Książka ta opowiada o polskich komunistach i komunistkach: o ich doświadczeniach, poglądach, postawach i emocjach. Autor śledzi losy ponaddwustuosobowej grupy działaczy i działaczek od ich dzieciństwa, przez wieloletnią formację w nielegalnym ruchu przełomowym w II Rzeczypospolitej, aż po lata powojenne, kiedy stanęli oni na szczytach władzy.
Dzięki pionierskiemu spojrzeniu, krytycznemu, a zarazem empatycznemu, uchwycona zostaje wielość „osobistych komunizmów" i mechanizmy ich ujednolicania, biograficzne zerwania i ciągłości, emancypacyjne marzenia i afirmacja przemocy.
Praca Łukasza Bertrama otwiera drogę ku pionierskim badaniom konkretnego ruchu politycznego, jakim był komunizm, i stanowi wzorzec dla refleksji nad partiami komunistycznymi w całym regionie. Pokazuje, że formacja ta nie była historyczną groteską, lecz oferowała odpowiedzi na napięcia społeczne związane m.in..
Z innowacyjnością. Jest to nie tylko historia ruchu politycznego, lecz także socjologiczna historia emocji: niepewności, lęku, resentymentu. Prof.. Padraic Kenney, Indiana University Książka ta jest opracowaniem niezwykłym z wielu względów.
Autor łączy metody socjologiczne ze precyzyjną analizą źródeł historycznych, a podjąwszy tak skomplikowany temat, powstrzymuje się od nietrudnych osądów i konkluzji, nakłania natomiast do ich niuansowania. Potrafi zarazem stawiać tezy odważne, wręcz drażniące – jak wtedy, gdy zestawia komunistów z bohaterami Rodowodów niepokornych.
Prof.. Andrzej Friszke, Instytut Studiów Politycznych PAN Łukasz Bertram dzieli się z nami pomysłowo skonceptualizowaną wiedzą na temat polskich komunistów kierujących partią i rządzących państwem w pierwszych latach powojennych.
Odkrywa, z jakich środowisk się wywodzili, jakie książki czytali i z kim się przyjaźnili, przywraca także wagę zatartego w ostatnich dekadach problemu rewolucji jako doświadczenia pokoleniowego. Otrzymaliśmy jako czytelnicy portret unikatowy.
Dr hab.. Eryk Krasucki, Uniwersytet Szczeciński Książka dofinansowana przez Instytut Studiów Społecznych im Profesor Roberta Zajonca UW, wydana wspólnie z Instytutem Studiów Politycznych PAN, we współpracy z Fundacją Kultura Liberalna.
Książka zdobyła Nagrodę Historyczną "Polityki" 2023 w kategorii "Prace naukowe".
