Tytuł Historia Kościoła Katolickiego na Śląsku t. 4 cz. 1 Podtytuł Archidiecezja wrocławska Autor Józef Mandziuk Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe UKSW ISBN 978-83-7072-720-8 Rok wydania 2013 Warszawa ilość stron 622 Format pdf Spis treści Wstęp 15
Einführung 19
Inhaltsverzeichnis 23
Rozdział I. ADMINISTRACJA APOSTOLSKA DOLNEGO ŚLĄSKA (1945-1951) 31
§ 1. Nowa rzeczywistość polityczno-społeczno-religijna na Dolnym Śląsku po zakończeniu II wojny światowej 32
a. Zmiany polityczne i pokaźna „wędrówka ludów" 33
b. Sytuacja społeczno-gospodarcza 53
c. Problematyka kościelna do połowy sierpnia 1945 r. 67
§ 2. Powstanie administracji apostolskiej Dolnego Śląska i jej struktury 91
a. Uprawnienia kardynała Augusta Hlonda, prymasa Polski 92
b. Spotkania i rozmowy prymasa Polski z hierarchami polskimi i niemieckimi 95
c. Ustanowienie polskich struktur kościelnych na Ziemiach Zachodnich i Północnych 99
d. Postać ks. Dra Karola Milika, administratora apostolskiego Dolnego Śląska 109
e. Przybycie administratora apostolskiego do Wrocławia 117
f. Pierwszy list pasterski 121
g. Powołanie struktur ogólno diecezjalnych 121
h. Stan organizacji terytorialnej 127
i. „Wrocławskie Wiadomości" – periodyk diecezjalny 133
j. Wydarzenia kościelne lat 1947-1948 135
§ 3. Napływ księży diecezjalnych 140
§ 4. Odnowiony monastycyzm polski na Dolnym Śląsku 150
A. Męskie wspólnoty zakonne 152
1. Zakony mnisze 157
2. Zakony mendykanckie 160
a. Franciszkanie 160
b. Franciszkanie konwentualni 163
c. Kapucyni 174
d. Karmelici bosi 176
3. Zakony kleryckie 177
4. Bonifratrzy 181
5. Męskie zgromadzenia zakonne 183
a. Redemptoryści 184
b. Salwatorianie 187
c. Pallotyni 192
d. Oblaci 193
e. Księża misjonarze Świętej Rodziny 196
f. Sercanie 197
g. Chrystusowcy 197
h. Salezjanie 198
i. Misjonarze św. Wincentego á Paulo 202
B. Żeńskie wspólnoty życia konsekrowanego 204
1. Zakony kobiece 207
2. Zgromadzenia nauczające 211
3. Zgromadzenia o charyzmacie pracy dobroczynnej 217
4. Zgromadzenia proweniencji śląskiej 228
a. Elżbietanki szare 228
b. Marianki 233
c. Jadwiżanki 235
5. Zgromadzenia bezhabitowe 237
§ 5. Problematyka powojennego duszpasterstwa 237
a. Duszpasterstwo katolickiej ludności niemieckiej 239
b. Listy i orędzia dolnośląskiego administratora apostolskiego 242
c. Zarządzenia pastoralne 253
d. Wizytacje kanoniczne 256
§ 6. Życie sakramentalno-liturgiczne 260
a. Szafarstwo sakramentów świętych 260
b. Sakramentalia 273
c. Nabożeństwa paraliturgiczne 275
§ 7. Kaznodziejstwo i katechizacja 277
a. Kaznodziejstwo 277
b. Katechizacja 288
§ 8. Bractwa i stowarzyszenia religijne 300
a. Stowarzyszenia pobożnościowe 303
b. Stowarzyszenia młodzieżowo-dziecięce 306
c. Koła ministrantów i chóry kościelne 309
d. Bractwa trzeźwości 312
§ 9. Kościelne instytucje naukowo-dydaktyczne 314
a. Dążenia do reaktywowania Wydziału Teologii Katolickiej na Uniwersytecie Wrocławskim 315
b. Wyższe Seminarium Duchowne we Wrocławiu 320
c. Niższe Seminaria Duchowne 334
d. Archiwum – Muzeum Archidiecezjalne – Biblioteka Kapitulna 336
§ 10. Odbudowa z ruin obiektów sakralnych 341
a. Wrocławska katedra pw. Św. Jana Chrzciciela 342
b. Wrocławskie świątynie 344
c. Dolnośląskie kościoły 354
d. Przejmowanie zborów protestanckich 356
§ 11. Powojenna działalność charytatywna 359
a. Odnowiona „Caritas" diecezjalna 359
b. „Caritas" akademicka we Wrocławiu 366
c. Likwidacja „Caritasu" 370
§ 12. Stosunek władz komunistycznych do dolnośląskiego Kościoła 378
a. Względna stabilizacja stosunków państwowo-kościelnych po zakończeniu II wojny światowej 378
b. Sowietyzacja kraju i Dolnego Śląska 382
c. Oznaki walki z Kościołem katolickim 385
d. Zaostrzenie konfliktu państwo-Kościół (1947-1948) 389
e. Wzmożona walka z Kościołem po śmierci kardynała-prymasa Augusta Hlonda 407
§ 13. Usunięcie administratora apostolskiego Dolnego Śląska 419
Rozdział II. KOŚCIÓŁ WROCŁAWSKI W DOBIE STALINIZMNU (1951-1956) 423
§ 1. Reżim stalinowski wobec życia społeczno-kościelnego w Polsce i na Dolnym Śląsku 423
a. Sytuacja gospodarczo-społeczno-kulturalna ludności Dolnego Śląska 424
b. Apogeum okresu błędów i wypaczeń 428
c. Łamanie Porozumienia i uwięzienie prymasa Polski 431
§ 2. Dobór nowego rządcy Kościoła wrocławskiego 435
a. Okoliczności elekcji wikariusza kapitulnego we Wrocławiu 435
b. Zatwierdzenie wyboru poprzez prymasa Polski i nadane uprawnienia 439
c. Postać ks. Infułata Kazimierza Józefa Lagosza 443
§ 3. Kuria diecezjalna i organizacja terytorialna 451
a. Agendy kurialne 452
b. Terytorialna struktura organizacyjna 456
§ 4. Reaktywowanie wrocławskiej kapituły katedralnej 459
§ 5. Dolnośląskie duchowieństwo 467
a. Duszpasterze parafialni 467
b. Dolnośląscy księża „patrioci" 475
c. Inwigilacja duchowieństwa 476
§ 6. Skomplikowane lata monastycyzmu śląskiego 478
a. Męskie wspólnoty życia konsekrowanego 478
b. Represje wobec damskich wspólnot zakonnych 490
§ 7. Blaski i cienie duszpasterstwa 498
a. Duszpasterstwo parafialne 498
b. Duszpasterstwo głuchoniemych 501
c. Opieka duszpasterska nad ludnością niemiecką 502
d. Znaczenie wizytacji kanonicznych i problem udzielania sakramentu bierzmowania 505
e. Listy, odezwy i instrukcje pastoralne 509
f. Akcje dobroczynne 517
g. Studium Organistowskie 518
h. Działalność wydawnicza 520
§ 8. Nauczanie prawd wiary 522
a. Katechizacja 522
b. Kaznodziejstwo 529
§ 9. Wyższe Seminarium Duchowne – „Dom ziarna" Kościoła wrocławskiego 532
a. Funkcjonowanie wrocławskiej uczelni teologicznej 532
b. Moderatorzy i wykładowcy 536
c. Z życia alumnów 544
§ 10. Budownictwo sakralne 547
a. Poświęcenie katedry wrocławskiej 547
b. Odbudowa wrocławskich kościołów 552
c. Prace remontowo-budowlane przy dolnośląskich świątyniach 554
d. Zniszczone i rozebrane obiekty sakralne 557
§ 11. Antykościelne pociągnięcia ks. Infułata Kazimierza Lagosza 560
a. Dążenie do elekcji biskupa wrocławskiego 560
b. Próba likwidacji administracji apostolskiej Opola i Gorzowa Wielkopolskiego 563
c. Zamiar odbycia synodu diecezjalnego 565
d. Polityczny rozmiar starań o beatyfikację biskupa Nankera 568
e. Podejmowanie różnych „inicjatyw społecznych" 572
f. Obchody 10-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 574
g. Represje związane z rocznikiem papieskim „Annuario Pontificio" 575
§ 12. Odejście ks. Infułata Kazimierza Lagosza z Wrocławia 579
a. Spokojne podanie władzy 579
b. Wytoczony cykl kanoniczny 581
c. Ostatnie lata życia 582
Indeks osobowy 587
Indeks miejscowości 609
Spis tabel 621
Einführung 19
Inhaltsverzeichnis 23
Rozdział I. ADMINISTRACJA APOSTOLSKA DOLNEGO ŚLĄSKA (1945-1951) 31
§ 1. Nowa rzeczywistość polityczno-społeczno-religijna na Dolnym Śląsku po zakończeniu II wojny światowej 32
a. Zmiany polityczne i pokaźna „wędrówka ludów" 33
b. Sytuacja społeczno-gospodarcza 53
c. Problematyka kościelna do połowy sierpnia 1945 r. 67
§ 2. Powstanie administracji apostolskiej Dolnego Śląska i jej struktury 91
a. Uprawnienia kardynała Augusta Hlonda, prymasa Polski 92
b. Spotkania i rozmowy prymasa Polski z hierarchami polskimi i niemieckimi 95
c. Ustanowienie polskich struktur kościelnych na Ziemiach Zachodnich i Północnych 99
d. Postać ks. Dra Karola Milika, administratora apostolskiego Dolnego Śląska 109
e. Przybycie administratora apostolskiego do Wrocławia 117
f. Pierwszy list pasterski 121
g. Powołanie struktur ogólno diecezjalnych 121
h. Stan organizacji terytorialnej 127
i. „Wrocławskie Wiadomości" – periodyk diecezjalny 133
j. Wydarzenia kościelne lat 1947-1948 135
§ 3. Napływ księży diecezjalnych 140
§ 4. Odnowiony monastycyzm polski na Dolnym Śląsku 150
A. Męskie wspólnoty zakonne 152
1. Zakony mnisze 157
2. Zakony mendykanckie 160
a. Franciszkanie 160
b. Franciszkanie konwentualni 163
c. Kapucyni 174
d. Karmelici bosi 176
3. Zakony kleryckie 177
4. Bonifratrzy 181
5. Męskie zgromadzenia zakonne 183
a. Redemptoryści 184
b. Salwatorianie 187
c. Pallotyni 192
d. Oblaci 193
e. Księża misjonarze Świętej Rodziny 196
f. Sercanie 197
g. Chrystusowcy 197
h. Salezjanie 198
i. Misjonarze św. Wincentego á Paulo 202
B. Żeńskie wspólnoty życia konsekrowanego 204
1. Zakony kobiece 207
2. Zgromadzenia nauczające 211
3. Zgromadzenia o charyzmacie pracy dobroczynnej 217
4. Zgromadzenia proweniencji śląskiej 228
a. Elżbietanki szare 228
b. Marianki 233
c. Jadwiżanki 235
5. Zgromadzenia bezhabitowe 237
§ 5. Problematyka powojennego duszpasterstwa 237
a. Duszpasterstwo katolickiej ludności niemieckiej 239
b. Listy i orędzia dolnośląskiego administratora apostolskiego 242
c. Zarządzenia pastoralne 253
d. Wizytacje kanoniczne 256
§ 6. Życie sakramentalno-liturgiczne 260
a. Szafarstwo sakramentów świętych 260
b. Sakramentalia 273
c. Nabożeństwa paraliturgiczne 275
§ 7. Kaznodziejstwo i katechizacja 277
a. Kaznodziejstwo 277
b. Katechizacja 288
§ 8. Bractwa i stowarzyszenia religijne 300
a. Stowarzyszenia pobożnościowe 303
b. Stowarzyszenia młodzieżowo-dziecięce 306
c. Koła ministrantów i chóry kościelne 309
d. Bractwa trzeźwości 312
§ 9. Kościelne instytucje naukowo-dydaktyczne 314
a. Dążenia do reaktywowania Wydziału Teologii Katolickiej na Uniwersytecie Wrocławskim 315
b. Wyższe Seminarium Duchowne we Wrocławiu 320
c. Niższe Seminaria Duchowne 334
d. Archiwum – Muzeum Archidiecezjalne – Biblioteka Kapitulna 336
§ 10. Odbudowa z ruin obiektów sakralnych 341
a. Wrocławska katedra pw. Św. Jana Chrzciciela 342
b. Wrocławskie świątynie 344
c. Dolnośląskie kościoły 354
d. Przejmowanie zborów protestanckich 356
§ 11. Powojenna działalność charytatywna 359
a. Odnowiona „Caritas" diecezjalna 359
b. „Caritas" akademicka we Wrocławiu 366
c. Likwidacja „Caritasu" 370
§ 12. Stosunek władz komunistycznych do dolnośląskiego Kościoła 378
a. Względna stabilizacja stosunków państwowo-kościelnych po zakończeniu II wojny światowej 378
b. Sowietyzacja kraju i Dolnego Śląska 382
c. Oznaki walki z Kościołem katolickim 385
d. Zaostrzenie konfliktu państwo-Kościół (1947-1948) 389
e. Wzmożona walka z Kościołem po śmierci kardynała-prymasa Augusta Hlonda 407
§ 13. Usunięcie administratora apostolskiego Dolnego Śląska 419
Rozdział II. KOŚCIÓŁ WROCŁAWSKI W DOBIE STALINIZMNU (1951-1956) 423
§ 1. Reżim stalinowski wobec życia społeczno-kościelnego w Polsce i na Dolnym Śląsku 423
a. Sytuacja gospodarczo-społeczno-kulturalna ludności Dolnego Śląska 424
b. Apogeum okresu błędów i wypaczeń 428
c. Łamanie Porozumienia i uwięzienie prymasa Polski 431
§ 2. Dobór nowego rządcy Kościoła wrocławskiego 435
a. Okoliczności elekcji wikariusza kapitulnego we Wrocławiu 435
b. Zatwierdzenie wyboru poprzez prymasa Polski i nadane uprawnienia 439
c. Postać ks. Infułata Kazimierza Józefa Lagosza 443
§ 3. Kuria diecezjalna i organizacja terytorialna 451
a. Agendy kurialne 452
b. Terytorialna struktura organizacyjna 456
§ 4. Reaktywowanie wrocławskiej kapituły katedralnej 459
§ 5. Dolnośląskie duchowieństwo 467
a. Duszpasterze parafialni 467
b. Dolnośląscy księża „patrioci" 475
c. Inwigilacja duchowieństwa 476
§ 6. Skomplikowane lata monastycyzmu śląskiego 478
a. Męskie wspólnoty życia konsekrowanego 478
b. Represje wobec damskich wspólnot zakonnych 490
§ 7. Blaski i cienie duszpasterstwa 498
a. Duszpasterstwo parafialne 498
b. Duszpasterstwo głuchoniemych 501
c. Opieka duszpasterska nad ludnością niemiecką 502
d. Znaczenie wizytacji kanonicznych i problem udzielania sakramentu bierzmowania 505
e. Listy, odezwy i instrukcje pastoralne 509
f. Akcje dobroczynne 517
g. Studium Organistowskie 518
h. Działalność wydawnicza 520
§ 8. Nauczanie prawd wiary 522
a. Katechizacja 522
b. Kaznodziejstwo 529
§ 9. Wyższe Seminarium Duchowne – „Dom ziarna" Kościoła wrocławskiego 532
a. Funkcjonowanie wrocławskiej uczelni teologicznej 532
b. Moderatorzy i wykładowcy 536
c. Z życia alumnów 544
§ 10. Budownictwo sakralne 547
a. Poświęcenie katedry wrocławskiej 547
b. Odbudowa wrocławskich kościołów 552
c. Prace remontowo-budowlane przy dolnośląskich świątyniach 554
d. Zniszczone i rozebrane obiekty sakralne 557
§ 11. Antykościelne pociągnięcia ks. Infułata Kazimierza Lagosza 560
a. Dążenie do elekcji biskupa wrocławskiego 560
b. Próba likwidacji administracji apostolskiej Opola i Gorzowa Wielkopolskiego 563
c. Zamiar odbycia synodu diecezjalnego 565
d. Polityczny rozmiar starań o beatyfikację biskupa Nankera 568
e. Podejmowanie różnych „inicjatyw społecznych" 572
f. Obchody 10-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 574
g. Represje związane z rocznikiem papieskim „Annuario Pontificio" 575
§ 12. Odejście ks. Infułata Kazimierza Lagosza z Wrocławia 579
a. Spokojne podanie władzy 579
b. Wytoczony cykl kanoniczny 581
c. Ostatnie lata życia 582
Indeks osobowy 587
Indeks miejscowości 609
Spis tabel 621
