Książka niniejsza jest zbiorem artykułów, w których Autorzy podjęli próbę przedstawienia zjawiska poszukiwania zabytków i obrotu nimi, widzianego z perspektywy: organów publicznych powołanych do ochrony zabytków, organów ścigania przestępstw przeciwko zabytkom, uczestników rynku obrotu zabytkami i samych poszukiwaczy.
Nakreślona została sylwetka,,poszukiwacza", który poszukuje i wyciąga zabytki nielegalnie. Zjawisko poszukiwania zabytków i obrotu nimi ukazane zostało w świetle obowiązujących – jak ponadto dopiero projektowanych – uregulowań administracyjnoprawnych, karnoprawnych, a także cywilnoprawnych.
często autorzy artykułów postawili sobie za cel odpowiedź na pytanie, czy obowiązujące regulacje prawne są słuszne do obecnie obserwowanego w praktyce zjawiska legalnego/nielegalnego poszukiwania zabytków i obrotu nimi.
W niektórych przypadkach nie podano jeszcze gotowych rozwiązań dostrzeżonych, skomplikowanych problemów, lecz co istotne – zwrócono uwagę na ich występowanie i stopień natężenia, który jest szczególnie niepokojący i który wymaga uwagi ustawodawcy.
Przeprowadzone rozważania pozwoliły także na zgłoszenie kilku propozycji wprowadzenia nowych rozwiązań do systemu prawa polskiego. Przedstawione zostały także rozwiązania przyjęte w innych krajach europejskich (na przykładzie Niemiec).
Redaktorzy niniejszej książki wyrażają nadzieję, iż dialog między archeologami,muzealnikami, prawnikami i poszukiwaczami,,skarbów" jest osiągalny,a nade wszystko jest niezbędny. Mediatorem mogą tu być urzędy konserwatorskie, środowiska akademickie i wszyscy ci, którym uczciwie na sercu leży zachowanie dziedzictwa kulturowego.
Jak bowiem powiedział Józef Piłsudski,,,Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości".
