Czas nieszczęść…, to rodzaj szkiców i zapisków historyka zajmującego się od wielu lat państwem i społeczeństwem polskim w okresie drugiej wojny światowej i okupacji, tak niemieckiej, jak i sowieckiej (1939-1945).
To, autorskie raczej, przemyślenia, refleksy i uwagi, ale także oceny, dylematy i kontrowersje. „Powstawały" poprzez lata, były częścią referatów, wystąpień konferencyjnych, spotkań seminaryjnych, niekiedy, w mniejszym czy pokaźniejszym zakresie, publikowane.
Tym samym poddawane szerszej refleksji, dyskutowane. W rezultacie powodowały także głęboki namysł i - niekiedy - weryfikację wcześniejszych wniosków czy ocen. Skategoryzowane w tym tomie teksty posiadają, w autorskim zamyśle, pokazać nie tylko problemy i zagadnienia, ale i sposób dochodzenia, a w istocie dojrzewania w refleksji nad trudnym (wojna, okupacja) procesem historycznym, z drugiej zaś, porównawczo, akcentować potknięcia, nieuchronne przecież, gdy zajmujemy się nauką, a humanistyką w szczególności.
Autor nie unika też w tych szkicach i zapiskach „styku" historii najnowszej z polityką, politycznością, „bieżącością". Stara się jednak te konteksty te bratać, poprzez „ciągłość i zmianę", a także „historię długiego trwania".
SPIS TREŚCI Wstęp: Ja i wojna. My i wojna. Pamięć i postpamięć. Kilka uwag o tzw. Polityce historycznej Szkic 1: „Są w ojczyźnie rachunki krzywd….". Międzywojnie polskie i co z niego wynika? Szkic 2: Kraj w przededniu kataklizmu.
Konteksty Szkic 3: „Bagnet na broń…". Klęska wojenna 1939, znaczny i „przetrącenia". Wielkość i małość Szkic 4: „Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz". Naprawdę? Uwagi o polityce i praktyce okupanta niemieckiego.
Konteksty relacji polsko-niemieckich i niemiecko-polskich Szkic 5: „Sowieci, Moskale, Czubaryki", jednym słowem szarańcza. Sowiecka okupacja kresów wschodnich, a społeczeństwo Szkic 6: Polska w wojennej ucieczce, na wychodźstwie i w konspiracji.
Społeczne aspekty zagadnienia Szkic 7: Jak przeżyć? Wyzwania i konteksty wojenno-okupacyjnej codzienności. Strategie życiowe, postawy i zachowania Szkic 8: Polacy – Żydzi – okupanci. Sprawcy – ofiary – świadkowie.
A może również chrześcijaństwo versus judaizm? Szkic 9: Polacy – Ukraińcy i Ukraińcy – Polacy. Ciągłość i zmiana. Dwie czy jedna tylko perspektywa spojrzenia? Szkic 10: Nie nasza sprawa, nie nasz problem? Tzw.
sprawa polska na arenie międzynarodowej. Realopolitik? Szkic 11: Sowieci znowu u bram Najjaśniejszej. Czto diełat`? Szkic 12: PKWN versus powstanie warszawskie. Nie „Obłęd", ale pytanie dlaczego, pozostaje otwartym i ważnym Szkic 13: Tylko rewolta czy już stalinowska rewolucja? Bilans wojenno-okupacyjny, doświadczenie i pamięć wobec zwycięskiego i rozpychającego się „nowego" Zakończenie lecz nie podsumowanie Indeks nazwisk
