Zbrodnia i kara jest powieścią rosyjskiego pisarza Fiodora Dostojewskiego z 1866 roku należącą do ścisłego kanonu arcydzieł literatury światowej. Opowiada o zbrodni popełnionej poprzez studenta Rodiona Raskolnikowa, który dla pieniędzy morduje starą lichwiarkę i jej siostrę oraz o wpływie tej zbrodni na uczucia, psychikę i moralność przestępcy.
Raskolnikow uważa się za jednostkę wybitną i wyjątkową, za buntownika przeciwko niesprawiedliwościom tego świata. Borykając się z trudnościami bytowymi, bohater przypisuje sobie prawo do przestępstwa, uznając, iż szlachetny cel, jakim jest wsparcie doskonałej jednostki, uświęca krzywdy wyrządzone zwykłym ludziom, których nazywa „wszami".
Kiedy jednak Raskolnikow popełnia zbrodnię, odzywają się w nim dręczące myśli i emocje, prowadzące do postępujących jeden po drugim upadków psychicznych. Nie jest to jeszcze głos sumienia, raczej strach przed nieuchronną karą.
Sumienie Raskolnikowa zostało tak głęboko spętane kłamstwem, iż przestępca nadal wierzy w swoją ideologię i nie dopuszcza do siebie myśli o grzechu. Odrodzenie moralne dopóty nie nastąpi, dopóki jego czyn nie zostanie zdemaskowany przez policję, a on sam nie przyzna się do winy i nie zostanie skazany na zesłanie.
Dopiero wieloletnia katorga, połączona z pełną poświęcenia miłością Soni, skruszą kamienne serce Raskolnikowa. Uświadomią mu, że sprzeniewierzył swoje ideały i skłonią go do szczerej pokuty, otwierając tym samym drogę do odnowy duchowej i odrodzenia.
Zbrodnia i kara miała ogromny wpływ na rozwój literatury, psychologii i filozofii. Była przedmiotem licznych komentarzy, interpretacji, analiz i inscenizacji teatralnych i filmowych. Lektura dla szkół średnich
