Trudne drogi adaptacji

Stereotyp "wiecznych dzieci" wciąż wpływa na traktowanie populacji niepełnosprawnych intelektualnie z przymrużeniem oka, mało poważnie, jakby sugerując, iż to zabawa w dorosłość, że i tak nie uda się tym jednostkom osiągnąć szacunku i godności przynależnych dojrzałym osobom. Niniejsza książka stanowi efekt realizacji projektu badawczego, którego celem była analiza obecnej sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce. Jako myśl przewodnią wybrałam adaptacje społeczną. Uznałam, iż należy ja rozumieć procesualnie, gdyż trwa przez całe życie, polega na ciągłej interakcji między człowiekiem a otoczeniem społecznym i przyrodniczym, na budowaniu doświadczeń umożliwiających rozwój i doskonalenie. Adaptacji społecznej człowieka towarzyszą oddziaływania, które mają ułatwić jej przebieg. Z perspektywy osób z niepełnosprawnością intelektualną są to nauczanie, wychowanie i terapia. Wspomniane działania są wyznaczane lub wręcz wymuszane przez kulturę, politykę, ekonomię danego kraju. Analiza sytuacyjna pozwoliła na uchwycenie procesu adaptacji osób z niepełnosprawnością intelektualna w jego trwaniu, tu i dzisiaj, jednak z ukazaniem kontekstu jednocześnie osobistego badanych osób, jak i społeczno-historycznego. Wiedzę o tym, iż adaptacja społeczna osób z niepełnosprawnością intelektualna nie przebiega zbyt łatwo, posiada każdy, kto towarzyszy im w tej drodze, i wszyscy, którzy znają utrudnienia wynikające z tego typu niepełnosprawności. "Mam nadzieję, że niniejsze wprowadzenie daje wstępny ogląd całej dysertacji i ułatwi orientację w poszczególnych częściach pracy; pracy, która jest skutkiem interpretacji badacza konstruującego opis i analizę zebranego materiału według własnego pomysłu. Co prawda w pisaniu prowadziły mnie informacje ubrane w kategorie i wynikające z nich kody, jednak całość stanowi rezultat konstruowania teorii ugruntowanej, w której starałam się przedstawić wszystkie punkty widzenia i ich implikacje - jednocześnie własne, jak i - zwykle - innych uczestników badań. Nie chodziło o zdanie relacji ze zdarzeń i wypowiedzi z pozycji zewnętrznego obserwatora, ale o konstruowanie interpretacji badanych światów (za: Charmaz 2009a)." Autorka