Zmiany występujące w otoczeniu w sposób stanowczy i dynamiczny oddziałują na warunki, w jakich żyje i gospodaruje człowiek. Współczesny świat i jego struktury są zdeterminowane przede wszystkim poprzez obecne, a także przyszłe tendencje rozwojowe w zakresie nauki i techniki. Pod wpływem osiągnięć naukowo-technicznych i dokonującego się postępu technologicznego pojawia się konieczność szerszego podejścia do kwestii kreowania trwałego i stabilnego rozwoju w oparciu o postępowość. Oznacza to niespotykany dotąd wzrost roli wiedzy i innowacji w rozwoju przeróżnych systemów rozpatrywanych w układzie mikro-, mezo- i makroekonomicznym. Podstawowym czynnikiem wytwórczym współcześnie stała się wiedza. Zauważyć należy w dodatku pokaźne przeobrażenia strukturalne jakim uległ rynek oraz pojawienie się nowych form instytucji. W takiej sytuacji osiągnięcie celów, jakie stoją przed poszczególnymi podmiotami czy gospodarkami, musi odbywać się z znacznym naciskiem na innowacje, które w różnorodnym zakresie i na adekwatnych płaszczyznach powinny zostać włączone w wytworzone i wykonywane koncepcje rozwoju.
O dostrzeganiu roli i znaczenia innowacji dla współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego większości rozwiniętych krajów na świecie, świadczą przyjęte i od lat wykonywane koncepcje strategiczne. Stany Zjednoczone doskonalą opracowany i wdrożony w 2009 r. Plan Strategy for American Innovation. Z kolei Unia Europejska realizuje obecnie strategię Europa 2020, na bazie której przygotowane i wdrożone zostały strategiczne plany rozwoju poszczególnych krajów - członków UE. Japonia chcąc aktywnie wykorzystywać potencjał jaki niosą ze sobą innowacje i dążąc do zachowania swej świetnej pozycji na świecie pod względem innowacyjności, opracowała w 2013 r. Zaawansowany plan rozwoju w obszarze Nauka-technika-Innowacje (Comprehensive Strategy on STI). Na świecie podejmowanych jest szereg różnorodnych inicjatyw na rzecz międzynarodowej współpracy w zakresie szeroko pojmowanej działalności postępowej i transferu techniki.
Wszystkie te działania utwierdzają w przekonaniu, że świadomość roli innowacji we współczesnym świecie jest coraz pokaźniejsza, a w ślad za tym powinny być podejmowane odpowiednie działania prowadzące do intensyfikacji procesów prekursorskich. Chodzi zatem o tworzenie i upowszechnianie nowych produktów, technice, koncepcji działania, sposobów organizacji, modeli biznesu, czyli dokonywanie przeróżnych rodzajów innowacji w systemie społeczno-gospodarczym. Powszechnie podkreślana jest potrzeba dążenia do nowoczesności przedsiębiorstwa (organizacji), jako podstawowego wymogu wydajnego funkcjonowania oraz rozwoju w niepewnym i zmiennym otoczeniu. Tu szczególną rolę odgrywają zwłaszcza: innowacje techniczne, organizacyjne, marketingowe.
Jednak zauważyć należy, że innowacje są ważne nie tylko z punktu widzenia funkcjonowania podmiotów gospodarczych,także środowiska naturalnego czy społeczeństwa. Coraz powszechniej głoszony i akceptowany jest pogląd, iż należy unikać rozdzielania celów gospodarczych od długotrwałych wyzwań stabilnego rozwoju, uznając iż podejmowane działania mogą mieć wzajemnie stymulujący wpływ. Sprostanie tym wyzwaniom jest osiągalne dzięki zintegrowaniu polityki środowiskowej, gospodarczej i społecznej. W każdym ze wspomnianych rozmiarów widoczne miejsce odnajdują innowacje.
Procesy innowacyjne zachodzą w społeczeństwie, którego poszczególni członkowie tworzą innowacje i z nich korzystają. Stąd także potrzeba zwrócenia uwagi na innowacje społeczne, których rolą jest nie tylko, jak to wynika z opracowanych dokumentów strategicznych, podnoszenie jakości życia społeczeństwa, jakości środowiska naturalnego, jakości kapitału ludzkiego, ale które równocześnie przyczynić się mogą do spełnienia szeregu rozmaitych wyzwań (społecznych, gospodarczych). Pełnią one ważną rolę w rozwoju krajów, ich gospodarek, a w szczególności rynków, w tym rynku pracy.
Celem niniejszego opracowania jest próba teoretycznej i empirycznej analizy wybranych aspektów związanych z istotą, kreowaniem, a także determinantami inno-wacji technologicznych i społecznych oraz identyfikacja ich wpływu na rozwój określonych struktur, tj. Podmiotów, gospodarki, społeczeństwa.
Badania i analizy, podjęte przez zespół autorski, w szczególności służyły osią-gnięciu następujących celów cząstkowych, obejmujących:
• określenie roli innowacji w kształtowaniu przewagi konkurencyjnej podmiotów i gospodarki,
• prezentację innowacji w sektorze bankowym,
• analizę wpływu wielkości przedsiębiorstwa i charakteru własności na dzia-łania postępowe podejmowane w sektorze wysokiej techniki,
• ocenę wpływu zasięgu sprzedaży przedsiębiorstw na aktywność progresywną,
• analizę studium przypadku wybranej innowacji finansowej o charakterze tech-nologicznym zaimplementowanej w niepowtarzalnym systemie, jaki formuje samorząd regionalny,
• identyfikację miejsca i roli innowacji społecznych na rynku pracy,
• identyfikację podobieństw i różnic występujących w obrębie innowacji społecz-nych, a także koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu, przedstawienie moż-liwości wykorzystania innowacji w działaniach promocyjnych organizacji.
Wspomnianą problematykę w zaprojektowanym zakresie przedmiotowym, podmiotowym, czasowym i przestrzennym podjął zespół autorów, mając na uwadze przekonanie, iż dynamiczny i jednostajny rozwój gospodarki, społeczeństwa czy poszczególnych organizacji wymaga optymalnego potencjału progresywnego, zezwalającego na wydajne wdrażanie zróżnicowanych innowacji (np. Technicznych, społecznych). Z tego względu permanentne myślenie i analizo-wanie w przeróżnych wymiarach, problemów związanych z innowacjami jest współcześnie koniecznością. Przesądza to o stałym zainteresowaniu tą problematyką równocześnie ze strony badaczy, jak i praktyków, co z kolei znajduje swoje odzwierciedlenie w opracowaniach naukowych powstających w wyniku badań prowadzonych w tym zakresie.
Podstawową hipotezą badawczą jest twierdzenie, że współcześnie kreowanie trwałego i zrównoważonego rozwoju wymaga trafnego zakresu działań najnowocześniejszych wykonywanych w najróżniejszych obszarach, które stanowią strategiczną determinantę funkcjonowania systemu.
Do oceny zjawisk poddanych badaniu wykorzystano najróżniejsze źródła informacji, posłużono się danymi statystycznymi pochodzącymi z wyspecjalizowanych krajowych i międzynarodowych instytucji badawczych, GUS i zgromadzonych indywidualnie przez autorów bezpośrednio w analizowanych podmiotach.
znaczącemu celowi i zakresowi prowadzonych analiz podporządkowano określony układ pracy, która obejmuje łącznie dziewięć rozdziałów o rozmaitym charakterze, tj. Teoretycznym i empirycznym, skupionych w dwóch blokach problemowych. W pierwszym zaprezentowano wybrane zagadnienia związane z wdrażaniem innowacji o charakterze technicznym. W drugim z kolei uwaga skupiona została na określonych aspektach dotyczących innowacji społecznych.
W rozdziale pierwszym skupiono uwagę na nowoczesności jako podstawowym czynniku kreowania konkurencyjności przedsiębiorstw. Na tym tle dokonano analizy uwarunkowań działalności innowacyjnej i oceny poziomu postępowości przedsiębiorstw w Polsce na tle innych krajów UE.
Rozdział drugi poświęcono prezentacji różnych rodzajów innowacji wdrażanych w sektorze usług bankowych w Polsce.
W rozdziale trzecim uwagę skupiono na innowacjach w sektorze przemysłu wysokiej techniki. Tę część opracowania poświęcono prezentacji wyników badań empirycznych mających na celu ocenę wpływu wielkości i charakteru własności przedsiębiorstwa na podejmowaną aktywność postępową.
W rozdziale czwartym autorzy dokonali analizy wpływu zasięgu sprzedaży na działalność postępową przedsiębiorstw. Badania empiryczne przeprowadzono wśród podmiotów gospodarczych funkcjonujących w lubuskim regionalnym systemie nowoczesnym.
Rozważania prowadzone w rozdziale piątym idealnie dowodzą jak dalece umowny i niejednokrotnie subiektywny charakter mają próby klasyfikowania innowacji. W tej części zaprezentowana została bowiem jedna z innowacji finansowych (pieniądz elektroniczny w postaci karty usług publicznych), której istota oparta została na wykorzystaniu nowoczesnych technice w przestrzeni publicznej (samorządzie regionalnym).
W rozdziałach szóstym i siódmym autorzy główną uwagę skupiają na innowacjach społecznych i ich szczególnym miejscu na rynku pracy. Rozdział szósty prezentuje istotę innowacji społecznych, a także politykę państwa jako determinantę stymulowania tego rodzaju innowacji na rynku pracy. Na dodatek autorka omawia wybrane przykłady innowacji społecznych na rynku pracy w Polsce i wybranych krajach UE. W kolejnym, tj. Siódmym rozdziale, zaprezentowany został problem innowacyjnych metod aktywizacji zawodowej, ze szczególnym uwzględnieniem matrycy CMP jako narzędzia wsparcia tego typu procesów.
W rozdziale ósmym dokonano porównania innowacji społecznych z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu, wskazując na występujące w tym zakresie podobieństwa i różnice.
Rozdział dziewiąty poświęcono omówieniu praktyki w wykorzystaniu pionierskich metod promocji zaimplementowanych w organizacji publicznej, o szczególnej funkcji w zakresie zaspokajania potrzeb społecznych, jaką jest Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Zaprezentowany zakres problemowy, a także postawione cele badawcze współokreśliły zastosowane, wielopłaszczyznowe podejście badawcze. W warstwie konceptualnej pracy wykorzystano głównie metodę wnioskowania dedukcyjnego oraz analizę porównawczą, natomiast na poziomie obserwacyjno-empirycznym poza wnioskowaniem indukcyjno-dedukcyjnym, posłużono się wybranymi metodami statystyczno-ekonometrycznymi (tj. Rozbiór strukturalny czy modelowanie z wykorzystaniem zmiennych dychotomicznych typu probit) oraz analizami studium przypadku.
Książka przygotowana została z myślą o słuchaczach studiów ekonomicznych rozmaitych typów, na osobach podnoszących kwalifikacje z tego zakresu, decydentach odpowiedzialnych za tworzenie i realizację krajowej i regionalnej polityki nowoczesnej, a także menedżerach zarządzających najróżniejszymi organizacjami (prywatnymi i publicznymi), którzy odpowiadają za kształt realizowanej strategii rozwoju.
Redaktorzy pozostają w nadziei, iż zaprezentowany zakres merytoryczny i zaimplementowane podejście metodyczne, pozwolą wzbogacić wiedzę Czytelników na temat rozpatrywanych kategorii innowacji i wybranych problemów im towarzyszących.
Joanna Wiśniewska, Arkadiusz Świadek
