Tytuł Manipulacje instrumentami finansowymi i insider trading. Analiza prawno-ekonomiczna Autor Czesław Martysz Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-264-9840-4 kolekcja Monografie Rok wydania 2015 ilość stron 380 Format pdf Spis treści Spis treści…………............................................................................................. 1
Wykaz skrótów………........................................................................................ 5
Wstęp………………............................................................................................ 7
ROZDZIAŁ I PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA
PUBLICZNEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO W POLSCE...................... 13
1. Pojęcie rynku kapitałowego.................................................................... 13
2. Historia rozwoju polskiego rynku kapitałowego.................................... 14
3. Funkcje i parametry rynku kapitałowego...................................................... 18
3.1. Funkcje rynku kapitałowego............................................................................. 18
3.2. Kluczowe parametry rynku kapitałowego............................................................... 19
3.3. Skuteczność rynku kapitałowego..................................................................... 21
4. Typologie rynku kapitałowego............................................................... 22
4.1. Rynek pierwotny i wtórny................................................................................. 22
4.2. Rynek publiczny i niepubliczny........................................................................ 23
4.3. Rynek dostosowywany i obrót zorganizowany....................................................... 26
5. Uczestnicy obrotu giełdowego................................................................ 29
6. NajwaSniejsze podmioty rynku kapitałowego........................................ 30
7. Instrumenty finansowe............................................................................ 33
8. Podstawowe zasady obrotu giełdowego................................................. 37
8.1. Mechanizmy i harmonogramy notowań............................................................ 38
8.2. Typy zleceń i ograniczenia wahań kursu...................................................... 40
9. Krótka sprzedaS instrumentów finansowych.......................................... 41
10. Podsumowanie........................................................................................ 44
ROZDZIAŁ II ISTOTA MANIPULACJI INSTRUMENTAMI
FINANSOWYMI i informacji prywatnEJ................................... 45
1. Przestępczość giełdowa – uwagi wprowadzające................................... 45
2. Definicja manipulacji instrumentami finansowymi................................ 49
2.1. Termin manipulacji instrumentami finansowymi............................................. 49
2.2. Wyłączenia z definicji manipulacji instrumentami finansowymi..................... 55
2.3. Wytyczne CESR................................................................................................ 57
3. Definicja informacji tajnej, tajemnicy zawodowej, a także insider
tradingu................................................................................................... 59
3.1. Wprowadzenie................................................................................................... 59
3.2. Termin insidera................................................................................................. 61
3.3. Właściwości danych tajnej.................................................................................. 63
3.4. Okres zamknięty................................................................................................ 66
3.5.
4. Obowiązki informacyjne w publicznym obrocie instrumentami
finansowymi............................................................................................ 70
5. Podsumowanie........................................................................................ 75
ROZDZIAŁ III MANIPULACJE I stosowanIE
danych tajnYCH W TEORIACH EKONOMICZNYCH........ 77
1. Wprowadzenie......................................................................................... 77
2. Manipulacja vs insider trading, spekulacja i arbitraS............................. 78
2.1. Manipulacja vs insider trading......................................................................... 78
2.2. Spekulacja......................................................................................................... 80
2.3. ArbitraS............................................................................................................. 83
3. Teoria skuteczności informacyjnej........................................................ 84
4. Teoria finansów behawioralnych............................................................ 89
5. Model racjonalnego inwestora................................................................ 93
6. Teoria (kosztów) agencji, a także teoria pokusy naduSycia......................... 96
7. Zjawisko negatywnej selekcji................................................................. 98
8. Wpływ manipulacji na cykl kształtowania cen................................. 100
8.1. Manipulacja jako zjawisko samozacierające się............................................ 101
8.2. Hipotezy wyjaśniające zmienność cen........................................................... 102
8.3. Publiczne wezwania i ujawnianie stanu posiadania....................................... 104
8.4. Pozycja dominująca i kontrola nad rynkiem.................................................. 106
8.5. Badania ilościowe........................................................................................... 107
9. Wpływ informacji tajnych na proces kształtowania cen................... 111
9.1. Aspekty pozytywne........................................................................................ 111
9.2. Aspekty negatywne......................................................................................... 113
9.3. Badania ilościowe........................................................................................... 115
10. Podsumowanie...................................................................................... 118
ROZDZIAŁ IV TYPOLOGIA ZJAWISK MANIPULACYJNYCH.... 121
1. Wprowadzenie....................................................................................... 121
2. Manipulacje transakcyjne..................................................................... 123
2.1. Transakcje fikcyjne......................................................................................... 123
2.2. Zlecenia równoległe....................................................................................... 125
2.3. Składanie zleceń przed ustaleniem kursu rozliczeniowego............................ 129
2.4. Churning......................................................................................................... 132
2.5. Manipulowanie płynnością instrumentów finansowych................................ 134
2.6. Cornering........................................................................................................ 136
2.7. Abusive squeeze............................................................................................. 139
2.8. Manipulacje wynikające z systemu informatycznego giełdy......................... 142
2.9. Manipulacje akcjami spółek groszowych....................................................... 145
2.10. Manipulacje na rynku natychmiastowym i terminowym............................... 146
3. Manipulacje informacyjne.................................................................... 152
3.1. Pompowanie ceny (pump & dump)................................................................ 152
3.2. Scalping.......................................................................................................... 155
3.3. Komunikaty spółek publicznych.................................................................... 157 Ujawnianie i używanie informacji poufnej.......................................... 67
4. Użycie informacji poufnych i tajemnicy zawodowej.............. 159
4.1. Insider Trading................................................................................................ 159
1.4.1. Przykłady z rynku amerykańskiego................................................................. 159
1.4.2. Przykłady z rynku polskiego............................................................................ 164
4.2. Front Running i transakcje wyprzedzające..................................................... 166
5. Manipulowanie wartością przedsiębiorstwa......................................... 167
ROZDZIAŁ V ZASADNOŚĆ KARALNOŚCI MANIPULACJI I
używanIA danych poufnYCH............................ 169
1. Manipulacja kursem instrumentów finansowych................................. 169
1.1. Szkodliwość manipulacji................................................................................ 169
1.2. Pojęcie „nienaturalnej ceny” a manipulacje transakcyjne..................................... 174
1.3. Podsumowanie................................................................................................ 180
2. Wykorzystywanie danych poufnych................................................ 182
2.1. Argumenty etyczne......................................................................................... 183
2.2. Argumenty ekonomiczne................................................................................ 183
2.3. Argumenty prawne.......................................................................................... 189
2.4. Podsumowanie................................................................................................ 193
ROZDZIAŁ VI OGRANICZANIE NARUSZEŃ PRAWA
ZWIĄZANYCH Z MANIPULACJAMI I INFORMACJAMI tajnYMI195
1. Historia systemu ochrony instytucjonalnej rynków kapitałowych....... 195
1.1. Geneza regulacji i ochrony rynku kapitałowego............................................. 195
1.2. Regulacje UE.................................................................................................. 196
1.3. Dyrektywa Market Abuse............................................................................... 199
1.4. Rozporządzenie Market Abuse Regulation (MAR)........................................ 202
1.5. Podsumowanie................................................................................................ 205
2. Prawne środki ochrony inwestorów przed naruszeniami..................... 206
2.1. Ochrona karnoprawna..................................................................................... 206
2.2. Ochrona cywilnoprawna................................................................................. 212
2.3. Ochrona administracyjna................................................................................ 219
2.4. Podsumowanie................................................................................................ 223
3. Ocena wydajności ścigania zjawisk związanych z manipulacjami i
informacjami tajnymi w Polsce na tle rozwiązań zagranicznych..... 224
3.1. Polski rynek kapitałowy.................................................................................. 224
3.2. Amerykański rynek kapitałowy...................................................................... 232
3.3. Niemiecki rynek kapitałowy........................................................................... 235
3.4. Podsumowanie................................................................................................ 237
4. Metody ograniczania manipulacji instrumentami finansowymi i
użytkowania informacji tajnych................................................ 238
4.1. Rozwiązania ogólnoustrojowe i nadzorcze..................................................... 238
4.2. Regulacje spółek prowadzących giełdy.......................................................... 243
4.3. Marki inwestycyjne i emitenci........................................................................ 246
4.4. Postulaty i propozycje przyszłych rozwiązań................................................. 251
4.5. Podsumowanie................................................................................................ 254
5. Rozwój rynku, skala przestępczości a zaufanie inwestorów do rynku
kapitałowego......................................................................................... 255
6. Stopień regulacji a bezpieczeństwo rynku kapitałowego..................... 258
Zakończenie………......................................................................................... 266
Bibliografia………........................................................................................... 272
7. Literatura przedmiotu............................................................................ 272
8. Prezentacje i materiały konferencyjne.................................................. 280
9. Akty prawne, orzeczenia, regulaminy................................................... 281
10. Raporty instytucji rynku kapitałowego................................................. 282
11. Źródła Internetowe................................................................................ 283
12. Artykuły prasowe.................................................................................. 277
Spis tabel………….......................................................................................... 285
Spis rysunków…….......................................................................................... 285
Spis wykresów…….......................................................................................... 285
Wykaz skrótów………........................................................................................ 5
Wstęp………………............................................................................................ 7
ROZDZIAŁ I PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA
PUBLICZNEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO W POLSCE...................... 13
1. Pojęcie rynku kapitałowego.................................................................... 13
2. Historia rozwoju polskiego rynku kapitałowego.................................... 14
3. Funkcje i parametry rynku kapitałowego...................................................... 18
3.1. Funkcje rynku kapitałowego............................................................................. 18
3.2. Kluczowe parametry rynku kapitałowego............................................................... 19
3.3. Skuteczność rynku kapitałowego..................................................................... 21
4. Typologie rynku kapitałowego............................................................... 22
4.1. Rynek pierwotny i wtórny................................................................................. 22
4.2. Rynek publiczny i niepubliczny........................................................................ 23
4.3. Rynek dostosowywany i obrót zorganizowany....................................................... 26
5. Uczestnicy obrotu giełdowego................................................................ 29
6. NajwaSniejsze podmioty rynku kapitałowego........................................ 30
7. Instrumenty finansowe............................................................................ 33
8. Podstawowe zasady obrotu giełdowego................................................. 37
8.1. Mechanizmy i harmonogramy notowań............................................................ 38
8.2. Typy zleceń i ograniczenia wahań kursu...................................................... 40
9. Krótka sprzedaS instrumentów finansowych.......................................... 41
10. Podsumowanie........................................................................................ 44
ROZDZIAŁ II ISTOTA MANIPULACJI INSTRUMENTAMI
FINANSOWYMI i informacji prywatnEJ................................... 45
1. Przestępczość giełdowa – uwagi wprowadzające................................... 45
2. Definicja manipulacji instrumentami finansowymi................................ 49
2.1. Termin manipulacji instrumentami finansowymi............................................. 49
2.2. Wyłączenia z definicji manipulacji instrumentami finansowymi..................... 55
2.3. Wytyczne CESR................................................................................................ 57
3. Definicja informacji tajnej, tajemnicy zawodowej, a także insider
tradingu................................................................................................... 59
3.1. Wprowadzenie................................................................................................... 59
3.2. Termin insidera................................................................................................. 61
3.3. Właściwości danych tajnej.................................................................................. 63
3.4. Okres zamknięty................................................................................................ 66
3.5.
4. Obowiązki informacyjne w publicznym obrocie instrumentami
finansowymi............................................................................................ 70
5. Podsumowanie........................................................................................ 75
ROZDZIAŁ III MANIPULACJE I stosowanIE
danych tajnYCH W TEORIACH EKONOMICZNYCH........ 77
1. Wprowadzenie......................................................................................... 77
2. Manipulacja vs insider trading, spekulacja i arbitraS............................. 78
2.1. Manipulacja vs insider trading......................................................................... 78
2.2. Spekulacja......................................................................................................... 80
2.3. ArbitraS............................................................................................................. 83
3. Teoria skuteczności informacyjnej........................................................ 84
4. Teoria finansów behawioralnych............................................................ 89
5. Model racjonalnego inwestora................................................................ 93
6. Teoria (kosztów) agencji, a także teoria pokusy naduSycia......................... 96
7. Zjawisko negatywnej selekcji................................................................. 98
8. Wpływ manipulacji na cykl kształtowania cen................................. 100
8.1. Manipulacja jako zjawisko samozacierające się............................................ 101
8.2. Hipotezy wyjaśniające zmienność cen........................................................... 102
8.3. Publiczne wezwania i ujawnianie stanu posiadania....................................... 104
8.4. Pozycja dominująca i kontrola nad rynkiem.................................................. 106
8.5. Badania ilościowe........................................................................................... 107
9. Wpływ informacji tajnych na proces kształtowania cen................... 111
9.1. Aspekty pozytywne........................................................................................ 111
9.2. Aspekty negatywne......................................................................................... 113
9.3. Badania ilościowe........................................................................................... 115
10. Podsumowanie...................................................................................... 118
ROZDZIAŁ IV TYPOLOGIA ZJAWISK MANIPULACYJNYCH.... 121
1. Wprowadzenie....................................................................................... 121
2. Manipulacje transakcyjne..................................................................... 123
2.1. Transakcje fikcyjne......................................................................................... 123
2.2. Zlecenia równoległe....................................................................................... 125
2.3. Składanie zleceń przed ustaleniem kursu rozliczeniowego............................ 129
2.4. Churning......................................................................................................... 132
2.5. Manipulowanie płynnością instrumentów finansowych................................ 134
2.6. Cornering........................................................................................................ 136
2.7. Abusive squeeze............................................................................................. 139
2.8. Manipulacje wynikające z systemu informatycznego giełdy......................... 142
2.9. Manipulacje akcjami spółek groszowych....................................................... 145
2.10. Manipulacje na rynku natychmiastowym i terminowym............................... 146
3. Manipulacje informacyjne.................................................................... 152
3.1. Pompowanie ceny (pump & dump)................................................................ 152
3.2. Scalping.......................................................................................................... 155
3.3. Komunikaty spółek publicznych.................................................................... 157 Ujawnianie i używanie informacji poufnej.......................................... 67
4. Użycie informacji poufnych i tajemnicy zawodowej.............. 159
4.1. Insider Trading................................................................................................ 159
1.4.1. Przykłady z rynku amerykańskiego................................................................. 159
1.4.2. Przykłady z rynku polskiego............................................................................ 164
4.2. Front Running i transakcje wyprzedzające..................................................... 166
5. Manipulowanie wartością przedsiębiorstwa......................................... 167
ROZDZIAŁ V ZASADNOŚĆ KARALNOŚCI MANIPULACJI I
używanIA danych poufnYCH............................ 169
1. Manipulacja kursem instrumentów finansowych................................. 169
1.1. Szkodliwość manipulacji................................................................................ 169
1.2. Pojęcie „nienaturalnej ceny” a manipulacje transakcyjne..................................... 174
1.3. Podsumowanie................................................................................................ 180
2. Wykorzystywanie danych poufnych................................................ 182
2.1. Argumenty etyczne......................................................................................... 183
2.2. Argumenty ekonomiczne................................................................................ 183
2.3. Argumenty prawne.......................................................................................... 189
2.4. Podsumowanie................................................................................................ 193
ROZDZIAŁ VI OGRANICZANIE NARUSZEŃ PRAWA
ZWIĄZANYCH Z MANIPULACJAMI I INFORMACJAMI tajnYMI195
1. Historia systemu ochrony instytucjonalnej rynków kapitałowych....... 195
1.1. Geneza regulacji i ochrony rynku kapitałowego............................................. 195
1.2. Regulacje UE.................................................................................................. 196
1.3. Dyrektywa Market Abuse............................................................................... 199
1.4. Rozporządzenie Market Abuse Regulation (MAR)........................................ 202
1.5. Podsumowanie................................................................................................ 205
2. Prawne środki ochrony inwestorów przed naruszeniami..................... 206
2.1. Ochrona karnoprawna..................................................................................... 206
2.2. Ochrona cywilnoprawna................................................................................. 212
2.3. Ochrona administracyjna................................................................................ 219
2.4. Podsumowanie................................................................................................ 223
3. Ocena wydajności ścigania zjawisk związanych z manipulacjami i
informacjami tajnymi w Polsce na tle rozwiązań zagranicznych..... 224
3.1. Polski rynek kapitałowy.................................................................................. 224
3.2. Amerykański rynek kapitałowy...................................................................... 232
3.3. Niemiecki rynek kapitałowy........................................................................... 235
3.4. Podsumowanie................................................................................................ 237
4. Metody ograniczania manipulacji instrumentami finansowymi i
użytkowania informacji tajnych................................................ 238
4.1. Rozwiązania ogólnoustrojowe i nadzorcze..................................................... 238
4.2. Regulacje spółek prowadzących giełdy.......................................................... 243
4.3. Marki inwestycyjne i emitenci........................................................................ 246
4.4. Postulaty i propozycje przyszłych rozwiązań................................................. 251
4.5. Podsumowanie................................................................................................ 254
5. Rozwój rynku, skala przestępczości a zaufanie inwestorów do rynku
kapitałowego......................................................................................... 255
6. Stopień regulacji a bezpieczeństwo rynku kapitałowego..................... 258
Zakończenie………......................................................................................... 266
Bibliografia………........................................................................................... 272
7. Literatura przedmiotu............................................................................ 272
8. Prezentacje i materiały konferencyjne.................................................. 280
9. Akty prawne, orzeczenia, regulaminy................................................... 281
10. Raporty instytucji rynku kapitałowego................................................. 282
11. Źródła Internetowe................................................................................ 283
12. Artykuły prasowe.................................................................................. 277
Spis tabel………….......................................................................................... 285
Spis rysunków…….......................................................................................... 285
Spis wykresów…….......................................................................................... 285
