Zbiory Naukowe Zakładu Architektury Polskiej Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej są jedną z najcenniejszych kolekcji tworzyw inwentaryzacyjnych historycznych założeń urbanistycznych i obiektów architektonicznych w Polsce.
Początki zbioru sięgają 1922 roku, czyli roku założenia przez profesora Oskara Sosnowskiego Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej – pierwszej w Warszawie placówki naukowej zajmującej się dziedzictwem architektonicznym ziem Polski, skupiającej multidyscyplinarny zespół architektów, historyków sztuki i historyków.
Powstający od tego czasu przy Zakładzie zbiór architektonicznych rysunków inwentaryzacyjnych, planów miast i fotografii miał służyć jednocześnie jako baza do prowadzenia szeroko zakrojonych badań nad dziejami architektury i sztuki w Polsce, jak również jako inspiracja w projektowaniu współczesnej architektury.
Po wojnie, uratowane od zniszczenia Zbiory Naukowe ZAP są od 1945 roku sukcesywnie zwiększane. Obecnie Zbiór buduje ponad 30 000 rysunków inwentaryzacyjnych, 571 przedwojennych albumów inwentaryzacji wsi, ok.
10 000 powojennych rysunków budownictwa drewnianego, blisko 40 000 fotografii, ok. 1500 planów urbanistycznych, kilkaset opracowań badawczych i m.in. Przedwojenne i powojenne prace studenckie, rysunki projektowe i notatki badawcze.
niemało tworzyw ze Zbiorów – jednocześnie przed, jak i po wojnie – zostało badawczo stosowanych w licznych opracowaniach i publikacjach, a także przy pracach projektowych w historycznym kontekście kulturowym.
Upowszechnieniu wiedzy na temat zasobu Zbioru i badań stworzonych z użyciem zawartych w nim tworzyw przed wojną służyły pomiędzy innymi dwa periodyki naukowe wydawane przez ZAP – „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury", po roku 1950 przejęty przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk jako do dziś się przedstawiający „Biuletyn Historii Sztuki" i kolekcja wydawnicza „Studia do dziejów sztuki w Polsce" po wojnie niereaktywowana.
pokaźniejsze monografie o tej tematyce ukazywały się w kolekcji pod nazwą „Biblioteka ZAP", również w zarzuconych po wojnie podseriach „Architectura Militaris", a także „Wnętrze i sprzęt". Problematykę teorii oraz historii architektury i urbanistyki podjął wydawany przez Wydział Architektury PW „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" o bez znikoma siedemdziesięcioletniej już dziś tradycji.
W tym periodyku pomiary i wstępne opracowania obiektów mierzonych i badanych przez ZAP ukazywały się co roku w formie w miarę regularnie publikowanych „sprawozdań z pomiarów ZAP". Od około 20 lat, ze względu na zmianę profilu i wydawcy Kwartalnika, ta forma systematycznego publikowania prac badawczych i inwentaryzacyjnych Zakładu oraz współpracujących z nim jednostek WAPW została jednak zarzucona.
mając powyższe na uwadze, zespół Zakładu Architektury Polskiej, po wielu dyskusjach, doszedł do przekonania, iż nadeszła pora by powrócić do dobrej zakładowej tradycji i w nawiązaniu do publikowanych poprzez Zakład w okresie międzywojennym, a niereaktywowanych po wojnie „Studiów do dziejów sztuki w Polsce", podjąć na powrót własną działalność wydawniczą.
Powstał pomysł wydawania poprzez ZAP we współpracy z Oficyną Wydawniczą PW serii wieloautorskich recenzowanych monografii pt. „Studia do dziejów architektury i urbanistyki w Polsce", w ramach której corocznie planujemy publikować jeden tom zawierający wyniki prac naukowych oraz ilustrowane opracowania dotąd szerzej badawczo niewykorzystanych archiwalnych tworzyw dokumentacyjnych i pomiarowych z zakresu wybranego zagadnienia szeroko pojętej problematyki badań nad architekturą i urbanistyką z terenu dawnej i obecnej Rzeczypospolitej.
Chcielibyśmy by w każdym z kolejnych tomów naszej kolekcji znalazło się miejsce na publikację materiałów biograficznych dotyczących wybitnych badaczy historii polskiej architektury i urbanistyki.
