Tytuł Wizerunek Polski i Polaków w chicagowskim „Dzienniku Związkowym" Autor Iwona Dembowska-Wosik Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego ISBN 978-83-8088-324-6 Rok wydania 2016 Łódź Wydanie 1 liczba stron 352 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów 13
Wstęp 15
1. Cel pracy 15
2. Polonia w USA 16
2.1. Stan obecny Polonii w USA 16
2.2. Rys historyczny 18
3. Prasa etniczna w USA 20
3.1. Prasa polonijna w USA 21
3.2.„Dziennik Związkowy" 24
3.3. Rola i funkcje prasy polonijnej 25
3.4. Prasa polonijna a postawy Polonii amerykańskiej 26
4. O autorze cyklu Okiem felietonisty 28
5. Stan badań nad wizerunkiem 29
6. Ustalenia terminologiczne 31
6.1. Definicje wizerunku 31
6.2. Pojęcie językowego obrazu świata 33
6.3. Pojęcie stereotypu 35
6.4. Wizerunek a stereotyp 36
6.5. Definicja wizerunku 38
6.6. Presupozycja, implikatura i metafora 39
7. Charakterystyka materiału 40
8. Metoda badawcza 46
ROZDZIAŁ I. ANALIZA TEMATYCZNA 49
1. Metoda analizy tematycznej 49
2. Kreowanie wizerunku Polski 50
2.1. Aspekt polityczny 50
2.1.1. Suwerenność Polski 51
2.1.2. Demokracja w Polsce 64
2.1.2.1. Wybory 67
2.1.2.2. Politycy 72
2.1.3. Polska po transformacji 80
2.1.4. Funkcjonowanie instytucji państwowych w Polsce 84
2.1.5. Polityka zagraniczna 86
2.2. Aspekt bytowy 88
2.2.1. Sytuacja gospodarcza w Polsce 88
2.2.1.1. Zadłużenie 90
2.2.1.2. Energetyka 91
2.2.1.3. Pozostałe gałęzie przemysłu 92
2.2.1.4. Kryzys ekonomiczny 93
2.2.1.5. Bezrobocie 94
2.2.1.6. Bieda i rozwarstwienie ekonomiczne 96
2.2.1.7. Symbole dobrobytu 97
2.2.1.8. Zagraniczne towary 98
2.2.2. Praktyczny wymiar życia w Polsce 99
2.2.3. Opinie z zagranicznej prasy 99
2.3. Aspekt kulturowy 100
2.3.1. Polskie media 100
2.3.2. Edukacja 103
2.3.3. Inne 104
2.4. Aspekt społeczny 107
2.4.1. Brak solidarności wśród Polaków 107
2.4.2. Problemy demograficzne 109
2.4.3. Brak sprawiedliwości 109
2.5. Aspekt psychiczny 110
2.6. Aspekt historyczny 112
2.7. Pozostałe aspekty 115
3. Podsumowanie 115
4. Kreowanie wizerunku Polaków 119
4.1. Aspekt bytowy 119
4.1.1. Emigracja 119
4.1.2. Bieda i bezrobocie 124
4.1.3. Brak stabilizacji życiowej 127
4.1.4. Brak własności 127
4.1.5. Złe zarządzanie własnym majątkiem 128
4.1.6. Zależność finansowa od innych 129
4.1.7. Użyteczny rozmiar życia w Polsce 130
4.2. Aspekt psychiczny 130
4.2.1. Stan emocjonalny 131
4.2.2. Cechy charakteru 134
4.2.3. Niedostatki intelektualne i moralne Polaków zestawione z wizerunkiem polskich emigrantów 135
4.3. Aspekt polityczny 139
4.3.1. Stosunek Polaków do suwerenności Polski 139
4.3.2. Nieumiejętne korzystanie z demokracji 140
4.3.3. Preferencje polityczne 142
4.3.4. Wpływ sytuacji bytowej na zaangażowanie rodaków w politykę 142
4.3.5. Brak aktywności obywatelskiej Polaków 143
4.4. Aspekt kulturowy 145
4.5. Aspekt społeczny i psychospołeczny 146
4.6. Pozostałe aspekty 149
5. Podsumowanie 149
6. Wnioski 153
ROZDZIAŁ II. TREŚCI NIEJAWNE (ANALIZA IMPLIKATUR I PRESUPOZYCJI) 157
1. Pojęcie implikatury 157
1.1. Implikatura konwersacyjna 158
1.2. Implikatura konwencjonalna 161
1.3. Implikatura ukryta 161
2. Przykłady implikatur – analiza i klasyfikacja 162
2.1. Implikatury powiązane z maksymami ilości 163
2.1.1. Implikatury typowe 163
2.1.2. Implikatury konwersacyjne 165
2.1.3. Implikatury ukryte 165
2.2. Implikatury powiązane z maksymami jakości 166
2.2.1. Implikatury charakterystyczne 166
2.2.2. Implikatury konwersacyjne 166
2.2.3. Implikatury ukryte 167
2.3. Implikatury powiązane z maksymą odniesienia 168
2.3.1. Implikatury charakterystyczne 168
2.3.2. Implikatury konwersacyjne 169
2.3.3. Implikatury ukryte 170
2.4. Implikatury powiązane z maksymą sposobu 170
2.4.1. Implikatury charakterystyczne 170
2.4.2. Implikatury konwersacyjne 171
2.4.3. Implikatury ukryte 172
2.5. Ogólne i szczegółowe implikatury konwersacyjne 173
3. Implikatura jako narzędzie analizy tekstu w badaniu wizerunku 174
4. Analiza implikatur w felietonach Wojciecha Borkowskiego 175
4.1. Implikatury konwersacyjne 175
4.1.1. Implikatury konwersacyjne generowane przez naruszenie maksymy odniesienia 176
4.1.2. Implikatury konwersacyjne generowane poprzez naruszenie maksymy sposobu 178
4.1.2.1. Zastosowanie wyrażeń peryfrastycznych 178
4.1.2.2. Nagromadzenie 179
4.1.2.3. Synonimy tekstowe leksemu ‘Polak’ 180
4.1.2.4. Nietypowe wykorzystanie tytułów w stosunku do osób publicznych 180
4.1.2.5. Pozostałe przykłady 183
4.2. Implikatury ukryte 184
4.2.1. Implikatury ukryte generowane poprzez naruszenie maksym ilości 185
4.2.2. Implikatury ukryte generowane przez naruszenie maksym jakości 186
4.2.2.1. Określanie skali i znaczenia zjawisk 186
4.2.2.2. Odwołanie do stereotypu 189
4.2.2.3. Orzekanie o cudzych stanach, czynnościach mentalnych i doznaniach 190
4.2.2.4. Wykorzystanie leksemów o niedookreślonym znaczeniu, niejasnej referencji i treści 193
4.2.2.5. Zastosowanie strony biernej i konstrukcji bezosobowych 196
4.2.2.6. Brak dostępu do informacji empirycznych 197
4.2.2.7. Prognozy 197
4.2.2.8. Pozostałe przykłady 199
4.2.3. Implikatury ukryte generowane przez naruszenie maksymy odniesienia 201
4.2.4. Implikatury ukryte generowane poprzez naruszenie maksymy sposobu 206
5. Podsumowanie 207
6. Presupozycje – tło teoretyczne 209
6.1. Własności presupozycji 211
6.1.1. Niezależność od negacji 211
6.1.2. Podatność na uchylenie 211
6.1.3. Problem rzutowania 211
6.2. Najnowsze teorie wyjaśniające naturę i funkcjonowanie presupozycji 212
6.2.1. Presupozycje potencjalne i aktualne G. Gazdara a problem rzutowania 212
6.2.2. Analiza akomodacyjna 212
6.3. Presupozycja a implikatura 213
6.4. Konstrukcje wprowadzające presupozycje 214
6.5. Presupozycyjny charakter pytań retorycznych 215
6.5.1. Klasyfikacje pytań retorycznych 217
6.6. Presupozycja w manipulacji 218
7. Presupozycje w procesu Okiem felietonisty 218
7.1. Presupozycje generowane poprzez odpowiedniki deskrypcji określonych w języku polskim 219
7.1.1. Grupy nominalne, których centrum stanowi rzeczownik w funkcji podmiotu 220
7.1.2. Konstrukcje z dopełniaczem 222
7.1.3. Konstrukcje z zaimkiem wskazującym 224
7.2. Presupozycje generowane poprzez czasowniki i konstrukcje faktywne 225
7.3. Presupozycje generowane przez czasowniki zmiany stanu 226
7.4. Presupozycje generowane poprzez wskaźniki powtórzeń 229
7.5. Presupozycje generowane poprzez określenia czasowe 235
7.5.1. Zdania podrzędnie złożone okolicznikowe czasu i inne zdania podrzędne wnoszące informację o czasie 235
7.5.2. Okoliczniki czasu 238
7.6. Presupozycje generowane poprzez odpowiedniki nieidentyfikujących zdań względnych w języku polskim 243
7.7. Presupozycje generowane poprzez nierzeczywiste okresy warunkowe 247
7.8. Presupozycje generowane poprzez pytania 249
7.8.1. Presupozycje generowane poprzez pytania retoryczne 251
7.8.1.1. Pytania o uzupełnienie 252
7.8.1.2. Pytania alternatywne 253
7.8.1.3. Pytania o rozstrzygnięcie 255
7.9. Presupozycje generowane poprzez operatory presupozycji 259
8. Podsumowanie 263
9. Wnioski 266
ROZDZIAŁ III. METAFORYKA 271
1. Metafora i metonimia – tło teoretyczne 271
2. Budowa metafory 273
2.1. Jak działa metafora? 273
3. Klasyfikacje metafor 275
4. Metafora a metonimia 275
5. Problemy w analizie metafory 276
6. Metoda analizy metaforyki 277
7. Analiza metafor w procesu Okiem felietonisty 279
7.1. Polacy 279
7.2. Polska 285
7.2.1. Historia Polski 288
7.2.2. Teraźniejszość 290
7.2.3. Gospodarka 293
7.3. Świat polskiej polityki 295
7.4. Media w Polsce 311
7.5. Polska a świat 317
7.5.1. Polska a Unia Europejska 317
7.5.2. Polska a reszta świata 318
8. Wnioski 326
ZAKOŃCZENIE 329
BIBLIOGRAFIA 333
Wstęp 15
1. Cel pracy 15
2. Polonia w USA 16
2.1. Stan obecny Polonii w USA 16
2.2. Rys historyczny 18
3. Prasa etniczna w USA 20
3.1. Prasa polonijna w USA 21
3.2.„Dziennik Związkowy" 24
3.3. Rola i funkcje prasy polonijnej 25
3.4. Prasa polonijna a postawy Polonii amerykańskiej 26
4. O autorze cyklu Okiem felietonisty 28
5. Stan badań nad wizerunkiem 29
6. Ustalenia terminologiczne 31
6.1. Definicje wizerunku 31
6.2. Pojęcie językowego obrazu świata 33
6.3. Pojęcie stereotypu 35
6.4. Wizerunek a stereotyp 36
6.5. Definicja wizerunku 38
6.6. Presupozycja, implikatura i metafora 39
7. Charakterystyka materiału 40
8. Metoda badawcza 46
ROZDZIAŁ I. ANALIZA TEMATYCZNA 49
1. Metoda analizy tematycznej 49
2. Kreowanie wizerunku Polski 50
2.1. Aspekt polityczny 50
2.1.1. Suwerenność Polski 51
2.1.2. Demokracja w Polsce 64
2.1.2.1. Wybory 67
2.1.2.2. Politycy 72
2.1.3. Polska po transformacji 80
2.1.4. Funkcjonowanie instytucji państwowych w Polsce 84
2.1.5. Polityka zagraniczna 86
2.2. Aspekt bytowy 88
2.2.1. Sytuacja gospodarcza w Polsce 88
2.2.1.1. Zadłużenie 90
2.2.1.2. Energetyka 91
2.2.1.3. Pozostałe gałęzie przemysłu 92
2.2.1.4. Kryzys ekonomiczny 93
2.2.1.5. Bezrobocie 94
2.2.1.6. Bieda i rozwarstwienie ekonomiczne 96
2.2.1.7. Symbole dobrobytu 97
2.2.1.8. Zagraniczne towary 98
2.2.2. Praktyczny wymiar życia w Polsce 99
2.2.3. Opinie z zagranicznej prasy 99
2.3. Aspekt kulturowy 100
2.3.1. Polskie media 100
2.3.2. Edukacja 103
2.3.3. Inne 104
2.4. Aspekt społeczny 107
2.4.1. Brak solidarności wśród Polaków 107
2.4.2. Problemy demograficzne 109
2.4.3. Brak sprawiedliwości 109
2.5. Aspekt psychiczny 110
2.6. Aspekt historyczny 112
2.7. Pozostałe aspekty 115
3. Podsumowanie 115
4. Kreowanie wizerunku Polaków 119
4.1. Aspekt bytowy 119
4.1.1. Emigracja 119
4.1.2. Bieda i bezrobocie 124
4.1.3. Brak stabilizacji życiowej 127
4.1.4. Brak własności 127
4.1.5. Złe zarządzanie własnym majątkiem 128
4.1.6. Zależność finansowa od innych 129
4.1.7. Użyteczny rozmiar życia w Polsce 130
4.2. Aspekt psychiczny 130
4.2.1. Stan emocjonalny 131
4.2.2. Cechy charakteru 134
4.2.3. Niedostatki intelektualne i moralne Polaków zestawione z wizerunkiem polskich emigrantów 135
4.3. Aspekt polityczny 139
4.3.1. Stosunek Polaków do suwerenności Polski 139
4.3.2. Nieumiejętne korzystanie z demokracji 140
4.3.3. Preferencje polityczne 142
4.3.4. Wpływ sytuacji bytowej na zaangażowanie rodaków w politykę 142
4.3.5. Brak aktywności obywatelskiej Polaków 143
4.4. Aspekt kulturowy 145
4.5. Aspekt społeczny i psychospołeczny 146
4.6. Pozostałe aspekty 149
5. Podsumowanie 149
6. Wnioski 153
ROZDZIAŁ II. TREŚCI NIEJAWNE (ANALIZA IMPLIKATUR I PRESUPOZYCJI) 157
1. Pojęcie implikatury 157
1.1. Implikatura konwersacyjna 158
1.2. Implikatura konwencjonalna 161
1.3. Implikatura ukryta 161
2. Przykłady implikatur – analiza i klasyfikacja 162
2.1. Implikatury powiązane z maksymami ilości 163
2.1.1. Implikatury typowe 163
2.1.2. Implikatury konwersacyjne 165
2.1.3. Implikatury ukryte 165
2.2. Implikatury powiązane z maksymami jakości 166
2.2.1. Implikatury charakterystyczne 166
2.2.2. Implikatury konwersacyjne 166
2.2.3. Implikatury ukryte 167
2.3. Implikatury powiązane z maksymą odniesienia 168
2.3.1. Implikatury charakterystyczne 168
2.3.2. Implikatury konwersacyjne 169
2.3.3. Implikatury ukryte 170
2.4. Implikatury powiązane z maksymą sposobu 170
2.4.1. Implikatury charakterystyczne 170
2.4.2. Implikatury konwersacyjne 171
2.4.3. Implikatury ukryte 172
2.5. Ogólne i szczegółowe implikatury konwersacyjne 173
3. Implikatura jako narzędzie analizy tekstu w badaniu wizerunku 174
4. Analiza implikatur w felietonach Wojciecha Borkowskiego 175
4.1. Implikatury konwersacyjne 175
4.1.1. Implikatury konwersacyjne generowane przez naruszenie maksymy odniesienia 176
4.1.2. Implikatury konwersacyjne generowane poprzez naruszenie maksymy sposobu 178
4.1.2.1. Zastosowanie wyrażeń peryfrastycznych 178
4.1.2.2. Nagromadzenie 179
4.1.2.3. Synonimy tekstowe leksemu ‘Polak’ 180
4.1.2.4. Nietypowe wykorzystanie tytułów w stosunku do osób publicznych 180
4.1.2.5. Pozostałe przykłady 183
4.2. Implikatury ukryte 184
4.2.1. Implikatury ukryte generowane poprzez naruszenie maksym ilości 185
4.2.2. Implikatury ukryte generowane przez naruszenie maksym jakości 186
4.2.2.1. Określanie skali i znaczenia zjawisk 186
4.2.2.2. Odwołanie do stereotypu 189
4.2.2.3. Orzekanie o cudzych stanach, czynnościach mentalnych i doznaniach 190
4.2.2.4. Wykorzystanie leksemów o niedookreślonym znaczeniu, niejasnej referencji i treści 193
4.2.2.5. Zastosowanie strony biernej i konstrukcji bezosobowych 196
4.2.2.6. Brak dostępu do informacji empirycznych 197
4.2.2.7. Prognozy 197
4.2.2.8. Pozostałe przykłady 199
4.2.3. Implikatury ukryte generowane przez naruszenie maksymy odniesienia 201
4.2.4. Implikatury ukryte generowane poprzez naruszenie maksymy sposobu 206
5. Podsumowanie 207
6. Presupozycje – tło teoretyczne 209
6.1. Własności presupozycji 211
6.1.1. Niezależność od negacji 211
6.1.2. Podatność na uchylenie 211
6.1.3. Problem rzutowania 211
6.2. Najnowsze teorie wyjaśniające naturę i funkcjonowanie presupozycji 212
6.2.1. Presupozycje potencjalne i aktualne G. Gazdara a problem rzutowania 212
6.2.2. Analiza akomodacyjna 212
6.3. Presupozycja a implikatura 213
6.4. Konstrukcje wprowadzające presupozycje 214
6.5. Presupozycyjny charakter pytań retorycznych 215
6.5.1. Klasyfikacje pytań retorycznych 217
6.6. Presupozycja w manipulacji 218
7. Presupozycje w procesu Okiem felietonisty 218
7.1. Presupozycje generowane poprzez odpowiedniki deskrypcji określonych w języku polskim 219
7.1.1. Grupy nominalne, których centrum stanowi rzeczownik w funkcji podmiotu 220
7.1.2. Konstrukcje z dopełniaczem 222
7.1.3. Konstrukcje z zaimkiem wskazującym 224
7.2. Presupozycje generowane poprzez czasowniki i konstrukcje faktywne 225
7.3. Presupozycje generowane przez czasowniki zmiany stanu 226
7.4. Presupozycje generowane poprzez wskaźniki powtórzeń 229
7.5. Presupozycje generowane poprzez określenia czasowe 235
7.5.1. Zdania podrzędnie złożone okolicznikowe czasu i inne zdania podrzędne wnoszące informację o czasie 235
7.5.2. Okoliczniki czasu 238
7.6. Presupozycje generowane poprzez odpowiedniki nieidentyfikujących zdań względnych w języku polskim 243
7.7. Presupozycje generowane poprzez nierzeczywiste okresy warunkowe 247
7.8. Presupozycje generowane poprzez pytania 249
7.8.1. Presupozycje generowane poprzez pytania retoryczne 251
7.8.1.1. Pytania o uzupełnienie 252
7.8.1.2. Pytania alternatywne 253
7.8.1.3. Pytania o rozstrzygnięcie 255
7.9. Presupozycje generowane poprzez operatory presupozycji 259
8. Podsumowanie 263
9. Wnioski 266
ROZDZIAŁ III. METAFORYKA 271
1. Metafora i metonimia – tło teoretyczne 271
2. Budowa metafory 273
2.1. Jak działa metafora? 273
3. Klasyfikacje metafor 275
4. Metafora a metonimia 275
5. Problemy w analizie metafory 276
6. Metoda analizy metaforyki 277
7. Analiza metafor w procesu Okiem felietonisty 279
7.1. Polacy 279
7.2. Polska 285
7.2.1. Historia Polski 288
7.2.2. Teraźniejszość 290
7.2.3. Gospodarka 293
7.3. Świat polskiej polityki 295
7.4. Media w Polsce 311
7.5. Polska a świat 317
7.5.1. Polska a Unia Europejska 317
7.5.2. Polska a reszta świata 318
8. Wnioski 326
ZAKOŃCZENIE 329
BIBLIOGRAFIA 333
