Od Autora \n\n\n dobór przedstawionych tu esejów powstał dość przypadkowo, stąd też i jego tytuł. Na przestrzeni lat 2005-2013 otrzymałem zaproszenia do wygłoszenia kilkunastu referatów na rozmaitych konferencjach tudzież zaszczyt uczestnictwa w kilkunastu księgach dedykowanych moim Przyjaciołom i Kolegom.
W sumie powstało w ten sposób kilkadziesiąt różnych tematycznie publikacji. Od pewnego momentu starałem się jednak wybierać tematy, które byłyby przynajmniej w jakimś stopniu bliskie sobie, choć zarazem zróżnicowane; właśnie one złożyły się na przedstawiony tu dobór, bez wątpienia nie do końca jednolity i konsekwentny.
\n Sądzę, iż każdy autor, chociażby na swój własny użytek, pielęgnuje jakąś wizję swej dyscypliny naukowej, w ramach której powracają pewne wątki myślowe i skojarzenia znajdujące odbicie w jego publikacjach.
w sytuacji historii doktryn politycznych i prawnych z racji samej materii jest to z łatwością dostrzegalne. Sam także nie jestem od tego wolny, a potrzeba ta narodziła się dość dawno temu, gdy w roku 1985 opublikowałem Szkice o historii doktryn politycznych i prawnych.
wybór niniejszy stanowi więc jakąś inną, potężnie zresztą zmienioną, kontynuację owych zainteresowań. Być może w wielu sprawach mylę się lub buduję obraz daleki od realiów przedmiotu wykładu akademickiego, jest to jednak cechą każdej indywidualnej pamięci; tej, o której tak spektakularnie i optymalnie napisał L.
Buňuel: "Życie bez pamięci nie byłoby życiem, podobnie jak inteligencja bez możności wysławiania się nie byłaby inteligencją. Nasza pamięć jest naszą spójnią, naszym rozumem, naszym działaniem, naszym uczuciem.
Bez niej jesteśmy niczym... Składam się ze swoich błędów i ze swoich wątpliwości w równym stopniu, co ze swoich pewników" (przeł. M. Braustein). \n Czasem łatwiej napisać nie to, czym ów dobór jest, lecz właśnie czym nie jest.
Pierwsze siedem esejów nie stanowi z całą pewnością ani zwartej teorii historii doktryn, ani równie spójnej refleksji metodologicznej. Jest to po prostu zbiór swobodnych uwag i pytań nasuwających się czasem podczas słuchania i czytania referatów czy prac moich Koleżanek i Kolegów po profesji i piórze.
Historia doktryn, będąc dyscypliną relatywnie młodą wśród nauk historyczno-prawnych, nie dorobiła się w Polsce szczególnej obfitości opracowań o rozmiarze teoretyczno-metodologicznym. Potrzeba ich zaistnienia w przyszłości wydaje się i konieczna, i pożyteczna.
Stąd także może płonna moja nadzieja, iż materia tychże esejów choćby w nikłym stopniu może być przydatna dla innych. \n Pozostałe sześć esejów to już ludzie, ich dzieła i skutki. Tu dobór mój był w pełni subiektywny i dowolny, podobnie jak ferowane sądy i wyciągane wnioski.
Co najmniej dwa z tych esejów, a mianowicie o Kiplingu i Jüngerze, niewątpliwie nie są poświęcone materii historyczno-doktrynalnej. Pierwszy owszem dotyczy przykładu, jak można ewentualnie operować tworzywem literackim w zakresie jego oddziaływania na życie polityczne, ale w gruncie rzeczy powstał on z własnego zamiłowania do prawidłowej literatury sensacyjno-szpiegowskiej tudzież może niezdrowego zainteresowania dwoistością natury człowieka.
Esej ten, jako jedyny, nie był nigdy publikowany, bowiem nie ma on charakteru stricte naukowego. Esej poświęcony Jüngerowi również powstał z podziwu dla jego prozy, choć z całą pewnością nie dla jego postawy politycznej czy próby analizy jego udziału w "konserwatywnej rewolucji".
Sądzę jednak, że warto czasem popatrzeć nań z innej perspektywy aniżeli moja dyscyplina i dostrzec w nim nie ideologa, lecz dziwnego okupanta miasta, które na swój sposób kochał. Zresztą w tym wypadku moja własna i wieloletnia fascynacja Paryżem usprawniała mi zrozumienie wielu kwestii.
\n Świadomie starałem się zachować w miarę pierwotną formę wypowiedzi, nie ujednolicając tekstu, aparatu przypisów lub wręcz ich braku, nie starając się specjalnie modyfikować tekstu ani uzupełniać go w sposób zmieniający wcześniejszą treść wypowiedzi.
Stąd czytelnik dostrzec może pewne powtórzenia, powracające przykłady, odwołania do wypowiedzi wcześniejszych lub późniejszych czy powracające ulubione przeze mnie wątki, a choćby cytaty. Mam nadzieję, że zostanie mi to wybaczone, a co do reszty zdaję się na osąd czytelnika; bo - jak napisał uznany przeze mnie za dystans do rzeczywistości J.
Głowacki w swoich felietonach "historycznych" publikowanych niegdyś w "Kulturze" (Warszawskiej): "Człowiek odpowiada za to, co powiedział, i za to, czego nie powiedział. Za to, co zrobił i czego nie zrobił.
Człowiek w ogólności odpowiada. W szczególności odpowiadać nie lubi. Więc trzeba mu stworzyć warunki, aby zaczął odpowiadać. Bo jak już zacznie, to nie może skończyć. Od tego momentu człowiek syntetyzuje się w człowieka odpowiedzialnego, wyzwalając w sobie człowieka niewyalienowanego, czyli prościej, człowieka w człowieku".
