1. Wprowadzenie – Eugenia Gospodarek, Agnieszka Mikucka 1
2. Podstawy mikrobiologii – przegląd mikrobiologii kosmetycznej 3
2.1. Systematyka – Eugenia Gospodarek 3
2.2. Klasyfikacja, budowa i replikacja wirusów – Eugenia Gospodarek 3
2.3. Klasyfikacja, budowa i namnażanie się bakterii – Eugenia Gospodarek 6
2.4. Klasyfikacja, budowa i rozmnażanie się grzybów – Małgorzata Prażyńska 13
2.5. Występowanie i właściwości fizjologiczne drobnoustrojów –Eugenia Gospodarek 15
2.6. Mikroflora fizjologiczna człowieka – Eugenia Gospodarek 18
2.6.1. Znaczenie mikroflory skóry i błon śluzowych 20
3. Podstawy immunologii – Agnieszka Mikucka 23
3.1. Mechanizmy reakcji obronnych gospodarza 24
3.1.1. Komórkowa odpowiedź immunologiczna 25
3.1.2. Wytrzymałość przeciwzakaźna 27
3.2. Immunologiaskóry 28
3.3. Immunoprofilaktyka 30
4. Drogi transmisji drobnoustrojów – Alicja Sękowska 34
5. Kolonizacja, zakażenie – rola drobnoustrojów w zakażeniach – Agnieszka Mikucka 37
6. Ogólne zasady mikrobiologicznej diagnostyki laboratoryjnej – Eugenia Gospodarek 41
6.1. Metody barwienia drobnoustrojów 41
6.2.Podłoża do hodowli drobnoustrojów 42
7. Wirusy – znaczenie w kosmetologii – Alicja Sękowska, Joanna Wróblewska 46
7.1. Charakterystyka wirusów przenoszonych przez krew 46
7.2. Charakterystyka wirusów powodujących zmiany skórne 48
7.2.1. Charakterystyka wirusów z rodziny Herpesviridae 49
7.2.2. Charakterystyka wirusów z rodziny Poxviridae 51
7.2.3. Charakterystyka wirusów z rodziny Picornaviridae 52
7.2.4. Charakterystyka wirusów grupy HPV z rodziny Papillomaviridae 52
7.2.5. Charakterystyka parwowirusa B-19 z rodziny Parvoviridae 53
7.2.6. Charakterystyka wirusa różyczki z rodziny Togaviridae 53
7.3. Wirusy gorączek krwotocznych 54
7.4. Charakterystyka wirusów przenoszonych drogą kropelkową 54
7.4.1. Charakterystyka wirusów z rodziny Orthomyxoviridae 54
7.4.2. Charakterystyka wirusów z rodziny Paramyxoviridae 55
7.4.3. Charakterystyka wirusów z rodziny Coronaviridae 56
7.4.4. Charakterystyka wirusów z rodziny Picornaviridae 56
7.4.5. Charakterystyka wirusów z rodziny Adenoviridae 56
8. Bakterie – znaczenie w kosmetologii – Eugenia Gospodarek 59
9. Grzyby – znaczenie w kosmetologii – Małgorzata Prażyńska, Joanna Kwiecińska-Piróg 65
9.1. Grzybice powierzchniowe 65
9.1.1. Czynniki predysponujące do zakażeń grzybiczych 66
9.1.2. Rezerwuary grzybów w zakładzie kosmetycznym 67
9.1.3. Dermatofity 68
9.1.4. Drożdże 70
9.1.5. Grzyby pleśniowe 72
9.2. Diagnostyka mikologiczna 73
9.3. Profilaktyka zakażeń w zakładzie kosmetycznym 76
10. Pasożyty – znaczenie w kosmetologii – Anna Michalska 78
11. Zakażenia skóry i jej przydatków – aspekty kliniczne – Barbara Zegarska, Rafał Czajkowski 80
11.1. Wstęp 80
11.2. Zakażenia wirusowe 80
11.2.1. Opryszczka zwykła (herpes simplex) 80
11.2.2. Półpasiec (zoster) 81
11.2.3. Ospa wietrzna (varicella) 81
11.2.4. Mięczak zakaźny (moluscum contagiosum) 82
11.2.5. Zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus) 82
11.3. Zakażenia bakteryjne 83
11.3.1. Zakażenia gronkowcowe (staphylodermiae) 84
11.3.2. Zakażenia paciorkowcowe (streptodermiae) 87
11.3.3. Mieszane zakażenia paciorkowcowo-gronkowcowe (staphylo-streptodermiae). 87
11.4. Grzybice skóry 89
11.4.1. Dermatofitozy – zakażenia wywołane przez dermatofity (grzybice właściwe) 89
12. Drobnoustroje występujące w bezkompromisowcach kosmetycznych i kosmetykach – Anna Budzyńska, Agnieszka Kaczmarek 96
12.1. Badania mikrobiologiczne ascetycznców kosmetycznych i kosmetyków 97
12.2. Czystość mikrobiologiczna kosmetyków 98
13. Działania prewencyjne w kosmetologii – Katarzyna Jachna-Sawicka, Anna Michalska, Patrycja Zalas-Więcek, Krzysztof Skowron 102
13.1. Sterylizacja 102
13.1.1. Podział metod sterylizacji 103
13.1.2. Kontrola cyklu sterylizacji 105
13.2. Dezynfekcja 105
13.2.1. Dezynfekcja powierzchni 106
13.2.2. Dezynfekcja narzędzi i sprzętu 107
13.2.3. Dezynfekcja skóry, rąk personelu 108
13.2.4. Środki dezynfekcyjne 108
13.3. Aseptyka i antyseptyka 113
13.4. Środki ochrony kosmetyków 113
13.4.1. Konserwanty używane w kosmetykach 113
13.4.2. Bezpieczeństwo użytkowania kosmetyków 116
14. Bezpieczeństwo mikrobiologiczne w zakładzie kosmetycznym – Anna Budzyńska, Aleksander Deptuła, Agnieszka Kaczmarek, Anna Michalska, Agnieszka Mikucka, Krzysztof Skowron 122
14.1. Nosicielstwo drobnoustrojów 122
14.1.1. Nosicielstwo Staphylococcus aureus 122
14.2. Drobnoustroje stanowiące zagrożenie epidemiologiczne 123
14.3. Kontrola mikrobiologiczna środowiska pracy w zakładach kosmetycznych 126
14.4. Kryteria czystości mikrobiologicznej kosmetyków 127
14.5. Higiena rąk personelu 128
14.5.1. Mikroflora naturalna rąk 128
14.5.2. Przenoszenie drobnoustrojów poprzez ręce 128
14.6. Właściwości preparatów do higieny rąk 129
14.7. Dekontaminacja rąk w środowisku zakładu kosmetycznego 130
14.8. Gospodarka odpadami 133
15. Zakład kosmetyczny – aspekty prawne – Patrycja Zalas-Więcek, Katarzyna Jachna-Sawicka 136
15.1. Organizowanie zakładu kosmetycznego 136
15.1.1. Kryteria ogólne dotyczące lokalizacji, pomieszczeń, a także wyposażenia zakładu kosmetycznego 137
15.2. Higiena w zakładzie kosmetycznym 138
15.2.1. Sterylizacja i dezynfekcja 139
15.3. Postępowanie z odpadami w zakłaadzie kosmetycznym 141
15.4. Skład i jakość kosmetyków 142
15.5. Krajowy system informowania o kosmetykach wprowadzonych do obrotu 143
15.5.1. Nadzór nad kosmetykami 144
Skorowidz 146