Europa obywateli? proces komunikowania politycznego w unii europejskiej

Komunikowanie polityczne w Unii Europejskiej jest zagadnieniem istotnie wyraźnym. W dobie kryzysu gospodarczego i politycznego - deficytu legitymizacji władzy, wciąż spadającego zaufania do instytucji publicznych, a także niskiego poziomu zaangażowania obywateli - podejmowane są próby wzmocnienia dialogu społecznego i obywatelskiego. Wykonane są strategie informacyjne i komunikacyjne. Promowane jest uczestnictwo obywateli w życiu Unii Europejskiej. Także prowadzone w ostatnich latach debaty nad europejską sferą publiczną partycypacją obywatelską wskazują na dużą wagę omawianych kwestii. Dialog instytucji unijnych i obywateli UE, który w pracy analizowany był na przykładzie Komisji Europejskiej, jest ważną częścią cyklu komunikowania politycznego w UE. Rozważania nad komunikowaniem i obywatelstwem europejskim są nad wyraz ważne w kontekście doświadczeń Europejskiego Roku Obywatelstwa 2013 i zbliżających się wyborów do Parlamentu Europejskiego (maj 2014). Komunikowanie w UE jest problemem złożonym, dlatego także nieodzownym dla tego typu studium wydaje się podejście interdyscyplinarne. W pracy pozostały zawarte refleksje z zakresu nauk politycznych i stosunków międzynarodowych, wiedzy o komunikowaniu i mediach, studiów europejskich, socjologii i nauk prawnych. Przedmiotem badań był proces komunikowania instytucji Unii Europejskiej i obywateli. Komunikowanie w UE zmieniało się wraz z kolejnymi etapami integracji.(...) Przedmiotem analizy były także zróżnicowane formy intensywności obywatelskiej w kontekście komunikowania politycznego - zaangażowanie obywateli UE w programy i projekty unijne. Rozważano kwestie partycypacji obywatelskiej w perspektywie porównawczej, szukając odpowiedzi na pytanie o różnice pomiędzy postawami obywatelskimi w poszczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej. W pracy podjęto problematykę jawności i przezroczystości w UE, biurokratyzacji europejskich struktur i legitymizacji władzy w UE. W dodatku zbadano też zagadnienia związane z unijnymi strategiami informacyjnymi i komunikacyjnymi. W analizie etapów komunikowania szczególna uwaga została skierowana na kontekst sytuacyjny, uwarunkowania polityczno-społeczne i tradycje i doświadczenia z przeszłości, które wpływają na potężne wydarzenia czy zjawiska. Zbadano zależności, wynikające z podjętych wcześniej decyzji. Przeanalizowano, jak wybrane wydarzenia wpływają na kierunek i zarys dalszych działań. Punkt ciężkości analiz pozostał położony na cykl tworzenia polityki (elity vs. Obywatele, polityka uprawiana za zamkniętymi drzwiami vs. Otwartość, transparentność i partycypacja). Znaczna była tutaj rola mediów jako ram dla działań aktorów komunikowania politycznego, ograniczających lub umożliwiających pewne posunięcia. Każde medium w inny sposób przetwarza to, co polityczne. Proces ten zależy od wielu czynników związanych z danym środkiem komunikowania - od jego struktury, organizacji, profilu, zadań, uczestników, otoczenia czysolidnej sytuacji. Ważne jest to, co da się przedstawić w danym medium. Aktorzy komunikowania politycznego przed podjęciem decyzji rozważają, jak poruszana kwestia może być zaprezentowana w mediach.(...) Ze względu na interdyscyplinarny charakter pracy wykorzystano rozmaite źródła: akty prawne i dokumenty administracyjne instytucji Unii Europejskiej oraz oficjalne stanowiska, deklaracje i przemówienia najważniejszych przedstawicieli UE. Korzystano także z wyników sondaży opinii publicznej, komplecień statystycznych, sprawozdań, raportów i opracowań instytucji badawczych. Główną techniką badawczą była analiza zawartości stron internetowych portalu Europa, ze szczególnym uwzględnieniem europejskiego forum dyskusyjnego Debate Europe (analizie poddano ponad tysiąc czterysta wypowiedzi). W badaniach dotyczących projektów i programów unijnych zastosowano analizę porównawczą w odniesieniu do państw członkowskich Unii Europejskiej. Badanie dopełniły swobodne wywiady z ekspertami: pracownikami instytucji unijnej - Komisji Europejskiej, w tym z byłym pracownikiem Dyrekcji Generalnej ds. Komunikacji, polskim dziennikarzem zajmującym się motywem unijną pracującym na stałe w Brukseli oraz przedstawicielami organizacji pozarządowych (fundacji i instytutu naukowo-badawczego).(...) Małgorzata Winiarska-Brodowska (frag. Wprowadzenia)