Długo trzeba było czekać na publikację o tak wielkim znaczeniu nie tylko dla polskiego literaturoznawstwa, lecz dla polskiej humanistyki w ogóle. Pojawia się w wyjątkowo szczególnym momencie historycznym, w chwili, kiedy tyle jest jałowych dyskusji wokół nauk humanistycznych, ich znaczenia społecznego, wpływu na kulturę i także na szeroko pojętą codzienność.
Jest on ogromny - to niekwestionowana oczywistość, a Wiek teorii utwierdza w tym przekonaniu. Na pracę składa się znaczny tom monograficzny i dwa wielkie tomy antologii. Wiek teorii opowiada historię postępowego literaturoznawstwa polskiego w sposób istotnie oryginalny.
Nie jest to nużący enumeracją katalog najważniejszych osiągnięć czy badaczy, ale kapitalny zbiór obszernych, nieprzeciętnie sproblematyzowanych rozpraw - historię progresywnego literaturoznawstwa polskiego poznajemy w ujęciu transwersalnym, misternie skonstruowanym, gdzie jedne fakty odwołują się do innych, łącząc się ze sobą poprzecznie w obrębie całego tomu, zupełnie tak, jak łączą się one ze sobą w historii polskiej i światowej myśli literaturoznawczej.
Czytając Wiek teorii, uświadamiamy sobie niebywałe dostatek polskiego literaturoznawstwa teoretycznego XX i XXI wieku, jego znaczenie i wpływ na rozwój dyscypliny w świecie, przeróżne interferencje, w jakie było uwikłane.
Ta księga nie jest prostym podsumowaniem dokonań (tych spełnionych i z różnych przyczyn zaprzepaszczonych), ale także gruntowną analizą tego, co dzieje się w polskim literaturoznawstwie teoretycznym teraz.
W tym tomie wszystko zaczyna się od pokornego podejścia do historii i tradycji, ale także - co nad wyraz pokaźne - od wyszczególnionia pryncypiów. Przedmiot badań został zdefiniowany nie jako „teoria literatury", a jako „literaturoznawstwo teoretyczne".
W jedenastopunktowym zbiorze zasad ułożonych przez Danutę Ulicką wynajdujemy także fundamentalną regułę, która jest równocześnie najważniejszą moim zdaniem tezą tej monografii: światowe literaturoznawstwo progresywne narodziło się w przestrzeni Europy Środkowej i Wschodniej.
To sprawa znaczącej wagi, o wielkim znaczeniu dla dyscypliny dzisiaj, dla jej kondycji we współczesnej nauce polskiej. Ważną tezą przedstawionych badań jest i to,progresywne literaturoznawstwo polskie od samego początku rozwijało się na styku rozmaitych dyscyplin, a zatem od samego początku znosiło cezury i cenzury, było interdyscyplinarne czy nawet transdyscyplinarne.
Znaczenie Wieku teorii polega także na tym, iż już od początkowych założeń skutecznie wyprowadza poza zamknięty krąg narosłych poprzez lata mitów, uproszczeń, obiegowych opinii – nie chodzi tu po prostu o prawdę, lecz o ukształtowanie pewnego stylu myślenia i wypowiadania się o przeszłości i teraźniejszości dyscypliny.
(z recenzji Adama Dziadka)
