Książka Jugosławia, kraina marzeń etnologa i antropologa kultury Božidara Jezernika jest spektakularnym eseistycznym studium, którego głównym celem jest poszukiwanie odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące idei jugosłowiańskiej, jej rozwoju w niestabilnych okolicznościach historycznych i sprzeczności, jakie od pierwszej wzmianki o niej w 1849 roku aż do wybuchu II wojny światowej przenikały, odradzały i tłumiły tę koncepcję. Wykorzystując bogaty materiał dokumentalny i źródła prasowe z XIX i XX wieku, Jezernik stara się zaprezentować z zasady dynamikę formowania się idei jedności Słowian południowych, inicjalne przyczyny powstania oraz sposoby jej postrzegania i doświadczania przez narody dążące do zjednoczenia.
Đorđe Krajišnik, „Dani”
Ta książka to opowieść o Jugosławii wcześniejszej niżeli powstanie Jugosławii, która się wyłoniła z II wojny światowej. Autor Božidar Jezernik – wybitny słowiański eseista, historyk i etnograf – sporządził tę opowieść z kompetencją i precyzją. Czyta się te dzieje „bałkańskiego kotła” z fascynacją i przerażeniem. Odnajdujemy tu tematy prawidłowo nam znane. Te obfity o tożsamość narodu trójimiennego, złożonego z Serbów, Chorwatów i Słoweńców; ten konflikt o zarys wielonarodowego państwa: czy to ma być federacja równorzędnych podmiotów, czyznaczna Serbia? Te kłótnie o przeszłość historyczną, które de facto są kłótniami o współczesność, to napięcie różnorodnych polityk historycznych, które zaczyna się od słów, a prowadzi do przemocy i krwi. Czytałem tę książkę i myślałem o historii relacji polsko-ukraińskich, polsko-litewskich czy też polsko-żydowskich. To pasjonująca lektura, książka mądra i atrakcyjna.
Adam Michnik
