Racjonalność procesu kształcenia

Polecamy I tom linii pt. "Racjonalność cyklu kształcenia. Studium z polityki oświatowej i pedagogiki porównawczej" autorstwa Renaty Nowakowskiej-Siuta i Bogusława Śliwerskiego. Analizy polityki oświatowej dokonane w tej książce wynikają z koncepcji racjonalności kształcenia szkolnego i teorii krytycznej. Poblikacja ta pozostała podzielona na dwie części. W części pierwszej Renata Nowakowska-Siuta kreśli kontekst porównawczy dla rozważań dotyczących racjonalności. Podstawowym celem tej części rozprawy jest odpowiedź na pytanie: w jaki sposób postrzega się i interpretuje racjonalność rozwiązań edukacyjnych w rozmaitych systemach oświatowych i szkolnictwa wyższego? Czy rozwiązania te uwzględniają perspektywę porównawczą? Czy i w jaki sposób respektuje się badania porównawcze w konstruowaniu systemowych ram funkcjonowania współczesnej edukacji i jak na tle porównawczym można odczytywać polskie rozwiązania oświatowe? W rozważaniach komparatystycznych autorka kierowała się zasadą spill-over (rozlewania się), która oznacza, iż podejmowane poprzez poszczególne państwa reformy mogą rzutować na całościowy obraz edukacji europejskiej że zapoczątkowanie współpracy w jednej sferze kreuje zapotrzebowanie na współpracę w innych dziedzinach. Można w konsekwencji mówić o pewnym samonapędzaniu się integracji, poprzez którą działania w kolejnych sferach dokonują się niejako automatycznie, pod wpływem zjawisk integracyjnych w innych dziedzinach. Dlatego także opis edukacyjnych tendencji europejskich autorka poprzedziła deskrypcją wybranych narodowych kwestii dotyczących niezwyklejszych aspektów funkcjonowania oświaty i szkolnictwa wyższego w kilku wybranych krajach. Jej rozważania teoretyczne oparte są na koncepcji neofunkcjonalizmu, który przyjmuje,cykl integracji jest stopniowy, samoczynnie napędzany poprzez mechanizm funkcjonalnego i politycznego "rozlewania się" (spill-over), co sugeruje liniowy postęp w kierunku wyższego stopnia integracji i pokaźniejszego wpływu czynników ponadnarodowych. Opisując i wyjaśniając wybrane zagadnienia edukacyjne, autorka zastanawia się, czy postęp integracji w Europie w obszarze edukacyjnym jest koniecznością, stałym ruchem w kierunku federacji, a jeśli tak, to czym można tłumaczyć kryzysy i zmiany w integracyjnych projektach reformatorskich dokonujące się w przeróżnych okresach i okolicznościach? Wybrane poprzez autorkę systemy szkolne są egzemplifikacją aplikacji dyrektyw Unii Europejskiej w rozwiązaniach oświatowych państw, które na tej kanwie kreują wspólny wizerunek edukacji europejskiej. W części drugiej publikacji Bogusław Śliwerski dokonuje syntetycznej analizy recepcji tej pedagogiki w Polsce, żeby w dalszej części przeprowadzić studium krytyczne polityki oświatowej rządów po 1989 roku. Lata 1980-1989 uwzględnił w I fazie przełomu politycznego po 1989 roku z uwagi na to, że stanowiły one w swej warstwie opozycyjnej kryterium i fundament reform ustrojowych także w systemie szkolnym. Ewolucji polityki oświatowej w europejskich krajach po II wojnie światowej towarzyszył rozwój pedagogiki krytycznej, która cząstkowo zaistniała już pod koniec lat 80. XX wieku, w Polsce zaś w całej pełni w ostatnim ćwierćwieczu III Rzeczypospolitej. Autor dokonuje także recepcji pedagogiki krytycznej w Polsce i wyników analiz zakresu racjonalności pedagogicznej polityki oświatowej Ministerstwa Edukacji Narodowej w latach 1989-2014. Ponadto przedstawia i wyjaśnia zmienne zależne, a mianowicie racjonalność pedagogiczną i politykę oświatową. Problemem badawczym było ustalenie, w jakim stopniu politycy oświatowi kierowali się racjonalnością pedagogiczną, a na jaką wskazywała opozycja. Jak ona ewoluowała i czym była uwarunkowana? Bogusław Śliwerski analizuje metodą badań socjohistorycznych zmiany w polskiej polityce oświatowej, dociekając, w jakim stopniu przeszłość wpływa na jej stan teraźniejszy.