(…) Pisząc o zmianach klimatycznych natrafiamy na kolejną trudność w ich ukazujeniu, gdyż skala zmian klimatycznych na przeróżnych obszarach była odmienna, z tego powodu nie sposób, moim zdaniem, określić jakiejkolwiek jego cykliczność w skali globalnej.
Z opisywanymi w tej książce kataklizmami wiążą się także tzw. „pokaźne wymierania" gatunków istniejących na Ziemi. Posiadając, dzięki rewolucji informacyjnej, którą zawdzięczamy wynalazkowi Internetu, dostęp do aktualnych badań i mogąc dokonać pewnych porównań, zauważyłem, że teorie tzw.
„pokaźnego wymierania" obarczone są skutkiem tzw. „spłaszczenia". Nie wiedząc wcześniej o całej kolekcji kataklizmów wiązaliśmy wymieranie z tym albo innym kataklizmem i ujmowaliśmy je globalnie, nieraz zawężając czas ich występowania.
Na szczęście kataklizmy, które dotykały Ziemię nie dotykały jednocześnie całego globu i dlatego po kilkuset, a nawet po kilku tysiącach lat, choćby na obszary prawie kompletnie pozbawione życia ekologicznego, te stopniowo wracało.
Mogliśmy to prześledzić obserwując np. Powrót życia na tereny bezpośrednio zniszczone erupcją wulkanu Krakatau w XIX wieku, czy wcześniej np. Powrót życia na tereny Ameryki Północnej w wyniku upadku meteorytu na Grenlandię ok.
12,8 tys. Lat temu. Próbuję w mojej pracy porównywać skutki przeróżnych erupcji, ich skalę, pamiętając przy tym, że w odległej przeszłości dochodziło do nich na odmiennych obszarach (innych prakontynentach).
To ważne, gdyż miało to niewątpliwy wpływ na rozwój życia na Ziemi, czasy intensywnego rozwoju i regresu przeplatały się, lecz nie wszędzie miały taki sam przebieg i nie wszędzie zmiany te zachodziły w tym samym czasie.
Wspomniane kataklizmy mają oczywisty związek nie tylko z klimatem. Asteroidy, które upadły na Ziemię przyniosły z sobą dużo minerałów, do których powstania dochodziło już w pasie asteroid w wyniku ich zderzania, a i uderzenie w Ziemię powodowało zmiany geologiczne (np.
przypuszczalnym rezultatem takich upadków było powstawanie diamentów). Sporo skał ma charakter powulkaniczny, w wyniku tych erupcji powstawał np. Pumeks, bazalt (nie możemy także wykluczyć i tego, że istniejąca dziś w kalderach wulkanów magma pochodzi z kosmosu, że dotarła na Ziemię już po utworzeniu się jej skorupy).
znaczne kataklizmy były także przyczyną ruchu płyt tektonicznych i w ich konsekwencji orogenezy (powstawania gór). Właśnie wspomnianym wydarzeniom poświęcona jest ta książka. Jako historyka interesują mnie przede wszystkim te kataklizmy, które dotknęły Ziemię od czasu powstania naszego gatunku, czyli od około 2.500.000 lat.
Szukając jednak zależności między katastrofami naturalnymi, a klimatem postanowiłem wspomnieć w tej pracy na dodatek o znanych nam dzisiaj kataklizmach, do których doszło w okresie wcześniejszym. Zwracam szczególną uwagę na wybuchy stratowulkanów (superwulkanów) lub takie skumulowanie wybuchów wulkanów o mniejszej skali erupcji w krótkim czasie, które w sposób zdecydowany wpłynęły na zmiany klimatyczne na całym globie.
Uważam, iż i mniejsze wybuchy wpływały na zmiany klimatyczne, ma na nie wpływ zapewne i nasza, ludzka aktywność, (np. Wycinanie lasów, czy nawet i emisja gazów będąca skutkiem naszej aktywności), ale skala tych wpływów jest nieporównywalna i czasami wręcz niedostrzegalna, w każdym razie trudna do uchwycenia przez aparaturę badawczą i ich wpływ na ewolucje naszego gatunku i historię był i jest pokaźnie mniejszy, wręcz nieporównywalny.
Próbuję też wykazać związek między opisywanymi tu kataklizmami, a zmianami klimatycznymi i ich konsekwencjami w dziejach hominidów od początków paleolitu (plejstocenu), a później także z wydarzeniami w naszej historii.
Niektóre z ukazanych w tej książce zdarzeń nie są wciąż jeszcze w pełni udokumentowane. Dużo z przedstawionych tu wzaje-mnych powiązań pomiędzy nimi ma ciągle charakter hipotetyczny. Sądzę jednak, że uporządkowanie tej wiedzy pozwoli nam poznać naszą przeszłość oraz przewidywać przyszłość, uświadomi jak niestabilnym środowiskiem jest to, które daje nam Ziemia, jak wyjątkowo powinniśmy je chronić, a także, co zrobić, aby skutki przyszłych katastrof były istotnie mniej dotkliwe od tych z przeszłości, a także spróbować takim katastrofom uniemożliwiać.
Z powodu niedoskonałości dotychczasowych badań, a także dopiero obecnie podejmowanych prób ich usystematyzowania, niestety pierwsze kataklizmy i ich wpływ na nasze losy są znane nam dziś tylko szczątkowo. Więcej możemy powiedzieć o okresie od mniej więcej 80 tysięcy lat temu, ale i tu dużo pozostało do odkrycia.
Zdaję sobie sprawę z powstałych w wyniku tego dysproporcji w mojej pracy, mam nadzieję, że kolejne badania pomogą w jej zmniejszeniu. Kolejne gwałtowne ochłodzenia, jaki dotykały Ziemię wiążę z konkretnymi kataklizmami.
Ukazuję ich skalę i zasięg w oparciu o dotychczasowe badania. Próbuję także ukazać oddziaływanie lokalne wspominanych kataklizmów,typowo interesuje mnie ich wpływ na globalny klimat i konsekwencje historyczne spowodowane tymi kataklizmami i zmianami klimatycznymi.
Dziś, dzięki pracy archeologów, genetyków, wulkanologów i badaczy z wielu innych dziedzin nauki pozyskaliśmy już pewną wiedzę dotyczącą rozwoju naszego gatunku w odległej przeszłości. Nieraz jest ona wprawdzie jeszcze szczególnie szacunkowa i niepełna, ale dość wiarygodna i udokumentowana solidnymi dowodami (złoża pumeksu, pyłów wulkanicznych, kratery, pozostałości meteorytów, szczątki kości, narzędzia, ślady w ziemi, dużo innych artefaktów).
Dziś potrafimy już zarysować skalę zasiedlenia Ziemi w konkretnym okresie, (choć to oczywiste, dla epok wcześniejszych szczególnie szacunkowo, z obszernym przybliżeniem), ukazać poziom rozwoju kultury w tym czasie, a także wykazać, do jakich zmian doszło w tym zakresie wkrótce po zaistniałych w danym czasie katastrofach.
Zgoda, niejednokrotnie – w wyniku kolejnych odkryć – musimy weryfikować sporo przyjętych już poglądów,mnóstwo pozyskanych dotąd informacji jest nie do podważenia. Mogąc odtworzyć obraz sytuacji przed potężnymi katastrofami, a później pokazać taki bezpośrednio lub w szczególnie niedługim okresie po tych katastrofach, możemy pokusić się o postawienie szczególnie wiarygodnej hipotezy o wzajemnym związku pomiędzy szczególnie odległymi w przestrzeni i czasie wydarzeniami.
Mnie związki te wydają się nad wyraz prawdopodobne. Spis treści Wstęp Rozdział I. Dlaczego zmienia się klimat? Rozdział II. Wpływ katastrof naturalnych na klimat A. Asteroidy i komety B. Wulkany i ich rozmieszczenie C.
Wpływ wulkanów na klimat Rozdział III. Najstarsze ślady kataklizmów w historii Ziemi i ich skutki A. Wymieranie ordowickie B. Sylur C. Wymieranie dewońskie D. Wymieranie permskie a. Upadki asteroid i komet b.
Wulkanizm c. Skutki wymierania permskiego E. Wymieranie późno triasowe F. Jura Rozdział IV. Ostatnie z pokaźnych wymierań (wymieranie kredowe) A. Uderzenia asteroid i komet B. Wulkanizm C. Wymieranie kredowe Rozdział V.
między kredą a plejstocenem A. Paleogen a. Paleocen (61 – 59,2 miliona la temu) b. Eocen (56 – 37,8 milionów lat temu) c. Oligocen (33.9 – 27,8 miliona lat temu) B. Neogen a. Miocen (23,3 – 7,2 miliony lat temu) b.
Pliocen (5,3 – 3,6 miliony lat temu) Rozdział VI. Pierwsze znane kataklizmy od czasu powstania naszego gatunku i ich wpływ na jego ewolucję A. Plejstocen B. Upadek planetoidy Eltanin C. Wulkanizm D. Ewolucja ssaków E.
Rozwój hominidów F. Pierwsze migracje hominidów Rozdział VII. Ochłodzenie około 900.000 lat temu Rozdział VIII. Zmiany klimatyczne w świecie od około 640 000 lat temu do około 80.000 lat temu A. Erupcja Yellowstone B.
Zlodowacenie pomiędzy 500.000 lat temu a 80.000 lat temu Rozdział IX. Początki kolejne epoki lodowcowej A. Upadki asteroid i komet B. Erupcja stratowulkanu Atitlan (ok 82.000 – 80.000 lat p.n.e.) C. Toba (około 73.000 lat temu) D.
Kolejne ocieplenie Rozdział X. Kolejne ochłodzenie ok. 40.000 lat temu A. Erupcja Campi Flegrei w Italii (ok. 40.000 lat temu) B. Kolejna erupcja Campi Flegri Rozdział XI. Późny Würm (II Pleniglacjał (maksymalna trangresja lądolodu) – 24.000 – 14.000 lat p.n.e.
– Początek pleniglacjału) Rozdział XII. Początki holocenu (od 11.700 lat temu) Rozdział XIII. Ocieplenie klimatu i optimum klimatyczne holocenu. Środkowy holocen (8.000 – 3.500 lat temu) A. Wulkanizm B.
Upadki asteroid i komet C. Wpływ zmian klimatycznych na rozwój cywilizacji Rozdział XIV. Kataklizmy „morskie" Rozdział XV. Zmiany klimatyczne pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Młodszy holocen (ostatnie 3.500 lat) Rozdział XVI.
Zmiany klimatyczne i kulturowe w Świecie w II tysiącleciu p.n.e. Do połowy I tysiąclecia n.e. A. Upadki asteroid i komet B. Wulkanizm a. Erupcja Thery (1627 r., lub ok. 1500 p.n.e.) b. Problemy datowania c.
Skutki erupcji Thery d. Subkontynent Indyjski od około 2000 p.n.e. Do X w. P.n.e. C. Ocieplenie klimatu od ok. 1300 p.n.e. Do V wieku n.e. Rozdział XVII. Kataklizmy w pierwszej połowie VI wieku i ich następstwa A.
Wulkanizm B. Upadki asteroid i komet C. Skutki zmian klimatycznych Rozdział XVIII. Optimum klimatyczne od 800 do 1300 roku Rozdział XIX. Nieznaczna epoka lodowcowa 1300 – 1850? A. Wulkanizm B. Meteoryty C. Skutki ochłodzenia (fal ochłodzeń) pomiędzy końcem XIII wieku, a drugą połową wieku XIX Rozdział XX.
Zmiany klimatyczne w świecie od drugiej połowy XIX do czasów współczesnych A. Wulkanizm B. Upadki (asteroid) meteorytów C. Wpływ kataklizmów ostatnich lat na klimat i wydarzenia polityczne ostatnich 150 lat Zakończenie Bibliografia Wykaz map
