Przeszłość użyteczna to kolejny tom antologii tekstów renomowanego za najwybitniejszego teoretyka historii w świecie anglojęzycznym, amerykańskiego badacza teorii i historii historiografii - Haydena White’a. Po wydanej poprzez Universitas w 2000 roku Poetyce pisarstwa historycznego (red. Ewa Domańska i Marek Wilczyński; wydanie II poprawione i uzupełnione 2010) i tomie Proza historyczna (red. Ewa Domańska, 2009), proponowany zbiór będzie zawierać zarówno nowe teksty White’a opublikowane w ciągu ostatnich sześciu lat, jak i artykuły starsze, które warto przywołać w związku z rosnącym w Polsce zainteresowaniem posthumanizmem, utopią, myśleniem systemowym, postkolonialnym podejściem do badań przeszłości Europy Wschodniej,, a także współczesną sztuką jako medium badania przeszłości. Książka składa się z jedenastu artykułów poprzedzonych wstępem Haydena White’a przygotowanym specjalnie dla przygotowywanego tomu, posłowiem Ewy Domańskiej, aktualną bibliografią prac White’a i indeksem osób i pojęć. Wybór posiada jednocześnie teksty teoretyczne, jak i analityczne, które ukazują warsztat badawczy White’a i stanowią egzemplifikację jego podejścia do badania tekstów. Ponadto tom podejmuje kwestie społecznej poręczności historii. W ujęciu White’a, dostarcza ona wiedzy zezwalającej na rozwiązywanie problemów dnia dzisiejszego równocześnie jednostce, jak i wspólnocie. Wybrane artykuły ujawniają także moralizatorski aspekt pisarstwa amerykańskiego badawcza, za którego podejściem stoi bardzo potężna wizja ludzkiej podmiotowości wywodząca się z egzystencjalizmu koncentrującym się na kwestii wyborów i odpowiedzialności. Pokazują one,w sytuacji White’a należałoby mówić nie tyle o jego filozofii historii, ile o unikalnej, konsekwentnie przez niego propagowanej filozofii podmiotu, która stoi w centrum jego widzenia historii i z której wypływa proponowana przez niego refleksja na temat wyobraźni, języka, dyskursu i narracji.
konkretne problematyka rozpatrywana w logicznym następstwie, unikanie scjentystycznego żargonu, przejrzysty wywód, który pozwala śledzić argumentacje, a także jasno zdefiniowane pojęcia usprawniające zrozumienie charakterystycznej dla White’a siatki kategorialnej – te wszystkie parametry stylu Autora powodują, iż jego teksty są przystępne i przychylne nawet dla czytelników, którzy nie zajmują się teorią literatury czy teorią i historią historiografii, a zainteresowani się relacjami między literaturą i historią, faktem i fikcją, a także ogólnie epistemologicznym, estetycznym i etycznym rozmiarem pisarstwa produkującego wiedzę o przeszłości.
Przeszłość użyteczna jest książką podręcznikową, przeznaczoną nie tylko dla pracowników i studentów instytutów polonistyki i historii, gdzie prace Haydena White’a weszły do kanonu literatury obowiązkowej, ale także dla archeologów, antropologów, historyków sztuki, kulturoznawców i socjologów, zainteresowanych literackim rozmiarem humanistycznego dyskursu naukowego, spo...
