Tytuł Materialne określenie przestępstwa Autor Ewa Plebanek Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-264-1895-2 kolekcja Monografie Rok wydania 2009 ilość stron 324 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów 13
Słowo wstępne 15
Wprowadzenie 25
1. Podstawowe pojęcia związane z materialnym ujęciem przestępstwa w polskich ustawach karnych 25 2. Geneza wprowadzenia materialnego ujęcia przestępstwa do ustawodawstwa karnego PRL 29 3. Zmiany wprowadzone w materialnym określeniu przestępstwa w Konstytucji RP i kodeksie karnym 36
CZĘŚĆ I W poszukiwaniu definicji społecznej treści przestępstwa
Pojęcie społecznej destrukcyjności a definicja przestępstwa 45
Wstęp 47
Rozdział I Społeczna destrukcyjność (społeczne niebezpieczeństwo) jako termin opisowy 49
1. Próby dekodowania definicji materialnej treści przestępstwa z semantycznego znaczenia w języku potocznym pojęć "społecznej szkodliwości" i "społecznego niebezpieczeństwa" 49 2. Krytyka przedstawionych koncepcji 53 3. Społeczne niebezpieczeństwo jako obiektywnie istniejące zjawisko społeczne (niezależne od oceny prawodawcy). Próby dekodowania definicji materialnej treści przestępstwa przez poszukiwanie cech zjawisk społecznie zgubnych (niebezpiecznych) w języku socjologii 55 4. Krytyka przedstawionej koncepcji 62 5. Materialna a formalna definicja przestępstwa - zasada analogii 67
Rozdział II Społeczna szkodliwość (społeczne niebezpieczeństwo) jako termin oceniający 72
1. Uwagi wstępne 72 2. Społeczna destrukcyjność (społeczne niebezpieczeństwo). Jako ocena zrelatywizowana instrumentalnie 74 3. Społeczna zgubność (społeczne niebezpieczeństwa) jako ocena zrelatywizowana systemowo w oparciu o pozaprawny system aksjologiczny. Prawo karne a moralność 75 3.1. Zagadnienia wstępne 75 3.2. Koncepcja tzw. Neutralności moralnej prawa 79 3.3. Próba relatywizacji systemowej 88 4. Pojęcie społecznej szkodliwości - stanowisko własne 94 4.1. Uwagi wprowadzające 94 4.2. Dobro prawne jako podstawa definicji pojęcia "społecznej szkodliwości" 98 4.3. Koncepcja norm sprzężonych a zasady państwa prawnego i społeczna treść przestępstwa 102 4.4. Konstytucja RP a materialne ujęcie definicji przestępstwa 103 4.5. Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji RP a materialne ujęcie przestępstwa 107 4.6. Ocena stopnia społecznej szkodliwości na płaszczyźnie stanowienia prawa - pytanie o kwantyfikatory 114 4.7. Pojęcie karygodności na płaszczyźnie stanowienia prawa 116
Rozdział III Materialne ujęcie definicji przestępstwa w okresie zmiany ustroju. Ułomności: chlubić się czy przezwyciężać? 119
1. Uwagi wstępne 119 2. Zmiana systemu aksjologicznego a ocena stopnia społecznej szkodliwości 122 3. Zmiana stosunków społecznych a ocena stopnia społecznej zgubności 129 4. Zmiana systemu aksjologicznego i zasada lex poenali retro non agit a materialne ujęcie przestępstwa 131 5. Upływ czasu a materialne ujęcie przestępstwa 133
Rozdział IV O dwóch znaczeniach społecznej zgubności - z problematyki pogranicza płaszczyzny stanowienia i wykorzystywania prawa 136
1. Artykuł 1 § 1 i § 2 k.k. A art. 1 § 1 d.k.k. 136 2. Przedstawienie problemów teoretycznych towarzyszących nieostremu oddzieleniu płaszczyzny stanowienia i użytkowania prawa w kontekście oceny stopnia społecznego niebezpieczeństwa przed wejściem w życie kodeksu karnego z 1997 r. 140 2.1. "Czy zbrodnię można uznać za bagatelkę?" Koncepcja W. Woltera dotycząca zastosowania i wzajemnych związków art. 26 i 27 d.k.k. 140 2.2. Wypadek mniejszej wagi a materialne ujęcie przestępstwa 146 2.3. Prywatnoskargowy tryb ścigania a materialne ujęcie przestępstwa 151 2.4. Przestępstwo a wykroczenie: kryterium deliminacji a materialne ujęcie przestępstwa 155 2.4.1. Społeczna treść przestępstwa i wykroczenia: różnica ilościowa czy jakościowa? 155 2.4.2. Czy karygodność to komponent struktury jedynie czynu przestępnego? Model struktury i społeczna treść wykroczenia, przewinienia dyscyplinarnego i deliktu administracyjnego 163 2.4.3. Społeczna treść tzw. Typów przepołowionych 168 3. Materialne określenie przestępstwa na płaszczyźnie generalno-abstrakcyjnej: uwagi końcowe 172
CZĘŚĆ II Karygodność jako element struktury przestępstwa 175
Wstęp 177
Rozdział I Społeczna treść czynów prawnokarnie irrelewantnych, okoliczności wyłączających bezprawność i czynów o drobnym stopniu zgubności społecznej 185
1. Uwagi wstępne 185 2. Przedstawienie poglądów doktryny i ich krytyka 186 3. Stanowisko produkowane w oparciu o przyjętą w opracowaniu strukturę przestępstwa 203 3.1. Wprowadzenie 203 3.2. Społeczna treść zachowań "formalnie bezprawnych - realizujących pozornie znamiona rodzaju" 207 3.3. Typ i stopień naruszonych reguł ostrożności (reguł progresywnania z dobrem) jako jeden z faktorów wpływających na ocenę stopnia społecznej zgubności czynu (art. 115 § 2 k.k.) 210 3.4. Społeczna treść zachowań podjętych w warunkach "ryzyka dnia codziennego" 214 3.5. Społeczna treść okoliczności wyłączających bezprawność 222 3.6. Społeczna treść kontratypów pozaustawowych 225 3.7. Charakter i społeczna treść czynów zabronionych o znikomym stopniu społecznej zgubności 228 3.8. Społeczna treść przestępstw niesprowadzających zagrożenia dla dobra prawnego 229 3.8.1 Wprowadzenie 229 3.8.2. Społeczna treść przestępstw abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo 230 3.8.3. Społeczna treść postaci stadialnych przestępstwa: usiłowanie nieudolne i bezwzględnie nieudolne 233
Rozdział II Materialne ujęcie przestępstwa a zagadnienie winy: czysta normatywna teoria winy i funkcjonalne konsekwencje jej przyjęcia dla problematyki społecznej treści przestępstwa 236
1. Uwagi wstępne 236 2. Obiektywistyczne, kompleksowe oraz całościowe ujęcie faktorów wyznaczających stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu 240 3. "Kwadrat świadomości i woli" i inne problemy związane z brakiem oddzielenia pojęć społecznej destrukcyjności i winy a kompleksowe ujęcie faktorów wyznaczających stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu 244 4. Ergonomiczne konsekwencje ujęcia płaszczyzny winy jako elementu następującego po stwierdzeniu wystąpienia parametry karygodności czynu zabronionego 247 5. Wina a stopień społecznej destrukcyjności czynu na przykładzie art. 94 i 66 § 1 k.k. 249
Rozdział III Faktory wyznaczające stopień społecznej szkodliwości czynu 252
1. Próby odnalezienia obiektywnych mierników ilościowych stopnia społecznej zgubności czynu 252 2. Relacje pomiędzy faktorami społecznej krzywdzącości czynu. Zależność pomiędzy elementem przedmiotowym a podmiotowym w aspekcie ich stopniowania 254 3. Recydywa a stopień społecznej szkodliwości czynu 256 4. Nagminność a stopień społecznej szkodliwości czynu 257 5. Upływ czasu a stopień społecznej destrukcyjności czynu 258 6. Chuligański charakter występku a stopień społecznej destrukcyjności czynu 259 7. Konstytucja RP i kodeks karny z 1997 r. A ocena stopnia społecznej zgubności czynu 261 7.1.Wprowadzenie 261 7.2. Katalog artykułu 115 § 2 k.k.: de lege lata i de lege ferenda 263 7.3. Katalog okoliczności z art. 115 § 2 k.k. - charakter otwarty czy zamknięty? Relacje pomiędzy pojęciami "stopnia społecznej krzywdzącości czynu" i "karygodności": w ramach czynów realizujących znamiona tego samego oraz rozmaitych typów czynów zabronionych 270
Rozdział IV Uwagi dotyczące wpływu rozpracowania teoretycznego instytucji na praktykę rozmiaru sprawiedliwości 276
Podsumowanie 288
Orzecznictwo 297
Bibliografia 307
Słowo wstępne 15
Wprowadzenie 25
1. Podstawowe pojęcia związane z materialnym ujęciem przestępstwa w polskich ustawach karnych 25 2. Geneza wprowadzenia materialnego ujęcia przestępstwa do ustawodawstwa karnego PRL 29 3. Zmiany wprowadzone w materialnym określeniu przestępstwa w Konstytucji RP i kodeksie karnym 36
CZĘŚĆ I W poszukiwaniu definicji społecznej treści przestępstwa
Pojęcie społecznej destrukcyjności a definicja przestępstwa 45
Wstęp 47
Rozdział I Społeczna destrukcyjność (społeczne niebezpieczeństwo) jako termin opisowy 49
1. Próby dekodowania definicji materialnej treści przestępstwa z semantycznego znaczenia w języku potocznym pojęć "społecznej szkodliwości" i "społecznego niebezpieczeństwa" 49 2. Krytyka przedstawionych koncepcji 53 3. Społeczne niebezpieczeństwo jako obiektywnie istniejące zjawisko społeczne (niezależne od oceny prawodawcy). Próby dekodowania definicji materialnej treści przestępstwa przez poszukiwanie cech zjawisk społecznie zgubnych (niebezpiecznych) w języku socjologii 55 4. Krytyka przedstawionej koncepcji 62 5. Materialna a formalna definicja przestępstwa - zasada analogii 67
Rozdział II Społeczna szkodliwość (społeczne niebezpieczeństwo) jako termin oceniający 72
1. Uwagi wstępne 72 2. Społeczna destrukcyjność (społeczne niebezpieczeństwo). Jako ocena zrelatywizowana instrumentalnie 74 3. Społeczna zgubność (społeczne niebezpieczeństwa) jako ocena zrelatywizowana systemowo w oparciu o pozaprawny system aksjologiczny. Prawo karne a moralność 75 3.1. Zagadnienia wstępne 75 3.2. Koncepcja tzw. Neutralności moralnej prawa 79 3.3. Próba relatywizacji systemowej 88 4. Pojęcie społecznej szkodliwości - stanowisko własne 94 4.1. Uwagi wprowadzające 94 4.2. Dobro prawne jako podstawa definicji pojęcia "społecznej szkodliwości" 98 4.3. Koncepcja norm sprzężonych a zasady państwa prawnego i społeczna treść przestępstwa 102 4.4. Konstytucja RP a materialne ujęcie definicji przestępstwa 103 4.5. Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji RP a materialne ujęcie przestępstwa 107 4.6. Ocena stopnia społecznej szkodliwości na płaszczyźnie stanowienia prawa - pytanie o kwantyfikatory 114 4.7. Pojęcie karygodności na płaszczyźnie stanowienia prawa 116
Rozdział III Materialne ujęcie definicji przestępstwa w okresie zmiany ustroju. Ułomności: chlubić się czy przezwyciężać? 119
1. Uwagi wstępne 119 2. Zmiana systemu aksjologicznego a ocena stopnia społecznej szkodliwości 122 3. Zmiana stosunków społecznych a ocena stopnia społecznej zgubności 129 4. Zmiana systemu aksjologicznego i zasada lex poenali retro non agit a materialne ujęcie przestępstwa 131 5. Upływ czasu a materialne ujęcie przestępstwa 133
Rozdział IV O dwóch znaczeniach społecznej zgubności - z problematyki pogranicza płaszczyzny stanowienia i wykorzystywania prawa 136
1. Artykuł 1 § 1 i § 2 k.k. A art. 1 § 1 d.k.k. 136 2. Przedstawienie problemów teoretycznych towarzyszących nieostremu oddzieleniu płaszczyzny stanowienia i użytkowania prawa w kontekście oceny stopnia społecznego niebezpieczeństwa przed wejściem w życie kodeksu karnego z 1997 r. 140 2.1. "Czy zbrodnię można uznać za bagatelkę?" Koncepcja W. Woltera dotycząca zastosowania i wzajemnych związków art. 26 i 27 d.k.k. 140 2.2. Wypadek mniejszej wagi a materialne ujęcie przestępstwa 146 2.3. Prywatnoskargowy tryb ścigania a materialne ujęcie przestępstwa 151 2.4. Przestępstwo a wykroczenie: kryterium deliminacji a materialne ujęcie przestępstwa 155 2.4.1. Społeczna treść przestępstwa i wykroczenia: różnica ilościowa czy jakościowa? 155 2.4.2. Czy karygodność to komponent struktury jedynie czynu przestępnego? Model struktury i społeczna treść wykroczenia, przewinienia dyscyplinarnego i deliktu administracyjnego 163 2.4.3. Społeczna treść tzw. Typów przepołowionych 168 3. Materialne określenie przestępstwa na płaszczyźnie generalno-abstrakcyjnej: uwagi końcowe 172
CZĘŚĆ II Karygodność jako element struktury przestępstwa 175
Wstęp 177
Rozdział I Społeczna treść czynów prawnokarnie irrelewantnych, okoliczności wyłączających bezprawność i czynów o drobnym stopniu zgubności społecznej 185
1. Uwagi wstępne 185 2. Przedstawienie poglądów doktryny i ich krytyka 186 3. Stanowisko produkowane w oparciu o przyjętą w opracowaniu strukturę przestępstwa 203 3.1. Wprowadzenie 203 3.2. Społeczna treść zachowań "formalnie bezprawnych - realizujących pozornie znamiona rodzaju" 207 3.3. Typ i stopień naruszonych reguł ostrożności (reguł progresywnania z dobrem) jako jeden z faktorów wpływających na ocenę stopnia społecznej zgubności czynu (art. 115 § 2 k.k.) 210 3.4. Społeczna treść zachowań podjętych w warunkach "ryzyka dnia codziennego" 214 3.5. Społeczna treść okoliczności wyłączających bezprawność 222 3.6. Społeczna treść kontratypów pozaustawowych 225 3.7. Charakter i społeczna treść czynów zabronionych o znikomym stopniu społecznej zgubności 228 3.8. Społeczna treść przestępstw niesprowadzających zagrożenia dla dobra prawnego 229 3.8.1 Wprowadzenie 229 3.8.2. Społeczna treść przestępstw abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo 230 3.8.3. Społeczna treść postaci stadialnych przestępstwa: usiłowanie nieudolne i bezwzględnie nieudolne 233
Rozdział II Materialne ujęcie przestępstwa a zagadnienie winy: czysta normatywna teoria winy i funkcjonalne konsekwencje jej przyjęcia dla problematyki społecznej treści przestępstwa 236
1. Uwagi wstępne 236 2. Obiektywistyczne, kompleksowe oraz całościowe ujęcie faktorów wyznaczających stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu 240 3. "Kwadrat świadomości i woli" i inne problemy związane z brakiem oddzielenia pojęć społecznej destrukcyjności i winy a kompleksowe ujęcie faktorów wyznaczających stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu 244 4. Ergonomiczne konsekwencje ujęcia płaszczyzny winy jako elementu następującego po stwierdzeniu wystąpienia parametry karygodności czynu zabronionego 247 5. Wina a stopień społecznej destrukcyjności czynu na przykładzie art. 94 i 66 § 1 k.k. 249
Rozdział III Faktory wyznaczające stopień społecznej szkodliwości czynu 252
1. Próby odnalezienia obiektywnych mierników ilościowych stopnia społecznej zgubności czynu 252 2. Relacje pomiędzy faktorami społecznej krzywdzącości czynu. Zależność pomiędzy elementem przedmiotowym a podmiotowym w aspekcie ich stopniowania 254 3. Recydywa a stopień społecznej szkodliwości czynu 256 4. Nagminność a stopień społecznej szkodliwości czynu 257 5. Upływ czasu a stopień społecznej destrukcyjności czynu 258 6. Chuligański charakter występku a stopień społecznej destrukcyjności czynu 259 7. Konstytucja RP i kodeks karny z 1997 r. A ocena stopnia społecznej zgubności czynu 261 7.1.Wprowadzenie 261 7.2. Katalog artykułu 115 § 2 k.k.: de lege lata i de lege ferenda 263 7.3. Katalog okoliczności z art. 115 § 2 k.k. - charakter otwarty czy zamknięty? Relacje pomiędzy pojęciami "stopnia społecznej krzywdzącości czynu" i "karygodności": w ramach czynów realizujących znamiona tego samego oraz rozmaitych typów czynów zabronionych 270
Rozdział IV Uwagi dotyczące wpływu rozpracowania teoretycznego instytucji na praktykę rozmiaru sprawiedliwości 276
Podsumowanie 288
Orzecznictwo 297
Bibliografia 307
