Stary Santiago, po 84 dniach bez udanego połowu postanawia samotnie wypłynąć na dalekie wody, żeby spróbować szczęścia i udowodnić, że jeszcze nie jest bezużytecznym rybakiem. Udaje mu się złapać imponującego marlina, największego, jakiego kiedykolwiek widział. To jednak dopiero początek jego zmagań. Ogromna ryba się nie poddaje i starzec – z dala od ludzi, bez żadnego wsparcia – musi rozpocząć dramatyczną walkę na śmierć i życie nie tylko z marlinem, lecz także ze sobą i swoim ciałem.
W oszczędnym, ale przejmującym stylu Hemingway prezentuje realia życia w kubańskiej wiosce i warunki pracy rybaków, jednak Stary człowiek i morze to z reguły nieprzemijalna opowieść o mierzeniu się z wyzwaniami, uporze i niezłomnej sile ducha.
Hemingway napisał Starego człowieka w ciągu ośmiu tygodniu, a po skończeniu pracy uznał, że to jego najkorzystniejsze dzieło. 1 września 1952 roku tekst został wydrukowany na łamach magazynu „Life”. Poprzez dwa dni pismo sprzedało się w kilku milionach egzemplarzy. Autor za swoje opowiadanie otrzymał w 1953 roku Nagrodę Pulitzera, istotnie przyczyniło się także ono do przyznania mu Nagrody Nobla w 1954 roku. Było dwukrotnie ekranizowane (w 1958 i 1990 roku).
najmocniej znane dzieło Hemingwaya, w tłumaczeniu Kai Gucio, otwiera kolekcję wydań amerykańskiego noblisty w nowych przekładach.
To jego najkorzystniejsze dzieło. [...] Tym razem odkrył Boga, Stwórcę... Chwała Bogu, który stworzył, pokochał i pożałował Hemingwaya.
William Faulkner po lekturze Starego człowieka i morza
Ernest Hemingway (1899–1961) – amerykański pisarz i reporter. W 1918 roku zgłosił się na ochotnika do oddziałów Czerwonego Krzyża we Francji, został ranny podczas walk we Włoszech. Po powrocie do Stanów rozpoczął pracę dla „Toronto Star”. Wtedy zaczęły się ukazywać jego pierwsze powieści, pomiędzy innymi Słońce też wschodzi (1926) i Pożegnanie z bronią (1929). W latach trzydziestych jako korespondent relacjonował z Hiszpanii tamtejszą wojnę domową, opisaną także w powieści Komu bije dzwon (1940). W latach czterdziestych osiedlił się na Kubie, gdzie mieszkał do 1959 roku. W tym czasie powstała powieść Za rzekę, w cień drzew (1950), a także opowiadanie Stary człowiek i morze (1952), uznawane za jedno z jego szczytowych osiągnięć. W 1954 pisarz otrzymał Nagrodę Nobla. Zginął śmiercią samobójczą w 1961 roku.
