Tytuł użyteczna inżynieria wsteczna Podtytuł Metody, techniki i narzędzia Autorzy Gynvael Coldwind, Mateusz Jurczyk Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-19046-0 Rok wydania 2016 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 526 Format epub, mobi Spis treści Wstęp 15
1. Funkcje, struktury, klasy i obiekty na niskim poziomie 19
1.1. Wywoływanie funkcji w językach (niezwykle) niskiego poziomu 21
1.1.1. CALL, RET i konwencje wywołań 21
1.1.2. Konwencje wywołań x86 24
1.1.3. Konwencje wywołań x86-64 27
1.2. Struktury 28
1.2.1. „Zgadywanie" wielkości i ułożenia elementów struktury w pamięci 30
1.2.2. Rozpoznawanie budowy struktur lokalnych i globalnych 30
1.2.3. Rozpoznawanie budowy struktur dynamicznie alokowanych 32
1.3. Klasy, obiekty, dziedziczenie i tablice wirtualne 34
1.3.1. Prosta klasa a struktura 34
1.3.2. Obiekty = struktury + funkcje + thiscall 38
1.3.3. Wszystko zostaje w rodzinie, czyli dziedziczenie 38
1.4. Podsumowanie 41
2. Środowisko uruchomieniowe na systemach GNU/Linux 43
2.1. Wstęp 45
2.2. Pliki wykonywalne ELF 45
2.2.1. Identyfikacja systemu i architektury docelowej 46
2.2.2. Segmenty 49
2.2.3. Segment PT_LOAD 51
2.2.4. Segment PT_DYNAMIC 53
2.2.5. Sekcja dynamic 53
2.2.5.1. Deklaracja bibliotek zależnych 57
2.2.5.2. Wczesna inicjalizacja programu 59
2.3. Środowisko uruchomieniowe 62
2.3.1. Kod PIC 62
2.3.2. Tablice GOT i PLT 65
2.3.3. Program ładujący ld.so 73
2.3.3.1. Zmienne środowiskowe 73
2.3.3.2. LD_LIBRARY_PATH 74
2.3.3.3. LD_PRELOAD 75
2.3.3.4. LD_AUDIT 77
2.3.4. Zrzucanie pamięci procesów 81
2.3.4.1. System plików /proc 81
2.3.4.2. Pliki specjalne w /proc/pid 82
2.3.4.3. Pliki specjalne maps i mem 83
2.3.4.4. VDSO 85
2.3.4.5. Wektory inicjalizacyjne 86
2.3.5. Wstrzykiwanie kodu 88
2.3.5.1. Wersja ptrace(2) 95
2.3.6. Samomodyfikujący się kod 96
2.4. Podsumowanie 98
Bibliografia 99
3. Mechanizmy ochrony aplikacji 101
3.1. Wstęp 103
3.2. Przepełnienie bufora na stosie 104
3.3. Procedury obsługi wyjątków 108
3.4. Uniemożliwianie wykonaniu informacji 112
3.5. Losowość układu przestrzeni adresowej 114
3.6. Dodatkowe materiały 116
3.7. Podsumowanie 116
Bibliografia 116
4. Metody przeciwdziałania odbudowie kodu aplikacji z pamięci cyklu 119
4.1. Wstęp 121
4.1.1. Zawartość rozdziału 121
4.2. Packery, szyfratory i protektory plików PE 122
4.3. Emulowanie zabezpieczeń 126
4.4. Ochrona przed odbudową kodu programu zapisanego z pamięci cyklu 128
4.5. Nanomity 130
4.6. Skradziony punkt rozpoczęcia programu 135
4.7. Przekierowanie i obfuskacja importowanych funkcji 142
4.9. Podsumowanie 147
Bibliografia 148
5. NET internals – format & RE 151
5.1. Wstęp 153
5.2. Format pliku NET 153
5.2.1. JIT, czyli drugi stopień kompilacji programu 153
5.2.2. Język pośredni CIL 154
5.2.2.1. Przykład 1: add() 155
5.2.2.2. Przykład 2: stringWriteTest() 155
5.2.2.3. Przykład 3: programFlowTest() 157
5.2.3. Przeznaczone kontenery metadanych 161
5.2.4. Wysokopoziomowa struktura programu zachowana w pliku wykonywalnym 161
5.2.5. Token 164
5.2.6. Funkcje natywne 165
5.2.7. AOT 165
5.3. Inżynieria wsteczna 166
5.3.1. Analiza statyczna 166
5.3.2. Dekompilacja 166
5.3.3. Rekompilacja i odtwarzanie działania programu 170
5.3.4. Modyfikacja istniejących metod 170
5.3.5. Debug 174
5.3.5.1. DnSpy 174
5.3.5.2. Wtyczki do WinDbg 176
5.4. Metody protekcji plików NET 176
5.4.1. Nadpisywanie nazw nadanych przez użytkownika 176
5.4.2. Szyfrowanie stałych tekstowych 176
5.4.3. Utrudnianie dekompilacji 178
5.4.4. Ukrywanie kodu programu 178
5.4.5. Deobfuskacja 179
5.5. Podsumowanie 180
Bibliografia 180
6. Python – obfuskacja i inżynieria wsteczna 181
6.1. Wstęp 183
6.2. Obfuskacja a model wykonania 183
6.3. Obfuskacja źródeł 185
6.4. Pliki pyc i pyo 188
6.5. Bundlery i kompilator 190
6.5.1. Py2exe 190
6.5.2. Cx_Freeze 193
6.5.3. PyInstaller 194
6.5.4. Nuitka 198
6.5.5. Inne bundlery i kompilatory 205
6.6. Obiekty code i function 205
6.7. Kod bajtowy i gdzie go szukać 213
6.8. Prosta obfuskacja kodu bajtowego 216
6.9. Samomodyfikujący się kod bajtowy 222
6.10. Podsumowanie 224
Bibliografia 224
7. Malware w owczej skórze, czyli o wstrzykiwaniu kodu w inne procesy 225
7.1. Wstęp 227
7.2. Przegląd technik wstrzykiwania 228
7.2.1. Schemat działania 228
7.2.2. Przygotowania przed implementacją 228
7.2.3. Wybieranie celu 229
7.2.3.1. Wstrzykiwanie kodu do istniejącego procesu 229
7.2.3.2. Wstrzykiwanie kodu do nowo uruchomionego procesu 230
7.2.4. Wpisywanie kodu do zdalnego procesu 231
7.2.5. Metody przekierowania do wstrzykniętego kodu 233
7.2.5.1. Uruchomienie dodanego kodu w nowym wątku 233
7.2.5.2. Dodawanie do istniejącego wątku (przy użyciu NtQueueApcThread) 234
7.2.5.3. Nadpisywanie punktu wejścia cyklu 235
7.2.5.4. Nadpisywanie kontekstu procesu 238
7.2.5.5. Dodawanie do okienka Tray 239
7.2.5.6. PowerLoader 241
7.3. Tworzenie wstrzykiwalnego kodu 242
7.3.1. Podstawy shellcodu 242
7.3.2. Warunki wstrzykiwania plików PE 244
7.3.2.1. Wstępne przygotowanie pliku PE 245
7.3.3. Samodzielne ładowanie pliku PE 246
7.3.3.1. Konwersja minimalistycznego obrazu na wirtualny 246
7.3.3.2. Pobieranie adresów tabel 248
7.3.3.3. Rozwiązywanie relokacji 250
7.3.3.4. Rozwiązywanie importów 253
7.3.3.5. Przekierowanie wykonania do dodanego pliku PE 261
7.3.3.6. Plik PE o cechach shellcodu 261
7.3.4. Debugowanie wstrzykniętego kodu 262
7.4. Metody wstrzykiwania plików PE 264
7.4.1. Klasyczny DLL Injection 265
7.4.1.1. Demonstracja 265
7.4.1.2. Implementacja 266
7.4.2. RunPE (Process Hollowing) 267
7.4.2.1. Demonstracja 267
7.4.2.2. Implementacja 269
7.4.3. ChimeraPE 273
7.4.3.1. Demonstracja 274
7.4.3.2. Implementacja 275
7.4.4. Reflective DLL injection 277
7.4.4.1. Demonstracja 277
7.4.4.2. Implementacja 278
7.4.5. Wstrzyknięcia DLL na poziomie systemu operacyjnego 282
7.4.5.1. AppInit_DLLs 283
7.4.5.2. Shim + InjectDll Tag 283
7.5. Podsumowanie 285
Bibliografia 286
8. ELFie brudne sztuczki 287
8.1. Wstęp 289
8.2. ELFie struktury 289
8.3. Rozdwojenie jaźni 292
8.3.1. Niewidzialny kod 292
8.4. Misja: przechwycić resolver 299
8.5. Klasyka wiecznie żywa 302
8.7. DYNAMICzne zmiany 307
8.7.1. Co dwie tablice to nie jedna 307
8.7.2. Jeden bajt żeby nimi rządzić 309
8.8. Podsumowanie 311
Bibliografia 311
9. Łamanie zaawansowanych technik przekierowania API 313
9.1. Wstęp 315
9.2. Format PE – podstawy 315
9.3. Tabelka importów 319
9.4. Tabela eksportów 321
9.5. Proste metody obfuskacji IAT 322
9.6. Przekierowania API z przepisywaniem kodu 323
9.7. Zróbmy to lepiej! 325
9.8. Weryfikacja hipotezy pod debuggerem 326
9.9. Samoczynne przepisywanie plików DLL 326
9.10. Pierwsza próba i pierwsze problemy 331
9.11. Modyfikacja NTDLL 333
9.12. Ostatnie poprawki 335
9.13. Efekt końcowy 336
9.14. Podsumowanie 337
Bibliografia 337
10. Śledzenie ścieżki wykonania procesu w systemie Linux 339
10.1. Wstęp 341
10.2. Metody programowe 342
10.2.1. Instrumentacja kodu źródłowego 342
10.2.2. Instrumentacja programu w ramach kompozycji 344
10.2.3. Instrumentacja kodu binarnego 347
10.2.4. Śledzenie wywołań systemowych 349
10.2.5. Śledzenie wywołań funkcji bibliotecznych 350
10.2.6. Emulacja instrukcji 351
10.2.7. Nagrywanie i odtwarzanie przebiegu ścieżki wykonania 353
10.3. Metody programowo-sprzętowe 355
10.3.1. Próbkowanie instrukcji 356
10.3.2. Rejestry debuggera 357
10.3.3. Wykonanie krokowe 360
10.3.4. BTF (Branch Trap Flag) 362
10.3.5. LBR (Intel Last Branch Record) 363
10.3.6. BTS (Intel Branch Trace Store) 365
10.3.7. IPT (Intel Processor Trace) 367
10.4. Metody sprzętowe 370
10.5. Porównanie efektywności 371
10.6. Podsumowanie 372
11. Ciasteczko zagłady – studium przypadku eksploitacji routera 373
11.1. Wstęp 375
11.2. Konsola 375
11.3. Architektura MIPS 379
11.4. Ciasteczko i ból brzucha 381
11.5. Co w trawie piszczy 383
11.5.1. Funkcja sub_80244E88 386
11.5.2. Funkcja sub_802CF6E8 389
11.5.3. Funkcja sub_802457D0 394
11.5.4. Argumenty dla funkcji sub_8024281C 396
11.5.5. Funkcja sub_8024281C 398
11.6. Wykorzystanie podatności 400
11.6.1. Adres docelowy 401
11.7. Podsumowanie 404
Bibliografia 406
12. W pogoni za flagą – eksploitacja na systemach Windows i Linux 407
12.1. Wstęp 409
12.2. Lokalne testowanie rozwiązań 410
12.3. Multipurpose Calculation Machine (średnio skomplikowane) 411
12.4. Memory (łatwe) 424
12.5. Crypto Machine (średnio niełatwe) 433
12.6. Quarantine (niezwykle niełatwe) 444
12.7. Night Sky (szczególnie nieprzystępne) 461
12.8. Bubblegum (niezwykle trudne) 480
12.9. Antipasto (łatwe) 501
12.10. Entree (średnio niełatwe) 511
12.11. Podsumowanie 518
Bibliografia 518
Indeks 521
1. Funkcje, struktury, klasy i obiekty na niskim poziomie 19
1.1. Wywoływanie funkcji w językach (niezwykle) niskiego poziomu 21
1.1.1. CALL, RET i konwencje wywołań 21
1.1.2. Konwencje wywołań x86 24
1.1.3. Konwencje wywołań x86-64 27
1.2. Struktury 28
1.2.1. „Zgadywanie" wielkości i ułożenia elementów struktury w pamięci 30
1.2.2. Rozpoznawanie budowy struktur lokalnych i globalnych 30
1.2.3. Rozpoznawanie budowy struktur dynamicznie alokowanych 32
1.3. Klasy, obiekty, dziedziczenie i tablice wirtualne 34
1.3.1. Prosta klasa a struktura 34
1.3.2. Obiekty = struktury + funkcje + thiscall 38
1.3.3. Wszystko zostaje w rodzinie, czyli dziedziczenie 38
1.4. Podsumowanie 41
2. Środowisko uruchomieniowe na systemach GNU/Linux 43
2.1. Wstęp 45
2.2. Pliki wykonywalne ELF 45
2.2.1. Identyfikacja systemu i architektury docelowej 46
2.2.2. Segmenty 49
2.2.3. Segment PT_LOAD 51
2.2.4. Segment PT_DYNAMIC 53
2.2.5. Sekcja dynamic 53
2.2.5.1. Deklaracja bibliotek zależnych 57
2.2.5.2. Wczesna inicjalizacja programu 59
2.3. Środowisko uruchomieniowe 62
2.3.1. Kod PIC 62
2.3.2. Tablice GOT i PLT 65
2.3.3. Program ładujący ld.so 73
2.3.3.1. Zmienne środowiskowe 73
2.3.3.2. LD_LIBRARY_PATH 74
2.3.3.3. LD_PRELOAD 75
2.3.3.4. LD_AUDIT 77
2.3.4. Zrzucanie pamięci procesów 81
2.3.4.1. System plików /proc 81
2.3.4.2. Pliki specjalne w /proc/pid 82
2.3.4.3. Pliki specjalne maps i mem 83
2.3.4.4. VDSO 85
2.3.4.5. Wektory inicjalizacyjne 86
2.3.5. Wstrzykiwanie kodu 88
2.3.5.1. Wersja ptrace(2) 95
2.3.6. Samomodyfikujący się kod 96
2.4. Podsumowanie 98
Bibliografia 99
3. Mechanizmy ochrony aplikacji 101
3.1. Wstęp 103
3.2. Przepełnienie bufora na stosie 104
3.3. Procedury obsługi wyjątków 108
3.4. Uniemożliwianie wykonaniu informacji 112
3.5. Losowość układu przestrzeni adresowej 114
3.6. Dodatkowe materiały 116
3.7. Podsumowanie 116
Bibliografia 116
4. Metody przeciwdziałania odbudowie kodu aplikacji z pamięci cyklu 119
4.1. Wstęp 121
4.1.1. Zawartość rozdziału 121
4.2. Packery, szyfratory i protektory plików PE 122
4.3. Emulowanie zabezpieczeń 126
4.4. Ochrona przed odbudową kodu programu zapisanego z pamięci cyklu 128
4.5. Nanomity 130
4.6. Skradziony punkt rozpoczęcia programu 135
4.7. Przekierowanie i obfuskacja importowanych funkcji 142
4.9. Podsumowanie 147
Bibliografia 148
5. NET internals – format & RE 151
5.1. Wstęp 153
5.2. Format pliku NET 153
5.2.1. JIT, czyli drugi stopień kompilacji programu 153
5.2.2. Język pośredni CIL 154
5.2.2.1. Przykład 1: add() 155
5.2.2.2. Przykład 2: stringWriteTest() 155
5.2.2.3. Przykład 3: programFlowTest() 157
5.2.3. Przeznaczone kontenery metadanych 161
5.2.4. Wysokopoziomowa struktura programu zachowana w pliku wykonywalnym 161
5.2.5. Token 164
5.2.6. Funkcje natywne 165
5.2.7. AOT 165
5.3. Inżynieria wsteczna 166
5.3.1. Analiza statyczna 166
5.3.2. Dekompilacja 166
5.3.3. Rekompilacja i odtwarzanie działania programu 170
5.3.4. Modyfikacja istniejących metod 170
5.3.5. Debug 174
5.3.5.1. DnSpy 174
5.3.5.2. Wtyczki do WinDbg 176
5.4. Metody protekcji plików NET 176
5.4.1. Nadpisywanie nazw nadanych przez użytkownika 176
5.4.2. Szyfrowanie stałych tekstowych 176
5.4.3. Utrudnianie dekompilacji 178
5.4.4. Ukrywanie kodu programu 178
5.4.5. Deobfuskacja 179
5.5. Podsumowanie 180
Bibliografia 180
6. Python – obfuskacja i inżynieria wsteczna 181
6.1. Wstęp 183
6.2. Obfuskacja a model wykonania 183
6.3. Obfuskacja źródeł 185
6.4. Pliki pyc i pyo 188
6.5. Bundlery i kompilator 190
6.5.1. Py2exe 190
6.5.2. Cx_Freeze 193
6.5.3. PyInstaller 194
6.5.4. Nuitka 198
6.5.5. Inne bundlery i kompilatory 205
6.6. Obiekty code i function 205
6.7. Kod bajtowy i gdzie go szukać 213
6.8. Prosta obfuskacja kodu bajtowego 216
6.9. Samomodyfikujący się kod bajtowy 222
6.10. Podsumowanie 224
Bibliografia 224
7. Malware w owczej skórze, czyli o wstrzykiwaniu kodu w inne procesy 225
7.1. Wstęp 227
7.2. Przegląd technik wstrzykiwania 228
7.2.1. Schemat działania 228
7.2.2. Przygotowania przed implementacją 228
7.2.3. Wybieranie celu 229
7.2.3.1. Wstrzykiwanie kodu do istniejącego procesu 229
7.2.3.2. Wstrzykiwanie kodu do nowo uruchomionego procesu 230
7.2.4. Wpisywanie kodu do zdalnego procesu 231
7.2.5. Metody przekierowania do wstrzykniętego kodu 233
7.2.5.1. Uruchomienie dodanego kodu w nowym wątku 233
7.2.5.2. Dodawanie do istniejącego wątku (przy użyciu NtQueueApcThread) 234
7.2.5.3. Nadpisywanie punktu wejścia cyklu 235
7.2.5.4. Nadpisywanie kontekstu procesu 238
7.2.5.5. Dodawanie do okienka Tray 239
7.2.5.6. PowerLoader 241
7.3. Tworzenie wstrzykiwalnego kodu 242
7.3.1. Podstawy shellcodu 242
7.3.2. Warunki wstrzykiwania plików PE 244
7.3.2.1. Wstępne przygotowanie pliku PE 245
7.3.3. Samodzielne ładowanie pliku PE 246
7.3.3.1. Konwersja minimalistycznego obrazu na wirtualny 246
7.3.3.2. Pobieranie adresów tabel 248
7.3.3.3. Rozwiązywanie relokacji 250
7.3.3.4. Rozwiązywanie importów 253
7.3.3.5. Przekierowanie wykonania do dodanego pliku PE 261
7.3.3.6. Plik PE o cechach shellcodu 261
7.3.4. Debugowanie wstrzykniętego kodu 262
7.4. Metody wstrzykiwania plików PE 264
7.4.1. Klasyczny DLL Injection 265
7.4.1.1. Demonstracja 265
7.4.1.2. Implementacja 266
7.4.2. RunPE (Process Hollowing) 267
7.4.2.1. Demonstracja 267
7.4.2.2. Implementacja 269
7.4.3. ChimeraPE 273
7.4.3.1. Demonstracja 274
7.4.3.2. Implementacja 275
7.4.4. Reflective DLL injection 277
7.4.4.1. Demonstracja 277
7.4.4.2. Implementacja 278
7.4.5. Wstrzyknięcia DLL na poziomie systemu operacyjnego 282
7.4.5.1. AppInit_DLLs 283
7.4.5.2. Shim + InjectDll Tag 283
7.5. Podsumowanie 285
Bibliografia 286
8. ELFie brudne sztuczki 287
8.1. Wstęp 289
8.2. ELFie struktury 289
8.3. Rozdwojenie jaźni 292
8.3.1. Niewidzialny kod 292
8.4. Misja: przechwycić resolver 299
8.5. Klasyka wiecznie żywa 302
8.7. DYNAMICzne zmiany 307
8.7.1. Co dwie tablice to nie jedna 307
8.7.2. Jeden bajt żeby nimi rządzić 309
8.8. Podsumowanie 311
Bibliografia 311
9. Łamanie zaawansowanych technik przekierowania API 313
9.1. Wstęp 315
9.2. Format PE – podstawy 315
9.3. Tabelka importów 319
9.4. Tabela eksportów 321
9.5. Proste metody obfuskacji IAT 322
9.6. Przekierowania API z przepisywaniem kodu 323
9.7. Zróbmy to lepiej! 325
9.8. Weryfikacja hipotezy pod debuggerem 326
9.9. Samoczynne przepisywanie plików DLL 326
9.10. Pierwsza próba i pierwsze problemy 331
9.11. Modyfikacja NTDLL 333
9.12. Ostatnie poprawki 335
9.13. Efekt końcowy 336
9.14. Podsumowanie 337
Bibliografia 337
10. Śledzenie ścieżki wykonania procesu w systemie Linux 339
10.1. Wstęp 341
10.2. Metody programowe 342
10.2.1. Instrumentacja kodu źródłowego 342
10.2.2. Instrumentacja programu w ramach kompozycji 344
10.2.3. Instrumentacja kodu binarnego 347
10.2.4. Śledzenie wywołań systemowych 349
10.2.5. Śledzenie wywołań funkcji bibliotecznych 350
10.2.6. Emulacja instrukcji 351
10.2.7. Nagrywanie i odtwarzanie przebiegu ścieżki wykonania 353
10.3. Metody programowo-sprzętowe 355
10.3.1. Próbkowanie instrukcji 356
10.3.2. Rejestry debuggera 357
10.3.3. Wykonanie krokowe 360
10.3.4. BTF (Branch Trap Flag) 362
10.3.5. LBR (Intel Last Branch Record) 363
10.3.6. BTS (Intel Branch Trace Store) 365
10.3.7. IPT (Intel Processor Trace) 367
10.4. Metody sprzętowe 370
10.5. Porównanie efektywności 371
10.6. Podsumowanie 372
11. Ciasteczko zagłady – studium przypadku eksploitacji routera 373
11.1. Wstęp 375
11.2. Konsola 375
11.3. Architektura MIPS 379
11.4. Ciasteczko i ból brzucha 381
11.5. Co w trawie piszczy 383
11.5.1. Funkcja sub_80244E88 386
11.5.2. Funkcja sub_802CF6E8 389
11.5.3. Funkcja sub_802457D0 394
11.5.4. Argumenty dla funkcji sub_8024281C 396
11.5.5. Funkcja sub_8024281C 398
11.6. Wykorzystanie podatności 400
11.6.1. Adres docelowy 401
11.7. Podsumowanie 404
Bibliografia 406
12. W pogoni za flagą – eksploitacja na systemach Windows i Linux 407
12.1. Wstęp 409
12.2. Lokalne testowanie rozwiązań 410
12.3. Multipurpose Calculation Machine (średnio skomplikowane) 411
12.4. Memory (łatwe) 424
12.5. Crypto Machine (średnio niełatwe) 433
12.6. Quarantine (niezwykle niełatwe) 444
12.7. Night Sky (szczególnie nieprzystępne) 461
12.8. Bubblegum (niezwykle trudne) 480
12.9. Antipasto (łatwe) 501
12.10. Entree (średnio niełatwe) 511
12.11. Podsumowanie 518
Bibliografia 518
Indeks 521
