Do największych zmian w krajach kapitalistycznych należy ekspansja państwa socjalnego (welfare state). Jego wymiary mierzy się z reguły skalą transferów socjalnych, które dzieli się na transfery gotówkowe (np.
emerytury z systemów repartycyjnych i przeróżne zasiłki pieniężne) i przeróżne transfery rzeczowe (np. Gratisowa, tzn. Finansowana przez podatki, oświata czy opieka medyczna). Tak mierzone państwo socjalne zwiększyło swoje wymiary w krajach Zachodu z ok.
10% PKB przed I wojną światową do 30-50% PKB, począwszy od lat 80. XX wieku. W ślad za wydatkami socjalnymi musiały oczywiście wzrosnąć podatki - i ich relacja do PKB. W wielu przypadkach to nie wystarczało i dlatego rósł również dług publiczny, mierzony także odsetkiem PKB.
W rzeczy samej, to ekspansja wydatków socjalnych była najważniejszą przyczyną wzrostu podatków i długu publicznego w krajach Zachodu,na dodatek w krajach o niższym poziomie PKB per capita. Dynamika państwa socjalnego jest więc nad wyraz ważnym zjawiskiem.
Na tym tle dziwi, że poświęcono jej niewiele rzeczowych analiz. Nie brak natomiast hagiografii państwa dobrobytu, opartych na emocjonalnym wydźwięku słowa "społeczne" czy "dobrobyt". Bez trudu można również znaleźć bzdurne teorie, np.
przypisujące rozrost państwa socjalnego biedzie, podczas gdy następował on przede wszystkim w okresach prędkiego wzrostu gospodarki (więcej na ten temat w Balcerowicz, 2017). Dlatego warto przeczytać niniejszą książkę.
Otwierają ją dwa wprowadzające rozdziały autorstwa marka Radzikowskiego, oparte na ogromnej znajomości tematu. Kolejne rozdziały są poświęcone poszczególnym krajom: Niemcom, szerokiej Brytanii, Stanom Zjednoczonym, Szwecji, Holandii i Polsce.
Autorzy pokazują, jakie warianty wydatków socjalnych najistotniej przyczyniały się do ich ogólnego wzrostu. Analizują również okoliczności, w jakich następowała ekspansja państwa socjalnego. Zwracają w dodatku uwagę na zmiany (reformy) hamujące albo - czasami - odwracające tę ekspansję oraz na sytuacje, w jakich to miało miejsce.
Polecam niniejszą książkę wszystkim tym, których interesują ważne przemiany instytucjonalne w świecie.
