Tytuł Współczesna pedagogika pracy. Z perspektywy edukacji, pracy i badań Autor Barbara Baraniak Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe UKSW ISBN 978-83-64181-13-9 Rok wydania 2013 Wydanie 2 liczba stron 441 Format pdf Spis treści Wstęp 13
CZĘŚĆ PIERWSZA. PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGIKI PRACY WAŻNYMI KATEGORIAMI DLA EDUKACJI I PRACY 17
Wprowadzenie 19
1. WIELOWYMIAROWOŚĆ PRACY 21
1.1. Źródła pracy 21
1.2. Praca jako kategoria poznawcza (naukowa) 24
1.3. Interdyscyplinarny charakter pracy – wybrane problemy 28
1.3.1. Filozoficzne rozumienie pracy 29
1.3.2. Pedagogiczne konteksty pracy 31
1.3.3. Praca i jej problemy psychologiczne 34
1.3.4. Ergonomia u źródeł bezpiecznych i innowacyjnych rozwiązań organizacyjno-ekonomicznych pracy 40
1.3.5. Socjologiczne rozumienie pracy 45
1.3.6. Ekonomiczny sens pracy 46
1.4. Praca w kategoriach wartości 47
1.4.1. Rodowód, istota i struktury wartości 47
1.4.2. Wartościowanie pracy 52
1.5. Praca zawodowa 54
1.5.1. Typologie pracy zawodowej 56
1.5.2. Współczesny charakter pracy zawodowej 62
1.5.3. Edukacyjne wymiary pracy zawodowej 66
1.6. Praca jako kategoria rynkowa 76
1.6.1. Krajowy rynek pracy 77
1.6.2. Zagraniczne rynki pracy 82
1.6.3. Interesariusze rynku pracy 86
1.7. Bezrobocie problemem współczesnej pracy zawodowej 93
1.7.1. Bezrobocie i jego struktura 94
1.7.2. Środki i formy przeciwdziałania i łagodzenia skutków bezrobocia 96
2. WIELOWYMIAROWOŚĆ ZAWODU 99
2.1. Geneza zawodu 99
2.2. Zawód w ujęciu poznawczym 101
2.3. Interdyscyplinarne rozumienie zawodu – wybrane problemy 106
2.4. Zawód w ujęciu systemowym 108
2.4.1. Pojęcie systemu 109
2.4.2. Klasyfikacja zawodów i specjalności jako ujęcie systemowe 109
2.4.3. Struktury europejskich ram kwalifikacji w ujęciu systemowym 116
2.4.4. Opis zawodu i jego struktura jako przykład rozwiązania systemowego 120
2.4.5. Norma jako standard kwalifikacji zawodowych kolejnym rozwiązaniem systemowym 126
2.5. Zawód ważnym instrumentem porady zawodowej 131
2.5.1. Porada zawodowa – jej rozumienie i definiowanie 131
2.5.2. Wybrane koncepcje rozwoju człowieka ważne w karierze zawodowej 134
2.5.3. Porada zawodowa w dążeniu człowieka do kariery 136
3. KWALIFIKACJE JAKO WAŻNA KATEGORIA OPISUJĄCA ZAWÓD I cykl PRACY 147
3.1. Rodowód kwalifikacji 147
3.2. Kwalifikacje jako kategoria naukowa (poznawcza) 149
3.3. Struktury, modele, kryteria i poziomy kwalifikacyjne 149
3.4. Kwalifikacje w kategoriach wartości 156
4. KOMPETENCJE – ICH ROZUMIENIE I ZNACZENIE DLA PRACY ZAWODOWEJ CZŁOWIEKA 160
4.1. Od źródeł do struktur kompetencji 165
4.2. Typologie kompetencji 168
4.2.1. Kompetencje kluczowe – rodowód i istota 168
4.2.1.1. Kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie 169
4.2.1.2. Umiejętnościowy charakter kompetencji kluczowym kryterium przydatności do zatrudnienia 170
4.2.2. Kompetencje zawodowe 171
CZĘŚĆ DRUGA. EDUKACYJNE rozmiary WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI PRACY 175
Wprowadzenie 177
1. EDUKACJA JAKO KATEGORIA NAUKOWA 179
2. TEORIA PEDAGOGIKI PRACY A STRUKTURY EDUKACYJNE 182
2.1. Edukacja permanentna 182
2.2. Edukacja szkolna 183
2.2.1. Edukacja przedzawodowa 183
2.2.2. Edukacja prozawodowa – przyszłość czy przeszłość 185
2.2.3. Edukacja zawodowa – szkolna i pozaszkolna 188
3. SYSTEM EDUKACJI W PRZYGOTOWANIU CZŁOWIEKA DO PRACY ZAWODOWEJ 192
3.1. System edukacji 192
3.1.1. System szkolny w procesie przygotowania człowieka do pracy zawodowej 193
3.1.2. System pozaszkolny w przygotowaniu człowieka do pracy zawodowej 195
3.2. Obszary edukacyjnego przygotowania człowieka do pracy zawodowej 199
3.2.1. Edukacja przedzawodowa 199
3.2.1.1. Tło historyczne wychowania poprzez pracę i do pracy 200
3.2.1.2. Problemy definicyjne wychowania poprzez pracę i do pracy 201
3.2.1.3. Wychowanie przez pracę i do pracy w edukacji przedzawodowej 202
3.2.1.4. Treści ogólnokształcące edukacji przedzawodowej 204
3.2.2. Edukacja prozawodowa w przygotowywaniu człowieka do pracy zawodowej 208
3.2.2.1. Kształcenie ogólne w liceum profilowanym 210
3.2.2.2. Kształtowanie umiejętności kluczowych w liceum profilowanym 211
3.2.2.3. Kształtowanie kwalifikacji ogólnozawodowych w liceum profilowanym 213
3.2.2.4. Uniwersalność wykształcenia absolwenta liceum profilowanego 216
3.3. Edukacja zawodowa w przygotowaniu człowieka do pracy 220
3.3.1. Kształcenie zawodowe jako kategoria naukowa (poznawcza) 222
3.3.2. Szkolne kształcenie zawodowe 227
3.3.3. Pozaszkolne kształcenie zawodowe 231
4. EDUKACJA ZAWODOWA JAKO proces KSZTAŁTOWANIA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH 233
4.1. Treści kształcenia w edukacji zawodowej 233
4.2. Model czynnościowy treści kształcenia a struktury dokumentów edukacyjnych 237
4.2.1. Podstawy programowe kształcenia w zawodach 238
4.2.2. Programy kształcenia i komplety dydaktyczne przydatne w edukacji zawodowej 239
4.2.3. Standardy jako norma wymagań egzaminacyjnych potwierdzających kwalifikacje w zawodzie 248
4.3. Infrastruktura szkół a zapotrzebowania edukacyjne wyróznione obszarami pedagogiki pracy 256
4.3.1. Specjalistyczne klasopracownie 258
4.3.2. Pracownie szkolne 260
4.3.3. Specjalne szkolne pomieszczenia infrastukturalne 261
4.4. Nauczyciel a zapotrzebowania edukacyjne wyróznione obszarami pedagogiki pracy 265
4.4.1. Współdziałanie nauczycieli i uczniów w procesie kształtowania kwalifikacji zawodowych 269
4.4.2. Miejsca pracy kadry pedagogicznej szkolnego i pozaszkolnego systemów kształcenia zawodowego 272
4.5. Edukacja zawodowa wobec priorytetów Unii Europejskiej 273
4.5.1. Zagadnienia definicyjne edukacji europejskiej 273
4.5.2. Priorytety edukacji europejskiej w kształceniu zawodowym 274
4.5.3. Raporty unijne europejskim rozmiarem edukacji zawodowej 277
4.5.4. Deklaracje unijne narzędziem europejskiego rozmiary edukacji zawodowej 281
CZĘŚĆ TRZECIA. EDUKACJA I PRACA WAŻNYMI OBSZARAMI BADAWCZYMI WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI PRACY 285
Wprowadzenie 287
1. EDUKACJA I PRACA W NURCIE NAUKOZNAWCZYM 289
1.1. Wiedza w nurcie naukoznawczym 289
1.2. Rodowód wiedzy i jej rodzaje 290
1.3. Struktury wiedzy i jej systemy 292
1.4. Edukacyjny wymiar procesów poznawczych (epistemologicznych) 293
1.4.1. Epistemologia a struktury nauki 295
1.4.2. Edukacja i praca w strukturach nauki 301
2. METODOLOGIA NAUK – ROZUMIENIE, STRUKTURA I ZAKRES 305
3. EDUKACJA I PRACA A STRUKTURY BADAWCZE PEDAGOGIKI PRACY 309
4. WYBRANE TYPOLOGIE METOD BADAWCZYCH PRZYDATNE W BADANIACH EDUKACJI I PRACY 312
4.1. Typologie metod badawczych upowszechniane w pedagogice społecznej 313
4.2. Typologie metod badawczych wg Z. Wiatrowskiego 313
4.3. Typologia metod badawczych wg M. Łobockiego 315
4.4. Typologia metod badawczych wg S. Juszczyka 316
4.5. Typologia metod badawczych wg T. Nowackiego 316
5. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH METOD BADAWCZYCH PRZYDATNYCH W BADANIACH EDUKACJI I PRACY 319
5.1. Obserwacja 319
5.2. Wywiad w zbieraniu opinii 320
5.3. Ankieta w zbieraniu opinii 321
5.4. Badanie wytworów pracy i dokumentów 321
5.5. Testy pedagogiczne 322
5.6. Eksperyment 324
5.7. Testy psychologiczne 325
5.8. Monografia pedagogiczna 325
5.9. Metoda jednostkowych przypadków (kazuistyczna, studium przypadku) 326
5.10. Metoda autobiograficzna 327
5.11. Modelowanie 328
5.12. Metoda symulacji komputerowej 328
6. EDUKACJA PRZYGOTOWUJĄCA CZŁOWIEKA DO ZATRUDNIENIA JAKO cykl BADAWCZY 330
7. PRACA JAKO proces BADAWCZY 332
7.1. Rodowód badania pracy i jego współczesne konsekwencje 332
7.2. Metody badawcze teorii naukowej organizacji pracy przydatne w procesach badania pracy 334
7.2.1. Metody badania i usprawniania metod pracy 334
7.2.2. Mierzenie i normowanie pracy 335
7.2.3. Kwalifikowanie pracy 336
7.2.4. Analiza wartościowania pracy 338
7.2.5. Badanie ruchów 338
7.2.6. Analiza i projektowanie organizacji (instytucji) 342
7.3. Współczesne metody badania pracy 344
7.3.1. Teorie humanistyczne wyznacznikiem współczesnych tendencji badania pracy 344
7.3.2. Teoria kompleksowego zarządzania jakością (TQM – Total Quality Menegement) kryterium badania pracy 347
7.3.3. Zarządzanie zasobami ludzkimi współczesnym trendem w badaniu pracy 353
7.3.4. Menedżerment kadrowy przyszłością badania pracy 358
ZAKOŃCZENIE 361
BIBLIOGRAFIA 363
STRESZCZENIE 393
TABLE OF CONTENS 397
SUMMARY 403
Indeks nazwisk 407
Skorowidz rzeczowy 413
CZĘŚĆ PIERWSZA. PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGIKI PRACY WAŻNYMI KATEGORIAMI DLA EDUKACJI I PRACY 17
Wprowadzenie 19
1. WIELOWYMIAROWOŚĆ PRACY 21
1.1. Źródła pracy 21
1.2. Praca jako kategoria poznawcza (naukowa) 24
1.3. Interdyscyplinarny charakter pracy – wybrane problemy 28
1.3.1. Filozoficzne rozumienie pracy 29
1.3.2. Pedagogiczne konteksty pracy 31
1.3.3. Praca i jej problemy psychologiczne 34
1.3.4. Ergonomia u źródeł bezpiecznych i innowacyjnych rozwiązań organizacyjno-ekonomicznych pracy 40
1.3.5. Socjologiczne rozumienie pracy 45
1.3.6. Ekonomiczny sens pracy 46
1.4. Praca w kategoriach wartości 47
1.4.1. Rodowód, istota i struktury wartości 47
1.4.2. Wartościowanie pracy 52
1.5. Praca zawodowa 54
1.5.1. Typologie pracy zawodowej 56
1.5.2. Współczesny charakter pracy zawodowej 62
1.5.3. Edukacyjne wymiary pracy zawodowej 66
1.6. Praca jako kategoria rynkowa 76
1.6.1. Krajowy rynek pracy 77
1.6.2. Zagraniczne rynki pracy 82
1.6.3. Interesariusze rynku pracy 86
1.7. Bezrobocie problemem współczesnej pracy zawodowej 93
1.7.1. Bezrobocie i jego struktura 94
1.7.2. Środki i formy przeciwdziałania i łagodzenia skutków bezrobocia 96
2. WIELOWYMIAROWOŚĆ ZAWODU 99
2.1. Geneza zawodu 99
2.2. Zawód w ujęciu poznawczym 101
2.3. Interdyscyplinarne rozumienie zawodu – wybrane problemy 106
2.4. Zawód w ujęciu systemowym 108
2.4.1. Pojęcie systemu 109
2.4.2. Klasyfikacja zawodów i specjalności jako ujęcie systemowe 109
2.4.3. Struktury europejskich ram kwalifikacji w ujęciu systemowym 116
2.4.4. Opis zawodu i jego struktura jako przykład rozwiązania systemowego 120
2.4.5. Norma jako standard kwalifikacji zawodowych kolejnym rozwiązaniem systemowym 126
2.5. Zawód ważnym instrumentem porady zawodowej 131
2.5.1. Porada zawodowa – jej rozumienie i definiowanie 131
2.5.2. Wybrane koncepcje rozwoju człowieka ważne w karierze zawodowej 134
2.5.3. Porada zawodowa w dążeniu człowieka do kariery 136
3. KWALIFIKACJE JAKO WAŻNA KATEGORIA OPISUJĄCA ZAWÓD I cykl PRACY 147
3.1. Rodowód kwalifikacji 147
3.2. Kwalifikacje jako kategoria naukowa (poznawcza) 149
3.3. Struktury, modele, kryteria i poziomy kwalifikacyjne 149
3.4. Kwalifikacje w kategoriach wartości 156
4. KOMPETENCJE – ICH ROZUMIENIE I ZNACZENIE DLA PRACY ZAWODOWEJ CZŁOWIEKA 160
4.1. Od źródeł do struktur kompetencji 165
4.2. Typologie kompetencji 168
4.2.1. Kompetencje kluczowe – rodowód i istota 168
4.2.1.1. Kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie 169
4.2.1.2. Umiejętnościowy charakter kompetencji kluczowym kryterium przydatności do zatrudnienia 170
4.2.2. Kompetencje zawodowe 171
CZĘŚĆ DRUGA. EDUKACYJNE rozmiary WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI PRACY 175
Wprowadzenie 177
1. EDUKACJA JAKO KATEGORIA NAUKOWA 179
2. TEORIA PEDAGOGIKI PRACY A STRUKTURY EDUKACYJNE 182
2.1. Edukacja permanentna 182
2.2. Edukacja szkolna 183
2.2.1. Edukacja przedzawodowa 183
2.2.2. Edukacja prozawodowa – przyszłość czy przeszłość 185
2.2.3. Edukacja zawodowa – szkolna i pozaszkolna 188
3. SYSTEM EDUKACJI W PRZYGOTOWANIU CZŁOWIEKA DO PRACY ZAWODOWEJ 192
3.1. System edukacji 192
3.1.1. System szkolny w procesie przygotowania człowieka do pracy zawodowej 193
3.1.2. System pozaszkolny w przygotowaniu człowieka do pracy zawodowej 195
3.2. Obszary edukacyjnego przygotowania człowieka do pracy zawodowej 199
3.2.1. Edukacja przedzawodowa 199
3.2.1.1. Tło historyczne wychowania poprzez pracę i do pracy 200
3.2.1.2. Problemy definicyjne wychowania poprzez pracę i do pracy 201
3.2.1.3. Wychowanie przez pracę i do pracy w edukacji przedzawodowej 202
3.2.1.4. Treści ogólnokształcące edukacji przedzawodowej 204
3.2.2. Edukacja prozawodowa w przygotowywaniu człowieka do pracy zawodowej 208
3.2.2.1. Kształcenie ogólne w liceum profilowanym 210
3.2.2.2. Kształtowanie umiejętności kluczowych w liceum profilowanym 211
3.2.2.3. Kształtowanie kwalifikacji ogólnozawodowych w liceum profilowanym 213
3.2.2.4. Uniwersalność wykształcenia absolwenta liceum profilowanego 216
3.3. Edukacja zawodowa w przygotowaniu człowieka do pracy 220
3.3.1. Kształcenie zawodowe jako kategoria naukowa (poznawcza) 222
3.3.2. Szkolne kształcenie zawodowe 227
3.3.3. Pozaszkolne kształcenie zawodowe 231
4. EDUKACJA ZAWODOWA JAKO proces KSZTAŁTOWANIA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH 233
4.1. Treści kształcenia w edukacji zawodowej 233
4.2. Model czynnościowy treści kształcenia a struktury dokumentów edukacyjnych 237
4.2.1. Podstawy programowe kształcenia w zawodach 238
4.2.2. Programy kształcenia i komplety dydaktyczne przydatne w edukacji zawodowej 239
4.2.3. Standardy jako norma wymagań egzaminacyjnych potwierdzających kwalifikacje w zawodzie 248
4.3. Infrastruktura szkół a zapotrzebowania edukacyjne wyróznione obszarami pedagogiki pracy 256
4.3.1. Specjalistyczne klasopracownie 258
4.3.2. Pracownie szkolne 260
4.3.3. Specjalne szkolne pomieszczenia infrastukturalne 261
4.4. Nauczyciel a zapotrzebowania edukacyjne wyróznione obszarami pedagogiki pracy 265
4.4.1. Współdziałanie nauczycieli i uczniów w procesie kształtowania kwalifikacji zawodowych 269
4.4.2. Miejsca pracy kadry pedagogicznej szkolnego i pozaszkolnego systemów kształcenia zawodowego 272
4.5. Edukacja zawodowa wobec priorytetów Unii Europejskiej 273
4.5.1. Zagadnienia definicyjne edukacji europejskiej 273
4.5.2. Priorytety edukacji europejskiej w kształceniu zawodowym 274
4.5.3. Raporty unijne europejskim rozmiarem edukacji zawodowej 277
4.5.4. Deklaracje unijne narzędziem europejskiego rozmiary edukacji zawodowej 281
CZĘŚĆ TRZECIA. EDUKACJA I PRACA WAŻNYMI OBSZARAMI BADAWCZYMI WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI PRACY 285
Wprowadzenie 287
1. EDUKACJA I PRACA W NURCIE NAUKOZNAWCZYM 289
1.1. Wiedza w nurcie naukoznawczym 289
1.2. Rodowód wiedzy i jej rodzaje 290
1.3. Struktury wiedzy i jej systemy 292
1.4. Edukacyjny wymiar procesów poznawczych (epistemologicznych) 293
1.4.1. Epistemologia a struktury nauki 295
1.4.2. Edukacja i praca w strukturach nauki 301
2. METODOLOGIA NAUK – ROZUMIENIE, STRUKTURA I ZAKRES 305
3. EDUKACJA I PRACA A STRUKTURY BADAWCZE PEDAGOGIKI PRACY 309
4. WYBRANE TYPOLOGIE METOD BADAWCZYCH PRZYDATNE W BADANIACH EDUKACJI I PRACY 312
4.1. Typologie metod badawczych upowszechniane w pedagogice społecznej 313
4.2. Typologie metod badawczych wg Z. Wiatrowskiego 313
4.3. Typologia metod badawczych wg M. Łobockiego 315
4.4. Typologia metod badawczych wg S. Juszczyka 316
4.5. Typologia metod badawczych wg T. Nowackiego 316
5. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH METOD BADAWCZYCH PRZYDATNYCH W BADANIACH EDUKACJI I PRACY 319
5.1. Obserwacja 319
5.2. Wywiad w zbieraniu opinii 320
5.3. Ankieta w zbieraniu opinii 321
5.4. Badanie wytworów pracy i dokumentów 321
5.5. Testy pedagogiczne 322
5.6. Eksperyment 324
5.7. Testy psychologiczne 325
5.8. Monografia pedagogiczna 325
5.9. Metoda jednostkowych przypadków (kazuistyczna, studium przypadku) 326
5.10. Metoda autobiograficzna 327
5.11. Modelowanie 328
5.12. Metoda symulacji komputerowej 328
6. EDUKACJA PRZYGOTOWUJĄCA CZŁOWIEKA DO ZATRUDNIENIA JAKO cykl BADAWCZY 330
7. PRACA JAKO proces BADAWCZY 332
7.1. Rodowód badania pracy i jego współczesne konsekwencje 332
7.2. Metody badawcze teorii naukowej organizacji pracy przydatne w procesach badania pracy 334
7.2.1. Metody badania i usprawniania metod pracy 334
7.2.2. Mierzenie i normowanie pracy 335
7.2.3. Kwalifikowanie pracy 336
7.2.4. Analiza wartościowania pracy 338
7.2.5. Badanie ruchów 338
7.2.6. Analiza i projektowanie organizacji (instytucji) 342
7.3. Współczesne metody badania pracy 344
7.3.1. Teorie humanistyczne wyznacznikiem współczesnych tendencji badania pracy 344
7.3.2. Teoria kompleksowego zarządzania jakością (TQM – Total Quality Menegement) kryterium badania pracy 347
7.3.3. Zarządzanie zasobami ludzkimi współczesnym trendem w badaniu pracy 353
7.3.4. Menedżerment kadrowy przyszłością badania pracy 358
ZAKOŃCZENIE 361
BIBLIOGRAFIA 363
STRESZCZENIE 393
TABLE OF CONTENS 397
SUMMARY 403
Indeks nazwisk 407
Skorowidz rzeczowy 413
