Horyzont czasowy tego opracowania obejmuje dzieje poglądów na temat edukacji etycznej i wychowania moralnego w Polsce od początku XV w. Aż po nieomal połowę XX. Przedstawione w monografii dzieje poglądów na ten temat ukazane są nie tylko w ich złożonej strukturze problemowej, lecz także, na ile było to możliwe, w kontekście ówczesnych wydarzeń intelektualnych, kulturowych i społecznych.
Struktura opracowania oparta jest na charakterystyce i analizie opisowo-porównawczej stanowisk i poglądów formułowanych najczęściej w ramach myśli filozoficznej, etycznej, religijnej, pedagogicznej wymienianych stuleci.
Przywoływane stanowiska i poglądy typowo przedstawiane zostały w ujęciu osobowym. W opisie postaci ograniczono do potrzebnego minimum elementy biograficzne na rzecz charakterystyki i analizy poglądów z wykorzystaniem źródeł filozoficznych, etycznych, pedagogicznych, ale także piśmiennictwa społeczno-politycznego, niekiedy do utworów literackich i wypowiedzi o charakterze publicystycznym.
Lektura dorobku czołowych przedstawicieli polskiej myśli humanistycznej wymownie zaświadcza, że warto i należy się sięgać do tych faktów naszej intelektualnej historii, tych bardziej i mniej znanych, nie tylko po, żeby poznać utrwalone w nich myślenie danej epoki, ich pełniejsze dostatek i uzyskać pokaźniejszą wiedzę o ówczesnych poglądach i ich przeobrażeniach, lecz także dlatego, aby skorzystać z mądrych przemyśleń i doświadczeń, które z dawniejszej i bliższej przeszłości płyną.
sporo wówczas formułowanych idei, haseł i postulatów nic nie traci na znaczeniu w czasach nam współczesnych, zwłaszcza, gdy konstatujemy, iż wychowanie i edukacja moralna nie za każdym razem są korzystnie docenianie, a jakże nawet zaniedbywana.
