W opracowaniu z zasady dokonano rekonstrukcji wyników badań empirycznych Danuty Gierulanki i ukazano różnorodność związanych z nimi wątków teoretycznych oraz przedstawiono jej warsztat badawczy, oparty na innym ideale obiektywności naukowej w stosunku do dominującego w psychologii poznawczej.
Ukazano ponadto poglądy metateoretyczne D. Gierulanki, które – rozproszone i rzadko formułowane expresis verbis – wspierały jej prace psychologiczne i ucieleśniały ideał wolności badań naukowych w czasach tak szczególnie niesprzyjających jego realizacji.
D. Gierulanka nawiązując wprost do filozoficznych koncepcji Husserla i Ingardena, uzyskała wyniki teoretyczne, w pełni porównywalne z późniejszymi rezultatami psychologii poznawczej i kognitywistyki. Jej prace, zwłaszcza dotyczące cyklu przyswajania pojęć, na pewno torowały drogę współczesnemu pluralistycznemu podejściu w psychologii.
Zasługują na to, aby nie tylko ocalić je od zapomnienia, ale podjąć zawarte w nich myśli i idee, cenne dla psychologii poznania i sposobu jej uprawiania, by pokazać ich żywotność i siłę oraz dalszą ich fenomenologiczną perspektywę, ku której konsekwentnie od samego początku się zwracały i wspaniale rozwijały.
