Dziadek do orzechów jest baśniową opowieścią dla dzieci wielkiego niemieckiego pisarza epoki romantyzmu, prekursora fantastyki, Ernsta Theodora Amadeusa Hoffmanna. Książka należy do ścisłego kanonu światowej literatury dziecięcej.
Opisuje niezwykłe przygody, jakie spotykają siedmioletnią Marysię po tym, jak na święta Bożego Narodzenia uzyskuje w prezencie Dziadka do orzechów, marionetkę, która ożywa w wigilijną noc. Po stoczeniu zwycięskiej walki z królem myszy, Dziadek do orzechów przenosi dziewczynkę do magicznego królestwa, zamieszkanego poprzez lalki i zabawki.
Opowieść Hoffmanna zainspirowała Piotra Czajkowskiego do skomponowania znanego baletu Dziadek do orzechów. Utwór stał się także inspiracją wielu ekranizacji filmowych, zarówno fabularnych, jak i animowanych.
Na podstawie powieści powstał także polski film, w reżyserii Haliny Bielińskiej i według scenariusza Marii Krüger.
