Tytuł Polak w świecie finansów Podtytuł O psychologicznych uwarunkowaniach zachowań ekonomicznych Polaków. Autor Dominika Maison Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-19377-5 Rok wydania 2013 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 256 Format mobi, epub Spis treści Przedmowa 9
Wstęp 11
1. Obfitość – stan duszy czy portfela? O psychologicznych uwarunkowaniach satysfakcji materialnej Polaków 15
1.1. Dobra sytuacja materialna – ile kto ma czy jak mu się wydaje? 15
1.2. Przez pieniądze do szczęścia czy przez szczęście do pieniędzy? 25
1.3. Skąd ten optymizm finansowy, czyli tajniki zadowolenia z sytuacji materialnej 35
Podsumowanie i wnioski 40
2. Wydawanie pieniędzy – przyjemność czy ból? O tym, jak i dlaczego ludzie wydają pieniądze 41
2.1. Cena – obiektywna czy subiektywna wskazówka wartości artykułu 42
2.2. Kontekst sytuacyjny – nie każde 100 zł jest warte tyle samo 44
2.3. Pułapka „korzystnego interesu" 46
2.4. Księgowanie umysłowe – szufladki w głowie konsumenta 47
2.5. Księgowanie emocjonalne – znaczenie pochodzenia pieniędzy 49
2.6. Rozrzutnik czy sknera – różnice indywidualne w strategiach wydawania pieniędzy 52
Kontroler cen (Value seeker) 55
Rozrzutnik (Big spender) 56
Rozsądny niewydawacz (Non-spender) 56
Poszukiwacz doświadczeń (Experiencer) 57
2.7. Style zarządzania pieniędzmi wśród Polaków 61
Podsumowanie i wnioski 67
3. Bank czy skarpeta. O tym, dlaczego nie wszyscy Polacy posiadają konta bankowe 69
3.1. Konto w banku – pierwszy stopień ubankowienia 70
3.2. Dlaczego cały czas nie wszyscy Polacy mają konta bankowe? 73
Po pierwsze – brak potrzeby 76
Po drugie – niskie dochody 79
Po trzecie – brak zaufania do instytucji finansowych 82
Po czwarte – kult gotówki 85
3.3. Konto to nie wszystko – korzystanie z innych produktów bankowych, czyli wyższy stopień ubankowienia 88
Po pierwsze – kontrola finansów 92
Po drugie – lęk przed nowymi technikami 94
Po trzecie – brak wiedzy 96
Podsumowanie i wnioski 97
4. Wróbel w garści czy gołąb na dachu. O oszczędzaniu i inwestowaniu Polaków 101
4.1. Najróżniejsze podejścia do motywów oszczędzania 102
Hipoteza procesu życia 102
Behawioralna hipoteza procesu życia 104
Typologia oszczędzania według George’a Katony 105
4.2. Samokontrola – warunek wydajnego oszczędzania 106
4.3. Strategie oszczędzania 108
4.4. Oszczędzanie a pożyczanie pieniędzy 112
4.5. Motywy i cele oszczędzania. Na co i dlaczego ludzie oszczędzają? 114
4.6. Inwestowanie – wyższy stopień oszczędzania 117
4.7. Dlaczego nie wszyscy inwestują? 122
4.8. Postawy wobec oszczędzania i inwestowania a zachowania finansowe w tym obszarze 123
Podsumowanie i wnioski 128
5. Moje życie w cudzych rękach. O tym dlaczego nie wszyscy Polacy się ubezpieczają i myślą o emeryturze 129
5.1. Perspektywa czasowa – czyli dlaczego nie wszyscy myślą o przyszłości 129
5.2. Dlaczego ludzie się (nie) ubezpieczają – myślał indyk o niedzieli, a w sobotę łeb ucięli 132
5.3. Skłonność Polaków do ubezpieczania się 135
5.4. Emerytura – dłuższe życie, większy problem 141
5.5. Podejście Polaków do emerytury 143
Postrzeganie sytuacji materialnej na przyszłej emeryturze 144
Działania finansowe na rzecz przyszłej emerytury 145
Praca na przyszłej emeryturze 151
Odpowiedzialność za emeryturę Polaków 156
Podsumowanie i wnioski 161
6. Dla siebie czy dla innych. O tym, jak Polacy rozumieją system podatkowy 163
6.1. Co to są podatki i dlaczego trzeba je płacić? 163
6.2. Jaki system podatkowy: liniowy czy nowoczesny? 166
6.3. Akceptacja wysokości podatków a oczekiwanie świadczeń ze strony państwa 176
6.4. Oczekiwanie świadczeń ze strony państwa 178
Podsumowanie i wnioski 179
7. Przez wiedzę do pieniędzy. O wiedzy ekonomicznej Polaków i jej znaczeniu dla codziennego życia 183
7.1. Po co człowiekowi wiedza ekonomiczna? 183
7.2. Wiedza ekonomiczna Polaków 187
7.3. Zainteresowanie wiedzą ekonomiczną i przekonania na temat wiedzy ekonomicznej 191
7.4. Wiedza ekonomiczna a zachowania finansowe 199
Podsumowanie i wnioski 199
8. Od spełnionej elity do wycofanych malkontentów. Segmentacja ekonomiczna Polaków 203
8.1. Charakterystyka wyróznionych segmentów 204
Segment 1 – spełniona elita 205
Segment 2 – pasywni urzędnicy 208
Segment 3 – sfrustrowani materialiści 209
Segment 4 – wkraczający w życie 212
Segment 5 – nieubankowieni sceptycy 215
Segment 6 – wycofani malkontenci 217
8.2. Relacja zadowolenia z życia z sytuacją materialną w poszczególnych segmentach 222
8.3. Korzystanie z banków i usług finansowych w wyróznionych segmentach 227
8.4. Myślenie o przyszłości – ubezpieczanie się i planowanie emerytury w poszczególnych segmentach 232
8.5. Preferencje podatkowe w poszczególnych segmentach 238
8.6. Wiedza ekonomiczna w zróżnicowanych segmentach Polaków 243
Podsumowanie i wnioski 250
Bibliografia 251
Wstęp 11
1. Obfitość – stan duszy czy portfela? O psychologicznych uwarunkowaniach satysfakcji materialnej Polaków 15
1.1. Dobra sytuacja materialna – ile kto ma czy jak mu się wydaje? 15
1.2. Przez pieniądze do szczęścia czy przez szczęście do pieniędzy? 25
1.3. Skąd ten optymizm finansowy, czyli tajniki zadowolenia z sytuacji materialnej 35
Podsumowanie i wnioski 40
2. Wydawanie pieniędzy – przyjemność czy ból? O tym, jak i dlaczego ludzie wydają pieniądze 41
2.1. Cena – obiektywna czy subiektywna wskazówka wartości artykułu 42
2.2. Kontekst sytuacyjny – nie każde 100 zł jest warte tyle samo 44
2.3. Pułapka „korzystnego interesu" 46
2.4. Księgowanie umysłowe – szufladki w głowie konsumenta 47
2.5. Księgowanie emocjonalne – znaczenie pochodzenia pieniędzy 49
2.6. Rozrzutnik czy sknera – różnice indywidualne w strategiach wydawania pieniędzy 52
Kontroler cen (Value seeker) 55
Rozrzutnik (Big spender) 56
Rozsądny niewydawacz (Non-spender) 56
Poszukiwacz doświadczeń (Experiencer) 57
2.7. Style zarządzania pieniędzmi wśród Polaków 61
Podsumowanie i wnioski 67
3. Bank czy skarpeta. O tym, dlaczego nie wszyscy Polacy posiadają konta bankowe 69
3.1. Konto w banku – pierwszy stopień ubankowienia 70
3.2. Dlaczego cały czas nie wszyscy Polacy mają konta bankowe? 73
Po pierwsze – brak potrzeby 76
Po drugie – niskie dochody 79
Po trzecie – brak zaufania do instytucji finansowych 82
Po czwarte – kult gotówki 85
3.3. Konto to nie wszystko – korzystanie z innych produktów bankowych, czyli wyższy stopień ubankowienia 88
Po pierwsze – kontrola finansów 92
Po drugie – lęk przed nowymi technikami 94
Po trzecie – brak wiedzy 96
Podsumowanie i wnioski 97
4. Wróbel w garści czy gołąb na dachu. O oszczędzaniu i inwestowaniu Polaków 101
4.1. Najróżniejsze podejścia do motywów oszczędzania 102
Hipoteza procesu życia 102
Behawioralna hipoteza procesu życia 104
Typologia oszczędzania według George’a Katony 105
4.2. Samokontrola – warunek wydajnego oszczędzania 106
4.3. Strategie oszczędzania 108
4.4. Oszczędzanie a pożyczanie pieniędzy 112
4.5. Motywy i cele oszczędzania. Na co i dlaczego ludzie oszczędzają? 114
4.6. Inwestowanie – wyższy stopień oszczędzania 117
4.7. Dlaczego nie wszyscy inwestują? 122
4.8. Postawy wobec oszczędzania i inwestowania a zachowania finansowe w tym obszarze 123
Podsumowanie i wnioski 128
5. Moje życie w cudzych rękach. O tym dlaczego nie wszyscy Polacy się ubezpieczają i myślą o emeryturze 129
5.1. Perspektywa czasowa – czyli dlaczego nie wszyscy myślą o przyszłości 129
5.2. Dlaczego ludzie się (nie) ubezpieczają – myślał indyk o niedzieli, a w sobotę łeb ucięli 132
5.3. Skłonność Polaków do ubezpieczania się 135
5.4. Emerytura – dłuższe życie, większy problem 141
5.5. Podejście Polaków do emerytury 143
Postrzeganie sytuacji materialnej na przyszłej emeryturze 144
Działania finansowe na rzecz przyszłej emerytury 145
Praca na przyszłej emeryturze 151
Odpowiedzialność za emeryturę Polaków 156
Podsumowanie i wnioski 161
6. Dla siebie czy dla innych. O tym, jak Polacy rozumieją system podatkowy 163
6.1. Co to są podatki i dlaczego trzeba je płacić? 163
6.2. Jaki system podatkowy: liniowy czy nowoczesny? 166
6.3. Akceptacja wysokości podatków a oczekiwanie świadczeń ze strony państwa 176
6.4. Oczekiwanie świadczeń ze strony państwa 178
Podsumowanie i wnioski 179
7. Przez wiedzę do pieniędzy. O wiedzy ekonomicznej Polaków i jej znaczeniu dla codziennego życia 183
7.1. Po co człowiekowi wiedza ekonomiczna? 183
7.2. Wiedza ekonomiczna Polaków 187
7.3. Zainteresowanie wiedzą ekonomiczną i przekonania na temat wiedzy ekonomicznej 191
7.4. Wiedza ekonomiczna a zachowania finansowe 199
Podsumowanie i wnioski 199
8. Od spełnionej elity do wycofanych malkontentów. Segmentacja ekonomiczna Polaków 203
8.1. Charakterystyka wyróznionych segmentów 204
Segment 1 – spełniona elita 205
Segment 2 – pasywni urzędnicy 208
Segment 3 – sfrustrowani materialiści 209
Segment 4 – wkraczający w życie 212
Segment 5 – nieubankowieni sceptycy 215
Segment 6 – wycofani malkontenci 217
8.2. Relacja zadowolenia z życia z sytuacją materialną w poszczególnych segmentach 222
8.3. Korzystanie z banków i usług finansowych w wyróznionych segmentach 227
8.4. Myślenie o przyszłości – ubezpieczanie się i planowanie emerytury w poszczególnych segmentach 232
8.5. Preferencje podatkowe w poszczególnych segmentach 238
8.6. Wiedza ekonomiczna w zróżnicowanych segmentach Polaków 243
Podsumowanie i wnioski 250
Bibliografia 251
