralne), Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Skurzak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Bogumiła Kiełbratowska 121
Powikłania odżywiania pozajelitowego 123
niewielkie żywienie jelitowe, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak 124
Odżywianie dożołądkowe (enteralne), Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Bogumiła Kiełbratowska, Agnieszka M. Bień 127
Odżywianie nienaturalne 137
Rozdział 9. Opieka nad wcześniakiem z wybranymi problemami klinicznymi, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, Grażyna J. Iwanowicz-Palus, Agnieszka M. Bień, Bogumiła Kiełbratowska 141
Niedotlenienie i niedokrwienie 141
Krwawienia okołokomorowe i dokomorowe 143
Zespół zaburzeń oddychania 145
Objawy kliniczne niewydolności odechowej 145
Przetrwały przewód tętniczy 147
Dysplazja oskrzelowo-płucna 148
Martwicze zapalenie jelit 150
Hiperbilirubinemia 153
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej (hipoglikemia i hiperglikemia) 156
Hipoglikemia 156
Hiperglikemia 158
Zaburzenia gospodarki wapniowej (hipokalcemia i hiperkalcemia) 159
Hipokalcemia 159
Hiperkalcemia 160
Drgawki 161
Rozdział 10. Monitorowanie czynności życiowych u noworodka urodzonego przedwcześnie, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Anna B. Pilewska-Kozak, Hanna Werc, Beata Pięta, Małgorzata Piskorz-Szymandera 164
Kontrola ciepłoty ciała 164
Temperatura ciała 164
Kontrola ciśnienia tętniczego, czynności serca, oddechów, saturacji 166
Ciśnienie tętnicze krwi 166
Czynność serca 168
Czynność oddechowa 168
Saturacja SpO2 169
Kontrola diurezy 170
Monitorowanie badań laboratoryjnych 170
Morfologia i układ krzepnięcia 171
Glikemia 171
Elektrolity 172
Równowaga kwasowo-zasadowa 172
Monitorowanie stężenia bilirubiny 173
Rozdział 11. Minimalizacja pielęgnacji i terapii noworodka urodzonego przedwcześnie, Marek Szczepański, Monika Kamianowska, Jolanta Janowicz, Marzena Grabowska 176
Środowisko oddziału intensywnej opieki neonatologicznej 177
Światło na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 177
Hałas na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 180
Dotyk w opiece nad dzieckiem na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 184
Rozdział 12. Resuscytacja noworodka przedwcześnie urodzonego, Marzena Kostuch, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 187
Aspekty kliniczne resuscytacji noworodka przedwcześnie urodzonego, Marzena Kostuch, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 187
Kontrola temperatury 188
Wstępna ocena 188
Aktywność oddechowa 189
Częstość pracy serca 189
kolor skóry 189
Napięcie mięśniowe 189
Sposób postępowania w resuscytacji 190
Drożność dróg oddechowych 192
Wsparcie oddechowe 192
Wentylacja zastępcza noworodków przedwcześnie urodzonych 193
Wsparcie układu krążenia 193
Farmakoterapia w resuscytacji 194
Przerwanie resuscytacji 195
Niepodejmowanie resuscytacji (wg ERC) 196
postępowanie po resuscytacji 196
Kwalifikacje i uprawnienia położnej lub pielęgniarki ratunkowej, Marzena Kostuch, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 197
Przygotowanie stanowiska do resuscytacji 199
Rozdział 13. Farmakoterapia na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej, Marzena Kostuch, Agnieszka Skurzak 201
Leczenie farmakologiczne wcześniaka, Marzena Kostuch 201
Wchłanianie leków 201
Dystrybucja leków 202
Metabolizm leków 204
Wydalanie leków 204
Zadania położnej podczas farmakoterapii, Marzena Kostuch, Agnieszka Skurzak 214
Rozdział 14. Percepcja bólu u wcześniaka i jego monitorowanie, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 217
Źródła bólu u dzieci 218
Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu u wcześniaków 220
Odległe następstwa przewlekłej stymulacji bólowej 221
Rozdział 15. Prognozowanie rozwoju noworodka przedwcześnie urodzonego, Marek Szczepański, Monika Kamianowska, Marzena Grabowska 223
Hlipoksja u wcześniaka 225
Wczesne uszkodzenie mózgu u wcześniaka 228
Krwawienia śródczaszkowe 228
Leukomalacja okołokomorowa 229
Następstwa rozwojowe wczesnego uszkodzenia mózgu 229
Wczesna stymulacja rozwoju psychoruchowego dzieci urodzonych przedwcześnie 231
Rozdział 16. Wczesna rozwojowa stymulacja wcześniaka, Dorota Pilch 236
Sposoby porozumiewania się z wcześniakiem 238
Komunikacja wizualna 238
Komunikacja dotykowa 238
Komunikacja wibracyjna 238
Komunikacja węchowa 238
Komunikacja smakowa 238
Komunikacja cieplna 238
Komunikacja dotykowa i somatyczna 239
Minimal Handling 239
Tworzenie więzi dziecko–rodzice i dziecko–matka 239
Rozdział 17. Fototerapia, aromaterapia i muzykoterapia w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie, Dorota Pilch 242
Fototerapia na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 242
Aromatoterapia na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 243
Muzykoterapia 245
Rozdział 18. Problemy etyczne i prawne w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie, Beata Dobrowolska 249
Etyka świętości życia 250
Etyka jakości życia 252
Jakość życia vs. Świętość życia w praktyce neonatologicznej 253
Możliwości odgórnych regulacji w sprawie podejmowania intensywnej terapii noworodków 255
Terapia noworodka i znaczenie wsparcia udzielanego rodzicom 256
Rozdział 19. Noworodek matki zakażonej HIV i uzależnionej, Wojciech Szczepański, Marek Szczepański 260
Opieka nad noworodkiem matki zakażonej HIV 260
Noworodek matki zakażonej HIV 261
Epidemiologia HIV 261
progresywnanie z ciężarną zakażoną HIV 262
nowoczesnanie z noworodkiem 263
Testy w kierunku zakażenia HIV u noworodka i niemowlęcia 263
Terapia antyretrowirusowa u noworodka 264
Karmienie piersią 265
Zakażenia i choroby nieraz współwystępujące z HIV 265
Noworodek matki pijącej alkohol w ciąży 265
Spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych 266
Podejrzenie FAS u noworodka i niemowlęcia 268
Karmienie piersią 268
Noworodek matki palącej papierosy 269
Skutki palenia tytoniu w czasie ciąży 269
Noworodek matki palącej (czynnie i biernie) 270
Palenie a karmienie piersią 270
Noworodek matki zażywającej narkotyki 271
Zażywanie narkotyków w czasie ciąży 272
Problemy okresu noworodkowego, noworodkowy syndrom abstynencyjny (NAS) 272
Karmienie piersią a zażywanie narkotyków
Rozdział 1. Wcześniactwo jako problem medyczny, rodzinny i społeczny 17
Jan Oleszczuk, Henryka Sawulicka-Oleszczuk, Czynniki ryzyka porodu przedwczesnego 17
Profilaktyka wcześniactwa 19
Rozdział 2. Organizacja opieki nad noworodkiem wymagającym intensywnego nadzoru 26
Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Skurzak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Grażyna J. Iwanowicz-Palus, Beata Pięta, Hanna Werc, Małgorzat Piskorz-Szymandera, Organizacja oddziału intensywnej terapii neonatologicznej 26
Wyposażenie oddziału intensywnej opieki neonatologicznej 27
Zadania położnej w profilaktyce zakażeń na oddziale intensywnej terapii neonatologicznej 33
Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Skurzak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Grażyna J. Iwanowicz-Palus, Agnieszka M. Bień, Szerzenie się zakażeń i działania profilaktyczne 33
Zakażenia u noworodków przedwcześnie urodzonych 38
Rozdział 3. Noworodek urodzony przedwcześnie – odrębności anatomiczne i fizjologiczne 44
Marzena Kostuch, Termoregulacja 44
Gospodarka wodno-elektrolitowa i równowaga kwasowo-zasadowa 45
Skóra 46
Układ niepodatnościowy 47
Układ krążenia 48
Układ oddechowy 51
Układ we wnętrzuwydzielniczy 52
Układ nerwowy 53
Układ pokarmowy 55
Krew i układ krwiotwórczy 56
Nerki i układ moczowy 58
Narząd wzroku 58
Rozdział 4. Zasady nowoczesnania z noworodkiem urodzonym przedwcześnie w trakcie porodu i bezpośrednio po urodzeniu 61
Agnieszka M. Bień, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, postępowanie na sali porodowej przed porodem 62
postępowanie bezpośrednio po porodzie 62
Transport wcześniaka 65
Rozdział 5. Ocena stopnia dojrzałości i stanu noworodka urodzonego przedwcześnie, Marzena Kostuch 70
Rozdział 6. Opieka nad wcześniakiem przebywającym na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 81
Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka M. Bień, Hanna Werc, Beata Pięta, Małgorzata Piskorz-Szymandera, Kinga Syty, Dorota Pilch, Przyjęcie noworodka na oddział wcześniaków 81
Dokumentacja medyczna 82
Obserwacja i pielęgnowanie wcześniaka w kolejnych dobach życia, Agnieszka M. Bień, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 83
Pielęgnowanie skóry noworodka niedojrzałego 84
Szczepienia ochronne noworodka urodzonego przedwcześnie 88
Badania przesiewowe wykonywane u wcześniaka 89
Przygotowanie noworodka do opuszczenia inkubatora 89
Udział matki lub rodziców w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie – użycie tzw. Metody kangura, Kinga Syty 90
Przygotowanie matki lub rodziców do opieki nad dzieckiem w domu, Kinga Syty 92
wykorzystanie metody Basale Stimulation® w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie, Dorota Pilch 96
Basale Stimulation® w pielęgniarstwie 97
Rozdział 7. Pielęgnowanie noworodka wymagającego wspomagania oddechu z zastosowaniem metody Infant Flow, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 106
Podłączenie noworodka do zestawu Infant Flow 106
Opieka nad noworodkiem leczonym metodą Infant Flow 107
Zapewnienie odpowiedniej temperatury otoczenia 108
Monitorowanie czynności życiowych 108
Toaleta dróg oddechowych 109
Pielęgnacja ciała noworodka 109
Karmienie wcześniaka podłączonego do aparatu Infant Flow 110
uniemożliwianie uszkodzeniom otworów nosowych 111
Ochrona przed zakażeniem 112
innowacyjnanie z dzieckiem niespokojnym 112
Kształtowanie więzi uczuciowej między rodzicami a noworodkiem podłączonym do aparatu Infant Flow 113
Rozdział 8. Odżywianie noworodka przedwcześnie urodzonego, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, Agnieszka M. Bień, Bogumiła Kiełbratowska 117
Zapotrzebowanie energetyczne i płynowe noworodka przedwcześnie urodzonego, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, Agnieszka M. Bień 117
Odżywianie pozajelitowe (parenteralne), Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Skurzak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Bogumiła Kiełbratowska 121
Powikłania odżywiania pozajelitowego 123
niewielkie żywienie jelitowe, Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak 124
Odżywianie dożołądkowe (enteralne), Anna B. Pilewska-Kozak, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Bogumiła Kiełbratowska, Agnieszka M. Bień 127
Odżywianie nienaturalne 137
Rozdział 9. Opieka nad wcześniakiem z wybranymi problemami klinicznymi, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Agnieszka Skurzak, Grażyna J. Iwanowicz-Palus, Agnieszka M. Bień, Bogumiła Kiełbratowska 141
Niedotlenienie i niedokrwienie 141
Krwawienia okołokomorowe i dokomorowe 143
Zespół zaburzeń oddychania 145
Objawy kliniczne niewydolności odechowej 145
Przetrwały przewód tętniczy 147
Dysplazja oskrzelowo-płucna 148
Martwicze zapalenie jelit 150
Hiperbilirubinemia 153
Zaburzenia gospodarki węglowodanowej (hipoglikemia i hiperglikemia) 156
Hipoglikemia 156
Hiperglikemia 158
Zaburzenia gospodarki wapniowej (hipokalcemia i hiperkalcemia) 159
Hipokalcemia 159
Hiperkalcemia 160
Drgawki 161
Rozdział 10. Monitorowanie czynności życiowych u noworodka urodzonego przedwcześnie, Agnieszka Bałanda-Bałdyga, Anna B. Pilewska-Kozak, Hanna Werc, Beata Pięta, Małgorzata Piskorz-Szymandera 164
Kontrola ciepłoty ciała 164
Temperatura ciała 164
Kontrola ciśnienia tętniczego, czynności serca, oddechów, saturacji 166
Ciśnienie tętnicze krwi 166
Czynność serca 168
Czynność oddechowa 168
Saturacja SpO2 169
Kontrola diurezy 170
Monitorowanie badań laboratoryjnych 170
Morfologia i układ krzepnięcia 171
Glikemia 171
Elektrolity 172
Równowaga kwasowo-zasadowa 172
Monitorowanie stężenia bilirubiny 173
Rozdział 11. Minimalizacja pielęgnacji i terapii noworodka urodzonego przedwcześnie, Marek Szczepański, Monika Kamianowska, Jolanta Janowicz, Marzena Grabowska 176
Środowisko oddziału intensywnej opieki neonatologicznej 177
Światło na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 177
Hałas na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 180
Dotyk w opiece nad dzieckiem na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 184
Rozdział 12. Resuscytacja noworodka przedwcześnie urodzonego, Marzena Kostuch, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 187
Aspekty kliniczne resuscytacji noworodka przedwcześnie urodzonego, Marzena Kostuch, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 187
Kontrola temperatury 188
Wstępna ocena 188
Aktywność oddechowa 189
Częstość pracy serca 189
kolor skóry 189
Napięcie mięśniowe 189
Sposób postępowania w resuscytacji 190
Drożność dróg oddechowych 192
Wsparcie oddechowe 192
Wentylacja zastępcza noworodków przedwcześnie urodzonych 193
Wsparcie układu krążenia 193
Farmakoterapia w resuscytacji 194
Przerwanie resuscytacji 195
Niepodejmowanie resuscytacji (wg ERC) 196
postępowanie po resuscytacji 196
Kwalifikacje i uprawnienia położnej lub pielęgniarki ratunkowej, Marzena Kostuch, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 197
Przygotowanie stanowiska do resuscytacji 199
Rozdział 13. Farmakoterapia na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej, Marzena Kostuch, Agnieszka Skurzak 201
Leczenie farmakologiczne wcześniaka, Marzena Kostuch 201
Wchłanianie leków 201
Dystrybucja leków 202
Metabolizm leków 204
Wydalanie leków 204
Zadania położnej podczas farmakoterapii, Marzena Kostuch, Agnieszka Skurzak 214
Rozdział 14. Percepcja bólu u wcześniaka i jego monitorowanie, Agnieszka Bałanda-Bałdyga 217
Źródła bólu u dzieci 218
Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu u wcześniaków 220
Odległe następstwa przewlekłej stymulacji bólowej 221
Rozdział 15. Prognozowanie rozwoju noworodka przedwcześnie urodzonego, Marek Szczepański, Monika Kamianowska, Marzena Grabowska 223
Hlipoksja u wcześniaka 225
Wczesne uszkodzenie mózgu u wcześniaka 228
Krwawienia śródczaszkowe 228
Leukomalacja okołokomorowa 229
Następstwa rozwojowe wczesnego uszkodzenia mózgu 229
Wczesna stymulacja rozwoju psychoruchowego dzieci urodzonych przedwcześnie 231
Rozdział 16. Wczesna rozwojowa stymulacja wcześniaka, Dorota Pilch 236
Sposoby porozumiewania się z wcześniakiem 238
Komunikacja wizualna 238
Komunikacja dotykowa 238
Komunikacja wibracyjna 238
Komunikacja węchowa 238
Komunikacja smakowa 238
Komunikacja cieplna 238
Komunikacja dotykowa i somatyczna 239
Minimal Handling 239
Tworzenie więzi dziecko–rodzice i dziecko–matka 239
Rozdział 17. Fototerapia, aromaterapia i muzykoterapia w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie, Dorota Pilch 242
Fototerapia na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 242
Aromatoterapia na oddziale intensywnej opieki neonatologicznej 243
Muzykoterapia 245
Rozdział 18. Problemy etyczne i prawne w opiece nad noworodkiem urodzonym przedwcześnie, Beata Dobrowolska 249
Etyka świętości życia 250
Etyka jakości życia 252
Jakość życia vs. Świętość życia w praktyce neonatologicznej 253
Możliwości odgórnych regulacji w sprawie podejmowania intensywnej terapii noworodków 255
Terapia noworodka i znaczenie wsparcia udzielanego rodzicom 256
Rozdział 19. Noworodek matki zakażonej HIV i uzależnionej, Wojciech Szczepański, Marek Szczepański 260
Opieka nad noworodkiem matki zakażonej HIV 260
Noworodek matki zakażonej HIV 261
Epidemiologia HIV 261
progresywnanie z ciężarną zakażoną HIV 262
nowoczesnanie z noworodkiem 263
Testy w kierunku zakażenia HIV u noworodka i niemowlęcia 263
Terapia antyretrowirusowa u noworodka 264
Karmienie piersią 265
Zakażenia i choroby nieraz współwystępujące z HIV 265
Noworodek matki pijącej alkohol w ciąży 265
Spektrum płodowych zaburzeń alkoholowych 266
Podejrzenie FAS u noworodka i niemowlęcia 268
Karmienie piersią 268
Noworodek matki palącej papierosy 269
Skutki palenia tytoniu w czasie ciąży 269
Noworodek matki palącej (czynnie i biernie) 270
Palenie a karmienie piersią 270
Noworodek matki zażywającej narkotyki 271
Zażywanie narkotyków w czasie ciąży 272
Problemy okresu noworodkowego, noworodkowy syndrom abstynencyjny (NAS) 272
Karmienie piersią a zażywanie narkotyków
