Farmakologia

Tytuł Farmakologia Autor Ryszard Korbut Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-5450-7 Rok wydania 2017 Wydanie 2 liczba stron 646 Format mobi, epub Spis treści Wstęp XI Przedmowa do I wydania XIII ROZDZIAŁ I FARMAKOLOGIA OGÓLNA Rafał Olszanecki, Jacek Jawień 1 I-1. Farmakologia – powstawanie i warianty leków – Rafał Olszanecki 2 Farmakologia 2 rodzaje leków 2 Powstawanie leku 5 I-2. Farmakodynamika – Jacek Jawień 10 Receptory 10 Białka G 13 Cykliczny AMP jako wtórny przekaźnik 15 Wapń jako „król wtórnych przekaźników" 16 Wydzielanie mediatorów poprzez synapsę 16 Tolerancja na leki 18 ROZDZIAŁ II LEKI AUTONOMICZNEGO UKŁADU NERWOWEGO Jacek Jawień 19 II-1. Wstęp 20 II-2. Leki wpływające na przekaźnictwo cholinergiczne 22 Neurony cholinergiczne i adrenergiczne autonomicznego układu nerwowego 22 Muskarynowe receptory cholinergiczne 23 Receptor nikotynowy 29 II-3. Leki wpływające na złącze nerwowo-mięśniowe 32 Związki niedepolaryzujące 32 Związki depolaryzujące 32 II-4. Leki wpływające na przekaźnictwo adrenergiczne 34 Biosynteza amin katecholowych 34 Receptory adrenergiczne 35 Leki sympatykomimetyczne 35 Leki pobudzające receptory dopaminergiczne 37 Leki o pośrednim działaniu sympatykomimetycznym 37 Leki blokujące wychwyt amin katecholowych 38 Metaboliczna degradacja katecholamin 38 Leki α-adrenolityczne 38 Selektywni antagoniści receptorów α1-adrenergicznych 39 Leki sympatykolityczne 39 Leki β-adrenolityczne (β-blokery) 40 ROZDZIAŁ III ŚRODKI ZNIECZULAJĄCE MIEJSCOWO Rafał Olszanecki 43 Budowa chemiczna i molekularny mechanizm działania 47 Efekty fizjologiczne 49 Farmakokinetyka i podział preparatów 49 Działania niechciane 51 zastosowanie kliniczne 52 Kierunki badań nad nowymi środkami znieczulającymi miejscowo 54 ROZDZIAŁ IV LEKI OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO Paweł Wołkow 55 IV-1. Ogólna organizacja ośrodkowego układu nerwowego 56 Neuroprzekaźniki i neuromodulatory 56 Klasyfikacja leków ośrodkowego układu nerwowego 65 IV-2. Leki uspokajające i nasenne 66 Barbiturany 67 Benzodiazepiny 68 Antyhistaminiki 69 Wodzian chloralu 69 Leki działające na pozasynaptyczne receptory GABAA 69 Leki działające wybiórczo na niektóre podjednostki tworzące receptor GABAA 70 Agoniści receptorów melatoninowych 70 Antagoniści receptora dla oreksyny 70 Anksjolityki bez działania nasennego 71 IV-3. Leki użytkowane w zaburzeniach czynności elektrycznej ośrodkowego układu nerwowego 72 typy napadów padaczkowych 72 Leki przeciwpadaczkowe 74 Zasady leczenia napadów padaczkowych 81 Leczenie przeróżnych rodzajów napadów padaczkowych 81 IV-4. Opioidowe leki przeciwbólowe 82 Czyści agoniści receptorowi 83 Mieszani agoniści/antagoniści 85 Czyści antagoniści receptorów opioidowych – leczenie zatruć 85 Inne grupy leków przeciwbólowych 86 IV-5. Środki znieczulenia ogólnego i ogólne zasady anestezji chirurgicznej 87 Anestetyki wziewne 88 Anestetyki dożylne 92 IV-6. Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki) 94 IV-7. Leki przeciwdepresyjne i stabilizujące nastrój 98 Inhibitory wychwytu monoamin 98 Inhibitory rozkładu monoamin 101 Inne leki przeciwdepresyjne 102 IV-8. Leczenie zespołów otępiennych 103 Leki prokognitywne (nootropowe) 103 IV-9. Leczenie choroby Parkinsona i innych zaburzeń układu pozapiramidowego 105 Leczenie choroby Parkinsona 105 Leczenie choroby Huntingtona 107 Leczenie stwardnienia zanikowego bocznego 107 Leczenie rdzeniowego zaniku mięśni 107 Leczenie stwardnienia rozsianego 108 IV-10. Wpływ alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy 110 IV-11. Psychoanaleptyki i psychodysleptyki 111 Farmakoterapia w sytuacji uzależnień 115 ROZDZIAŁ V FARMAKOLOGIA AUTAKOIDÓW Jacek Jawień, Rafał Olszanecki 119 V-1. Wstęp – Jacek Jawień 120 V-2. Autakoidy aminowe – Jacek Jawień 121 Histamina 121 Serotonina 123 V-3. Leki stosowane w leczeniu migreny – Jacek Jawień 124 V-4. Autakoidy peptydowe – Jacek Jawień 126 Bradykinina 126 Angiotensyna 126 Endoteliny 131 V-5. Autakoidy purynowe – Jacek Jawień 132 V-6. Autakoidy gazowe – Jacek Jawień 134 Tlenek azotu 134 Tlenek węgla 139 Siarkowodór 140 V-7. Autakoidy lipidowe – Rafał Olszanecki 141 Czynnik aktywujący płytki krwi 141 Eikozanoidy 142 V-8. Niesteroidowe leki przeciwzapalne – Rafał Olszanecki 156 Mechanizm działania 157 Efekty kliniczne 157 Leki 157 Inne leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe 164 Kierunki poszukiwań nowych NLPZ 166 V-9. Kształt farmakoterapii bólu – Rafał Olszanecki 167 V-10. Farmakoterapia reumatoidalnego zapalenia stawów – Rafał Olszanecki 172 Leki łagodzące objawy choroby 173 Leki modyfikujące przebieg choroby 174 Kierunki poszukiwań nowych leków 179 V-11. Farmakoterapia dny moczanowej – Rafał Olszanecki 180 Leczenie ostrego napadu dny moczanowej 180 Leczenie długotrwałe 181 Kierunki poszukiwań nowych leków 182 ROZDZIAŁ VI IMMUNOFARMAKOLGIA Rafał Olszanecki 183 VI-1. Wstęp 184 VI-2. Ogólna organizacja i funkcje układu immunologicznego 185 VI-3. Leki immunosupresyjne 189 Leki cytotoksyczne 190 Glikokortykosteroidy 192 Leki wiążące się z immunofiliną 192 Przeciwciała i inne leki przeciwko antygenom limfocytów 194 Inhibitory współstymulacji 196 Leki przeciwcytokinowe 197 Przeciwciała przeciwko składnikom dopełniacza 200 Przeciwciała hamujące działanie IgE 200 Przeciwciała przeciwko Rh(D) 201 Przeciwciała i inne leki blokujące molekuły adhezyjne 201 Inne leki immunosupresyjne 201 VI-4. Leki immunostymulujące 205 Interferony 205 Inne cytokiny 207 Mielopoetyczne czynniki wzrostowe 207 Przeciwciała 207 Inne leki immunostymulujące 207 Skrót wiadomości o immunizacji biernej i czynnej 209 ROZDZIAŁ VII LEKI wykorzystywanE W ZWALCZANIU INFEKCJI Rafał Olszanecki 211 VII-1. Wstęp 212 VII-2. Farmakobiologia infekcji 213 Wybiórcza toksyczność – ogólne mechanizmy działania leków przeciw drobnoustrojom 213 Zakres, wariant, siła działania leków przeciw drobnoustrojom 215 oporność drobnoustrojów na działanie leków 216 Wzrost drobnoustrojów w środowisku naturalnym 218 VII-3. Środki odkażające 221 VII-4. Leki przeciwbakteryjne i przeciw drobnoustrojom atypowym 226 Pochodne chinoliny 226 Pochodne nitrofuranu 227 Pochodne nitroimidazolu 228 Sulfonamidy i inhibitory reduktazy dihydrofolianu 229 Inhibitory gyrazy 232 Antybiotyki β-laktamowe 233 Antybiotyki glikopeptydowe i lipopeptydowe 244 Antybiotyki aminoglikozydowe i spektynomycyna 245 Tetracykliny i glicylcykliny 248 Antybiotyki makrolidowe, azalidowe, linkozamidowe i ketolidowe 250 Oksazolidynony 251 Streptograminy 252 Inne leki przeciwbakteryjne 252 Leki wykorzystywane w leczeniu gruźlicy i trądu 255 Kierunki poszukiwań nowych leków przeciwbakteryjnych 259 Ogólne zasady stosowania leków przeciwbakteryjnych 260 VII-5. Leki przeciwwirusowe 265 Leki użytkowane w leczeniu zakażeń wirusami Herpes simplex i Varicella-zoster 267 Leki wykorzystywane w leczeniu zakażeń wirusem cytomegalii 270 Leki stosowane w leczeniu AIDS 271 Leki użytkowane w leczeniu wirusowych zapaleń wątroby 279 Leki stosowane w leczeniu grypy 281 Leki użytkowane w leczeniu zakażeń wywołanych RSV 283 Inne leki przeciwwirusowe 283 VII-6. Leki przeciwgrzybicze 284 Amfoterycyna B i flucytozyna 284 Azole 285 Echinokandyny 287 Inhibitory epoksydazy skwalenowej 287 Inne leki przeciwgrzybicze 287 VII-7. Leki użytkowane w zakażeniach pierwotniakami 289 Leki wykorzystywane w leczeniu malarii 289 Leki wykorzystywane w leczeniu toksoplazmozy 294 Leki używane w leczeniu amebiozy 295 Leki używane w leczeniu rzęsistkowicy 295 Inne leki przeciwpierwotniakowe 295 VII-8. Leki wykorzystywane w zakażeniach robakami 298 VII-9. Farmakologia w medycynie podróży 302 Chemioprofilaktyka przeciwmalaryczna 302 Leki w apteczce podróżnej 302 ROZDZIAŁ VIII LEKI PRZECIWNOWOTWOROWE Rafał Olszanecki 305 VIII-1. Wstęp 306 VIII-2. Farmakobiologia nowotworów 307 Zmiany na poziomie komórek 307 Wytworzenie się guza, naciekanie i przerzutowanie 309 Ogólne mechanizmy działania leków przeciwnowotworowych 311 Ogólne zasady działania leków na komórki nowotworowe 312 VIII-3. Leki cytotoksyczne 313 Leki alkilujące 316 Antymetabolity 318 Antybiotyki przeciwnowotworowe 321 Pochodne epipodofilotoksyny 323 Pochodne alkaloidów barwinka różyczkowego 324 Taksany (taksoidy) 325 Pochodne kamptotecyny 325 Inne leki cytotoksyczne 325 VIII-4. Leki hormonalne 327 VIII-5. Leki biologiczne 330 VIII-6. Inne leki przeciwnowotworowe 341 świeże kierunki poszukiwania leków przeciwnowotworowych 342 VIII-7. Ogólne zasady leczenia przeciwnowotworowego 344 ROZDZIAŁ IX LEKI stosowanE W CHOROBACH UKŁADÓW I NARZĄDÓW Jacek Jawień, Rafał Olszanecki, Paweł Wołkow 349 IX-1. Leki wpływające na układ hormonalny – Paweł Wołkow 350 Hormony oraz farmakologia podwzgórza i przysadki 350 Hormony tarczycy 357 Hormony kory nadnerczy 362 Hormony płciowe 368 Hormony, a także leki wpływające na metabolizm wapnia i mineralizację kości 377 Homeostaza węglowodanowa, czynność we wnętrzuwydzielnicza trzustki i leki przeciwcukrzycowe 385 Leczenie i uniemożliwianie otyłości 395 IX-2. Leki układu oddechowego – Paweł Wołkow 397 Leki upraszczające eliminowanie śluzu z dróg oddechowych 397 Leki przeciwkaszlowe 399 Leki powiększające oskrzela 400 Leki o działaniu przeciwzapalnym 406 Ogólne zasady leczenia astmy oskrzelowej 412 Leczenie samoistnego włóknienia płuc 412 IX-3. Leki układu pokarmowego – Rafał Olszanecki 413 Leki hamujące wymioty i uniemożliwiające nudnościom 413 Leki powodujące wymioty 416 Leki użytkowane w leczeniu schorzeń przełyku 416 Farmakoterapia choroby refluksowej i choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy 417 Leki wykorzystywane w zwalczaniu biegunki 426 Leki przeczyszczające 428 Leki stosowane w leczeniu wybranych chorób jelita grubego 430 Leki użytkowane w leczeniu schorzeń wątroby 434 Wybrane leki wykorzystywane w schorzeniach trzustki 438 IX-4. Leki układu moczowego – Paweł Wołkow 440 Leki moczopędne 440 Leki hamujące diurezę 451 Leczenie łagodnego przerostu gruczołu krokowego 451 Nietrzymanie moczu 453 IX-5. Leki wpływające na układ krwiotwórczy i układ krzepnięcia – Jacek Jawień 454 Leki wpływające na funkcję osocza i komórek krwi 454 Podstawowe preparaty krwiozastępcze 457 Hemostaza 458 Leki hamujące czynność płytek krwi 460 Krzepnięcie włóknikowe 465 Leki hamujące krzepliwość krwi 466 Leczenie przeciwzakrzepowe u chorych z migotaniem przedsionków 475 Leki fibrynolityczne 476 Leki hamujące fibrynolizę 477 IX-6. Leki układu krążenia – Jacek Jawień 478 Niewydolność serca 478 Leki używane w niewydolności serca 479 Leczenie niewydolności serca 483 Farmakologia w reanimacji 484 Blokery kanałów wapniowych 485 Nadciśnienie tętnicze 487 Leki użytkowane w przewlekłym leczeniu nadciśnienia tętniczego 488 Leczenie farmakologiczne przewlekłego nadciśnienia tętniczego 490 Leki wykorzystywane w leczeniu nagłych wzrostów ciśnienia (przełom nadciśnieniowy) 491 Nadciśnienie płucne pierwotne 492 Choroba niedokrwienna serca 493 Leki użytkowane w dławicy piersiowej jednostajnej 493 Ostre zespoły wieńcowe 497 Leczenie zawału serca z uniesieniem ST 497 Miażdżyca tętnic 499 Leki zmniejszające stężenie lipidów w minimalistycznicy 500 Leki antyarytmiczne 505 IX-7. Leki wykorzystywane w dermatologii – Paweł Wołkow 511 Środki wykorzystywane w chorobach zakaźnych skóry 511 Leki o działaniu przeciwzapalnym i immunomodulującym 512 Środki przeciwświądowe 513 Środki keratolityczne 514 Leczenie trądziku pospolitego 514 Leki użytkowane w łuszczycy 514 Leczenie oparzeń i ran 515 IX-8. Leki okulistyczne – Paweł Wołkow 516 Leczenie zakażeń w okulistyce 516 Leczenie stanów zapalnych niezwiązanych z zakażeniem 517 Leki stosowane w zwyrodnieniu plamki związanym z wiekiem 518 Leki użytkowane w leczeniu jaskry 518 Leki podawane do ciała szklistego 520 Terapia z użyciem komórek macierzystych 520 IX-9. Farmakoterapia w położnictwie – Rafał Olszanecki 521 Leki użytkowane w położnictwie 521 Leki użytkowane w krwotokach z macicy 523 Leki stosowane w leczeniu stanu przedrzucawkowego i rzucawki 524 Leki wykorzystywane do znieczulenia w czasie porodu 524 Farmakoterapia wybranych schorzeń występujących w okresie ciąży 524 ROZDZIAŁ X komponenty FARMAKOLOGII KLINICZNEJ Jacek Jawień, Rafał Olszanecki, Paweł Wołkow 529 X-1. Farmakokinetyka – Jacek Jawień 530 Absorpcja – wchłanianie leku 530 Dystrybucja 531 Biotransformacja 533 Wydalanie 534 cechy i modele farmakokinetyczne 535 X-2. Zmienność odpowiedzi na lek i indywidualizacja terapii – Rafał Olszanecki 538 Płeć 540 Wiek 542 Rasa 542 fason życia 542 Zmienność genetyczna 546 Różnice w budowie organizmu 546 występowanie chorób 546 Równoczesne użytkowanie innych leków 550 X-3. Farmakogenetyka i farmakogenomika – Paweł Wołkow 551 Poszukiwanie czynników genetycznych modyfikujących działanie leków 551 Przykłady opisanych czynników genetycznych modyfikujących działanie leku 552 X-4. Odmienności stosowania leków u osób starszych – Rafał Olszanecki 556 Zmiany w farmakokinetyce leków 556 Zmiany w farmakodynamice leków 557 Leki ośrodkowego układu nerwowego 559 Leki układu sercowo-naczyniowego 560 Leki układu pokarmowego 560 Leki układu moczowego 560 Leki przeciwdrobnoustrojowe 560 Leki przeciwzapalne 561 Aspekty praktyczne używania leków u starszych pacjentów 561 X-5. Odmienności używania leków u dzieci – Rafał Olszanecki 562 Zmiany w farmakokinetyce leków 562 Zmiany w farmakodynamice leków 565 Drogi podawania leków i dawkowanie 565 X-6. Wykorzystywanie leków w okresie ciąży i karmienia – Rafał Olszanecki 567 Zmiany w farmakokinetyce leków w okresie ciąży 567 Przechodzenie leków przez łożysko 567 wykorzystywanie leków w okresie ciąży i w okresie okołoporodowym 568 stosowanie leków w okresie karmienia piersią 572 X-7. Niepożądane działania leków – Paweł Wołkow 575 X-8. Interakcje leków – Rafał Olszanecki 579 Interakcje farmaceutyczne 579 Interakcje farmakodynamiczne 579 Interakcje farmakokinetyczne 580 Skrót najszczególniejszych klinicznie interakcji leków 583 X-9. Terapia monitorowana stężeniem leku w organizmie – Paweł Wołkow 586 ROZDZIAŁ XI WYBRANE ZAGADNIENIA SPECJALNE Rafał Olszanecki 589 XI-1. Witaminy, biopierwiastki i inne suplementy diety 590 Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach 590 Witaminy rozpuszczalne w wodzie 594 Ubichinon 599 Wybrane biopierwiastki i inne suplementy diety 600 XI-2. Wybrane dane o preparatach ziołowych 602 XI-3. Preparaty dostępne bez recepty – korzyści i zagrożenia 606 XI-4. Leki „sieroce" – wykorzystywane w leczeniu chorób rzadkich 608 XI-5. Lifestyle drugs, a także farmakologiczne aspekty dopingu w sporcie 610 Farmakologiczne aspekty dopingu w sporcie 611 XI-6. Komponenty toksykologii 615 Trucizny i ich działanie na organizm 615 Ogólne postępowanie w zatruciach 618 NAJWAŻNIEJSZE PODRĘCZNIKI I MONOGRAFIE i BAZY danych 625 SKOROWIDZ 627