Tytuł Od Czeczenii do Somalilandu Podtytuł Idea ochrony uchodźców w kontekście kultury organizacyjnej i prawnej Urzędu Wysokiego Komisarza do spraw Uchodźców Autor Wojciech Trojan Język polski Wydawnictwo Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego ISBN 978-83-235-3697-0 Rok wydania 2018 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 418 Format pdf, epub, mobi Spis treści Od autora 9
Rozdział 1. Teoria i metodologia 13
1.1. Wprowadzenie 13
1.2. Przedmiot, cel i założenia rozprawy z perspektywy antropologicznej ewolucji idei ochrony uchodźców. Kazus Urzędu Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców 15
1.3. Inspiracje teoretyczne 28
1.4. Etnografia wielomiejscowa i autoetnografia 37
1.5. Stan badań nad kulturą organizacyjną UNHCR-u 44
Rozdział 2. UNHCR w kontekście amerykańskiej kultury prawnej i organizacyjnej 49
2.1. UNHCR w XX wieku: „Maszyna do Drenażu Mózgów" czy „Ambasada Uchodźców"? 49
2.2. Od indywidualizmu do kolektywizmu w podejściu UNHCR-u do uchodźców 60
2.3. Budowanie relacji między jednostką a UNHCR-em poprzez cykl „rekrutacji talentów" – rytuały humanitariuszy 71
2.4. Dyktatura sprawozdawczości: kreatywna rachunkowość uchodźcza w UNHCR-ze 81
2.5. Wewnętrzne rytuały organizacyjne UNHCR-u w XXI wieku – architektura amerykańskiego Panoptykonu 86
2.6. Kodeks zachowania korporacyjnego 92
2.7. W poszukiwaniu paradygmatu podejścia do przymusowej migracji: humanitaryzm czy solidaryzm jako narzędzie ochrony międzynarodowej 98
2.8. Podsumowanie 107
Rozdział 3. Północny Kaukaz – jurydyka „żywego prawa" w Rosji 115
3.1. Wstęp 115
3.2. Czynniki decydujące o postawach wobec migracji z Północnego Kaukazu 121
3.3. „Odpowiedzialne wejście i wyjście" – kaukaskie operacje gabinetowe UNHCR-u 126
3.4. Ogólna charakterystyka warunków pobytu i pracy UNHCR-u na Północnym Kaukazie 138
3.5. Postawy wzajemne pracowników lokalnych UNHCR-u 146
3.6. Niebezpieczeństwa wiedzy o kraju pochodzenia a technika budowania siatki wpływu na Północnym Kaukazie 152
3.7. Postawy organów władzy republik wobec UNHCR-u i jego partnerów 158
3.8. Adat i UNHCR na Północnym Kaukazie 162
3.9. Podsumowanie 171
Rozdział 4. Tadżykistan – między basmaczami i aparatczykami 174
4.1. Wstęp 174
4.2. Uchodźcy wewnętrzni i uchodźcy z Afganistanu w Tadżykistanie 183
4.3. Oficer ds. Ochrony decyduje o życiu albo śmierci uchodźcy 189
4.4. Rutynowe sprawy azylowe UNHCR-u w Duszanbe 200
4.5. Tadżycy na granicy Polski – próba skonstruowania profilu „genialnego" uchodźcy. Liminalność przejścia w stan ochrony w „świecie nasyconym mediami" 204
4.6. Bezpaństwowcy w Tadżykistanie – próba lobbingu legislacyjnego w przestrzeni pola norm kulturowych 208
4.7. Podsumowanie 211
Rozdział 5. Interwencja humanitarna na Ukrainie 215
5.1. Wstęp 215
5.2. Czynniki decydujące o mojej misji w Mariupolu i Siewierodoniecku 218
5.3. Gabinetowe operacje UNHCR-u na rzecz uchodźców wewnętrznych na Ukrainie: trudności w rozumieniu pojęcia „pomocy humanitarnej" na Ukrainie po wypadkach na kijowskim Majdanie 221
5.4. Ogólna charakterystyka sytuacji humanitarnej w Mariupolu i na Ługańszczynie od września 2014 do marca 2015 roku 229
5.5. Postawy wzajemne pracowników lokalnych 235
5.6. Metodologia pracy UNHCR-u na Donbasie 242
5.7. Postawy władz ukraińskich i separatystów wobec pomocy humanitarnej ONZ 245
5.8. UNHCR i pomoc prawna dla uchodźców wewnętrznych 250
5.9. Podsumowanie 255
Rozdział 6. Kazus Somalilandu – tradycja klanowa przeciwko wizji neokolonizacji przez Narody Zjednoczone 259
6.1. Wstęp 259
6.2. Kto jest kim w Somalilandzie: „uchodźca" – uchodźca wewnętrzny" 271
6.3. System recepcyjny dla uchodźców zewnętrznych i wewnętrznych 277
6.4. Życie powszednie uchodźców w Hargejsie na podstawie ich skarg do UNHCR-u 284
6.5. „Pokojowe współistnienie" jako metoda budowania poprzez UNHCR wielokulturowego modelu „ochrony" uchodźców w Somalilandzie. Opozycja wobec tradycyjnych systemów rozwiązywania sporów i konfliktów 295
6.6. Bezpaństwowcy w Somalilandzie 299
6.7. Podsumowanie 303
Rozdział 7. Turcja – przewrót w systemie światowej ochrony uchodźców w XXI wieku 307
7.1. Wstęp 307
7.2. „Humanitaryzm musi się opłacać" i inne tureckie ograniczenia w ochronie uchodźców 308
7.3. Ogólna charakterystyka warunków pobytu uciekinierów wojennych i uchodźców w Turcji 318
7.4. Władza „patrona" i wzajemne postawy pracowników lokalnych UNHCR-u 321
7.5. Postawy władz tureckich wobec pomocy humanitarnej i działań UNHCR-u 326
7.6. Czy Turcja jest bezpiecznym krajem trzecim? 330
7.7. Podsumowanie 334
Rozdział 8. Zakończenie 339
8.1. UNHCR i dążenie do władzy 342
8.2. Narzędzia globalnej misji: cyberhumanitaryzm dla zarządzania masowym napływem ludności 348
8.3. Mit ucieczki od Panoptykonu do rzeczywistego świata uchodźców na peryferie systemu 352
8.4. Wiedza tajemna Wysokiego Komisarza i autoetnografia 355
Bibliografia 357
Wybrane źródła internetowe 370
Abstract 373
Aneksy 376
Słownik angielsko-polski wybranych terminów języka zawodowego UNHCR-u 376
fotografie 383
Ilustracje 405
Indeks nazwisk 409
Indeks instytucji 415
Rozdział 1. Teoria i metodologia 13
1.1. Wprowadzenie 13
1.2. Przedmiot, cel i założenia rozprawy z perspektywy antropologicznej ewolucji idei ochrony uchodźców. Kazus Urzędu Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców 15
1.3. Inspiracje teoretyczne 28
1.4. Etnografia wielomiejscowa i autoetnografia 37
1.5. Stan badań nad kulturą organizacyjną UNHCR-u 44
Rozdział 2. UNHCR w kontekście amerykańskiej kultury prawnej i organizacyjnej 49
2.1. UNHCR w XX wieku: „Maszyna do Drenażu Mózgów" czy „Ambasada Uchodźców"? 49
2.2. Od indywidualizmu do kolektywizmu w podejściu UNHCR-u do uchodźców 60
2.3. Budowanie relacji między jednostką a UNHCR-em poprzez cykl „rekrutacji talentów" – rytuały humanitariuszy 71
2.4. Dyktatura sprawozdawczości: kreatywna rachunkowość uchodźcza w UNHCR-ze 81
2.5. Wewnętrzne rytuały organizacyjne UNHCR-u w XXI wieku – architektura amerykańskiego Panoptykonu 86
2.6. Kodeks zachowania korporacyjnego 92
2.7. W poszukiwaniu paradygmatu podejścia do przymusowej migracji: humanitaryzm czy solidaryzm jako narzędzie ochrony międzynarodowej 98
2.8. Podsumowanie 107
Rozdział 3. Północny Kaukaz – jurydyka „żywego prawa" w Rosji 115
3.1. Wstęp 115
3.2. Czynniki decydujące o postawach wobec migracji z Północnego Kaukazu 121
3.3. „Odpowiedzialne wejście i wyjście" – kaukaskie operacje gabinetowe UNHCR-u 126
3.4. Ogólna charakterystyka warunków pobytu i pracy UNHCR-u na Północnym Kaukazie 138
3.5. Postawy wzajemne pracowników lokalnych UNHCR-u 146
3.6. Niebezpieczeństwa wiedzy o kraju pochodzenia a technika budowania siatki wpływu na Północnym Kaukazie 152
3.7. Postawy organów władzy republik wobec UNHCR-u i jego partnerów 158
3.8. Adat i UNHCR na Północnym Kaukazie 162
3.9. Podsumowanie 171
Rozdział 4. Tadżykistan – między basmaczami i aparatczykami 174
4.1. Wstęp 174
4.2. Uchodźcy wewnętrzni i uchodźcy z Afganistanu w Tadżykistanie 183
4.3. Oficer ds. Ochrony decyduje o życiu albo śmierci uchodźcy 189
4.4. Rutynowe sprawy azylowe UNHCR-u w Duszanbe 200
4.5. Tadżycy na granicy Polski – próba skonstruowania profilu „genialnego" uchodźcy. Liminalność przejścia w stan ochrony w „świecie nasyconym mediami" 204
4.6. Bezpaństwowcy w Tadżykistanie – próba lobbingu legislacyjnego w przestrzeni pola norm kulturowych 208
4.7. Podsumowanie 211
Rozdział 5. Interwencja humanitarna na Ukrainie 215
5.1. Wstęp 215
5.2. Czynniki decydujące o mojej misji w Mariupolu i Siewierodoniecku 218
5.3. Gabinetowe operacje UNHCR-u na rzecz uchodźców wewnętrznych na Ukrainie: trudności w rozumieniu pojęcia „pomocy humanitarnej" na Ukrainie po wypadkach na kijowskim Majdanie 221
5.4. Ogólna charakterystyka sytuacji humanitarnej w Mariupolu i na Ługańszczynie od września 2014 do marca 2015 roku 229
5.5. Postawy wzajemne pracowników lokalnych 235
5.6. Metodologia pracy UNHCR-u na Donbasie 242
5.7. Postawy władz ukraińskich i separatystów wobec pomocy humanitarnej ONZ 245
5.8. UNHCR i pomoc prawna dla uchodźców wewnętrznych 250
5.9. Podsumowanie 255
Rozdział 6. Kazus Somalilandu – tradycja klanowa przeciwko wizji neokolonizacji przez Narody Zjednoczone 259
6.1. Wstęp 259
6.2. Kto jest kim w Somalilandzie: „uchodźca" – uchodźca wewnętrzny" 271
6.3. System recepcyjny dla uchodźców zewnętrznych i wewnętrznych 277
6.4. Życie powszednie uchodźców w Hargejsie na podstawie ich skarg do UNHCR-u 284
6.5. „Pokojowe współistnienie" jako metoda budowania poprzez UNHCR wielokulturowego modelu „ochrony" uchodźców w Somalilandzie. Opozycja wobec tradycyjnych systemów rozwiązywania sporów i konfliktów 295
6.6. Bezpaństwowcy w Somalilandzie 299
6.7. Podsumowanie 303
Rozdział 7. Turcja – przewrót w systemie światowej ochrony uchodźców w XXI wieku 307
7.1. Wstęp 307
7.2. „Humanitaryzm musi się opłacać" i inne tureckie ograniczenia w ochronie uchodźców 308
7.3. Ogólna charakterystyka warunków pobytu uciekinierów wojennych i uchodźców w Turcji 318
7.4. Władza „patrona" i wzajemne postawy pracowników lokalnych UNHCR-u 321
7.5. Postawy władz tureckich wobec pomocy humanitarnej i działań UNHCR-u 326
7.6. Czy Turcja jest bezpiecznym krajem trzecim? 330
7.7. Podsumowanie 334
Rozdział 8. Zakończenie 339
8.1. UNHCR i dążenie do władzy 342
8.2. Narzędzia globalnej misji: cyberhumanitaryzm dla zarządzania masowym napływem ludności 348
8.3. Mit ucieczki od Panoptykonu do rzeczywistego świata uchodźców na peryferie systemu 352
8.4. Wiedza tajemna Wysokiego Komisarza i autoetnografia 355
Bibliografia 357
Wybrane źródła internetowe 370
Abstract 373
Aneksy 376
Słownik angielsko-polski wybranych terminów języka zawodowego UNHCR-u 376
fotografie 383
Ilustracje 405
Indeks nazwisk 409
Indeks instytucji 415
