Tytuł Aktualność myśli Roberta Michelsa Autor Radomir Miński Język polski Wydawnictwo Scholar ISBN 978-83-7383-851-2 Rok wydania 2016 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 334 Format pdf Spis treści Wstęp 13
Rozdział I
Twórca „żelaznego prawa oligarchii" – życie i dzieło 18
1. Biografia Roberta Michelsa 19
2. Periodyzacja twórczości Roberta Michelsa 31
3. Biograficzne implikacje w twórczości Roberta Michelsa 32
3.1. Identyfikacja z proletariatem. Michels jako socjaldemokrata
i liberalny krytyk wilhelmińskich Niemiec 34
3.2. Aktywność polityczna Michelsa. Od przełomowego idealizmu
do syndykalizmu i krytyki socjaldemokracji 37
3.3. Okres turyński. Od rozczarowania ruchem robotniczym do teorii elit 39
3.4. Okres nacjonalistyczny. Michels jako rzecznik włoskiego
ekspansjonizmu 41
3.5. Okres filofaszystowski 43
4. Podsumowanie. Próba określenia światopoglądu Roberta Michelsa 44
Rozdział II
Obszary zainteresowań badawczych Roberta Michelsa 46
1. Przesłanki polihistoryzmu Roberta Michelsa 48
1.1. Przegląd zainteresowań Roberta Michelsa 50
1.1.1. Problematyka feministyczna 51
1.1.2. Patriotyzm lokalny a obywatelstwo 56
1.1.3. Socjologia polityki 59
1.1.4. Historia współczesnych Włoch 63
1.1.5. Biografie dużych ludzi 67
1.2. Podsumowanie. Michels jako prekursor badań jakościowych 67
Rozdział III
Oligarchiczne tendencje demokracji 71
1. Kontekst historyczny powstania Soziologie des Parteiwesens 71
2. Publikacje poprzedzające wydanie Soziologie des Parteiwesens 75
3. Soziologie des Parteiwesens 78
3.1. Problematyka rozprawy Michelsa 81
3.2. „Żelazne prawo oligarchii" jako teza o anomii
w partiach politycznych 86
3.2.1. Etiologia oligarchii w partiach w demokracji parlamentarnej 87
3.2.2. Socjaldemokracja niemiecka – pomiędzy partią integracji
społecznej a partią wyborczą (catch-all party) 92
3.2.3. Biurokracja i organizacja 94
3.2.4. Kontrola prasy przez zawodowych przywódców 98
3.2.5. Stabilność przywództwa partyjnego 100
3.2.6. Kooptacja opozycji jako strategia utrzymania władzy 103
3.2.7. Zjawisko oderwania przywódców od mas a zburżuazyjnienie
przywódców ruchu robotniczego 105
3.2.8. Zróżnicowanie społeczne przywództwa ruchu robotniczego.
elementy burżuazyjne we władzach socjaldemokracji 109
3.2.9. Przywódcy partyjni i związkowi a rola inteligencji w ruchu
robotniczym 113
3.2.10. Zjawisko dezaktywacji członków partii 119
3.3. „Żelazne prawo oligarchii" a teza o zburżuazyjnieniu społeczeństwa 122
3.3.1. Socjologiczna analiza władzy w państwie – rola walki klas
w demokracji parlamentarnej 123
3.3.2. Dyferencjacja klasy robotniczej. Przemiany stylu życia
przywódców ruchu robotniczego 127
3.4. Pedagogika społeczna jako antidotum na kryzys przywództwa
politycznego 128
3.5. Zjawisko przemieszczenia celów organizacji 131
3.6. „Żelazne prawo oligarchii" jako manifest empirycznej socjologii
partii politycznych 135
3.7. Badania ruchliwości społecznej a stratyfikacyjna teoria
elit Michelsa 137
3.7.1. Mussolinizm. Charyzmatyczna dyktatura i faszystowska teoria
konsensusu. Masy jako podmiot polityki 137
3.7.2. Przemiany w klasach rządzących 144
3.8. Fenomenologia władzy. Autorytet i konserwatyzm jako arcana imperii
rządzącej mniejszości 149
3.8.1. Autorytet jako zdolność do przejęcia władzy 153
3.8.2. Dekonstrukcja pojęcia rewolucji i konserwatyzm jako zdolność
utrzymania władzy 157
3.9. Podsumowanie. „Żelazne prawo oligarchii" jako prawo rozwojowe
partii politycznych 159
Rozdział IV
Robert Michels jako socjolog 163
1. Wpływy szkół socjologicznych na myśl Michelsa 163
1.1. Sprzeczność jako kategoria poznania naukowego.
Dialektyka organizacji Michelsa 164
1.2. Weber a Michels: relacja mistrz–uczeń czy asymetryczne
partnerstwo 169
1.3. Wpływ Moski i Pareta – socjologia jako nauka nomotetyczna 175
1.4. Wpływ psychologii tłumu – masy a opinia publiczna 179
2. Podsumowanie. Socjologia jako nauka w ujęciu Roberta Michelsa 181
Rozdział V
Recepcja myśli Roberta Michelsa 188
1. Recepcja Soziologie des Parteiwesens przed II wojną światową 190
1.1. Wczesna recepcja Soziologie des Parteiwesens 191
1.2. Socjaldemokratyczna krytyka „żelaznego prawa oligarchii" 194
1.3. Repliki autorów marksistowskich 197
2. Recepcja Michelsa po II wojnie światowej 202
2.1. Wpływ Michelsa na rozwój socjologii organizacji 203
2.2. Wpływ Michelsa na rozwój socjologii polityki 212
2.3. Teza oligarchiczna jako wyzwanie dla ustroju demokratycznego 219
2.4. Neopozytywizm metodologiczny a status „żelaznego prawa
oligarchii" 224
2.5. Pierwsze podsumowania recepcji Political Parties 229
3. Biograficzna iluzja hermeneutyki a odczytanie krytyki demokracji
parlamentarnej Michelsa 238
3.1. Michels jako makiaweliczny obrońca demokracji 239
3.2. Michels jako rozgoryczony demokrata i wyalienowany socjolog 244
3.3. Michels jako „akademicki ambasador faszyzmu" 248
4. Renesans twórczości Michelsa 258
4.1. Michels jako prekursor badań degeneracji ruchów społecznych 262
4.2. Kontrowersje dyskursywne w teorii Roberta Michelsa 264
5. Recepcja Michelsa w Polsce 268
5.1. Pozytywna krytyka Zur Soziologie des Parteiwesens z pozycji
materializmu historycznego 272
5.2. Michels jako „ojciec założyciel" teorii elit 281
6. Obiektywne przesłanki mylenia krytyki demokracji z jej odrzuceniem
w twórczości Michelsa 284
6.1. Niekonsekwencje translacyjne 285
6.2. Rygoryzm pojęciowy Michelsa 288
6.3. Pojęcie demokracji w myśli Roberta Michelsa 289
7. Podsumowanie. Recepcja myśli Michelsa 293
Rozdział VI
Aktualność myśli Roberta Michelsa 297
1. Robert Michels jako prekursor koncepcji demokracji
współzawodniczącej 297
2. Teza oligarchiczna jako paradygmat badań korporacji biznesowych 299
3. Michels jako pionier badań ruchów społecznych 300
Zakończenie 303
Bibliografia 308
Spis schematów 319
Indeks nazwisk 320
The Relevance of Robert Michels’s Thought (Summary) 327
Rozdział I
Twórca „żelaznego prawa oligarchii" – życie i dzieło 18
1. Biografia Roberta Michelsa 19
2. Periodyzacja twórczości Roberta Michelsa 31
3. Biograficzne implikacje w twórczości Roberta Michelsa 32
3.1. Identyfikacja z proletariatem. Michels jako socjaldemokrata
i liberalny krytyk wilhelmińskich Niemiec 34
3.2. Aktywność polityczna Michelsa. Od przełomowego idealizmu
do syndykalizmu i krytyki socjaldemokracji 37
3.3. Okres turyński. Od rozczarowania ruchem robotniczym do teorii elit 39
3.4. Okres nacjonalistyczny. Michels jako rzecznik włoskiego
ekspansjonizmu 41
3.5. Okres filofaszystowski 43
4. Podsumowanie. Próba określenia światopoglądu Roberta Michelsa 44
Rozdział II
Obszary zainteresowań badawczych Roberta Michelsa 46
1. Przesłanki polihistoryzmu Roberta Michelsa 48
1.1. Przegląd zainteresowań Roberta Michelsa 50
1.1.1. Problematyka feministyczna 51
1.1.2. Patriotyzm lokalny a obywatelstwo 56
1.1.3. Socjologia polityki 59
1.1.4. Historia współczesnych Włoch 63
1.1.5. Biografie dużych ludzi 67
1.2. Podsumowanie. Michels jako prekursor badań jakościowych 67
Rozdział III
Oligarchiczne tendencje demokracji 71
1. Kontekst historyczny powstania Soziologie des Parteiwesens 71
2. Publikacje poprzedzające wydanie Soziologie des Parteiwesens 75
3. Soziologie des Parteiwesens 78
3.1. Problematyka rozprawy Michelsa 81
3.2. „Żelazne prawo oligarchii" jako teza o anomii
w partiach politycznych 86
3.2.1. Etiologia oligarchii w partiach w demokracji parlamentarnej 87
3.2.2. Socjaldemokracja niemiecka – pomiędzy partią integracji
społecznej a partią wyborczą (catch-all party) 92
3.2.3. Biurokracja i organizacja 94
3.2.4. Kontrola prasy przez zawodowych przywódców 98
3.2.5. Stabilność przywództwa partyjnego 100
3.2.6. Kooptacja opozycji jako strategia utrzymania władzy 103
3.2.7. Zjawisko oderwania przywódców od mas a zburżuazyjnienie
przywódców ruchu robotniczego 105
3.2.8. Zróżnicowanie społeczne przywództwa ruchu robotniczego.
elementy burżuazyjne we władzach socjaldemokracji 109
3.2.9. Przywódcy partyjni i związkowi a rola inteligencji w ruchu
robotniczym 113
3.2.10. Zjawisko dezaktywacji członków partii 119
3.3. „Żelazne prawo oligarchii" a teza o zburżuazyjnieniu społeczeństwa 122
3.3.1. Socjologiczna analiza władzy w państwie – rola walki klas
w demokracji parlamentarnej 123
3.3.2. Dyferencjacja klasy robotniczej. Przemiany stylu życia
przywódców ruchu robotniczego 127
3.4. Pedagogika społeczna jako antidotum na kryzys przywództwa
politycznego 128
3.5. Zjawisko przemieszczenia celów organizacji 131
3.6. „Żelazne prawo oligarchii" jako manifest empirycznej socjologii
partii politycznych 135
3.7. Badania ruchliwości społecznej a stratyfikacyjna teoria
elit Michelsa 137
3.7.1. Mussolinizm. Charyzmatyczna dyktatura i faszystowska teoria
konsensusu. Masy jako podmiot polityki 137
3.7.2. Przemiany w klasach rządzących 144
3.8. Fenomenologia władzy. Autorytet i konserwatyzm jako arcana imperii
rządzącej mniejszości 149
3.8.1. Autorytet jako zdolność do przejęcia władzy 153
3.8.2. Dekonstrukcja pojęcia rewolucji i konserwatyzm jako zdolność
utrzymania władzy 157
3.9. Podsumowanie. „Żelazne prawo oligarchii" jako prawo rozwojowe
partii politycznych 159
Rozdział IV
Robert Michels jako socjolog 163
1. Wpływy szkół socjologicznych na myśl Michelsa 163
1.1. Sprzeczność jako kategoria poznania naukowego.
Dialektyka organizacji Michelsa 164
1.2. Weber a Michels: relacja mistrz–uczeń czy asymetryczne
partnerstwo 169
1.3. Wpływ Moski i Pareta – socjologia jako nauka nomotetyczna 175
1.4. Wpływ psychologii tłumu – masy a opinia publiczna 179
2. Podsumowanie. Socjologia jako nauka w ujęciu Roberta Michelsa 181
Rozdział V
Recepcja myśli Roberta Michelsa 188
1. Recepcja Soziologie des Parteiwesens przed II wojną światową 190
1.1. Wczesna recepcja Soziologie des Parteiwesens 191
1.2. Socjaldemokratyczna krytyka „żelaznego prawa oligarchii" 194
1.3. Repliki autorów marksistowskich 197
2. Recepcja Michelsa po II wojnie światowej 202
2.1. Wpływ Michelsa na rozwój socjologii organizacji 203
2.2. Wpływ Michelsa na rozwój socjologii polityki 212
2.3. Teza oligarchiczna jako wyzwanie dla ustroju demokratycznego 219
2.4. Neopozytywizm metodologiczny a status „żelaznego prawa
oligarchii" 224
2.5. Pierwsze podsumowania recepcji Political Parties 229
3. Biograficzna iluzja hermeneutyki a odczytanie krytyki demokracji
parlamentarnej Michelsa 238
3.1. Michels jako makiaweliczny obrońca demokracji 239
3.2. Michels jako rozgoryczony demokrata i wyalienowany socjolog 244
3.3. Michels jako „akademicki ambasador faszyzmu" 248
4. Renesans twórczości Michelsa 258
4.1. Michels jako prekursor badań degeneracji ruchów społecznych 262
4.2. Kontrowersje dyskursywne w teorii Roberta Michelsa 264
5. Recepcja Michelsa w Polsce 268
5.1. Pozytywna krytyka Zur Soziologie des Parteiwesens z pozycji
materializmu historycznego 272
5.2. Michels jako „ojciec założyciel" teorii elit 281
6. Obiektywne przesłanki mylenia krytyki demokracji z jej odrzuceniem
w twórczości Michelsa 284
6.1. Niekonsekwencje translacyjne 285
6.2. Rygoryzm pojęciowy Michelsa 288
6.3. Pojęcie demokracji w myśli Roberta Michelsa 289
7. Podsumowanie. Recepcja myśli Michelsa 293
Rozdział VI
Aktualność myśli Roberta Michelsa 297
1. Robert Michels jako prekursor koncepcji demokracji
współzawodniczącej 297
2. Teza oligarchiczna jako paradygmat badań korporacji biznesowych 299
3. Michels jako pionier badań ruchów społecznych 300
Zakończenie 303
Bibliografia 308
Spis schematów 319
Indeks nazwisk 320
The Relevance of Robert Michels’s Thought (Summary) 327
