Tytuł Notariat w systemie wymiaru sprawiedliwości Autor Aleksander Oleszko Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-264-8563-3 Rok wydania 2015 liczba stron 464 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów | str. 13
Wstęp | str. 17
I. Podstawy ustrojowe notariatu w okresie 1934-1991 | str. 21
1. Projektowane kierunki unifikacji prawa notarialnego | str. 21
2. Określenie instytucji notariatu w ustroju państwa | str. 22
3. Ocena funkcjonowania notariatu w okresie II RP w odniesieniu do współczesnych kryteriów ustrojowych | str. 29
4. Notariat państwowy | str. 37
5. Los prawny mienia zlikwidowanego samorządu notarialnego | str. 39
II. Modele notariatu wyznaczające państwowy porządek prawny | str. 41
1. Model notariatu łacińskiego | str. 42
2. Model notariatu unijnego | str. 44
3. Model notariatu amerykańskiego | str. 45
4. Aksjologiczne uwarunkowania instytucji notariatu z perspektywy polskiej | str. 46
III. Niepołączalność ustrojowa urzędów sędziego, adwokata, notariusza jako zawodów zaufania publicznego | str. 48
1. Świadczenie pomocy prawnej w ramach wolności wykonywania zawodów | str. 48
2. Notariat jako organ współdziałający z wymiarem sprawiedliwości | str. 50
3. Notariusz jako organ pomocy prawnej (organ niesądowy) w progresywnaniu notarialnym | str. Charakterze cywilnoprawnym | str. 51
IV. "Konstytucyjność zawodów prawniczych" jako tzw. Wolnych i dostosowywanych zawodów zaufania publicznego | str. 57
1. Czynniki wyznaczające zaufanie publiczne zawodu notariusza | str. 57
2. Zróżnicowanie statusu zawodowego notariusza wobec innych zawodów świadczących pomoc prawną | str. 59
3. Prawo ponownego realizowania zawodu notariusza a konstytucyjne standardy proporcjonalności i wolności wyboru zawodu zaufania publicznego | str. 67
V. Ustrój notariatu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego | str. 80
1. Funkcje zawodowe, a także samorządowe wyznaczające ustrój notariatu | str. 80
2. Konstytucyjność uregulowań prawa notarialnego | str. 85
3. Niekonstytucyjność uregulowań prawa notarialnego | str. 90
4. Status prawny notariusza w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego związanego z wykonywaniem obowiązku płatnika | str. 95
5. Recepcja podstawowych kierunków orzecznictwa konstytucyjnego w ustawodawstwie, a także judykaturze sądów | str. 102
VI. Status ustrojowy notariusza a charakter czynności notarialnej | str. 106
1. Implikacje statusu notariusza jako osoby zaufania publicznego | str. 106
2. Czynności notarialne jako przejaw wykonywania poprzez notariusza władzy publicznej czy zadań w zakresie ochrony interesu ogólnego | str. 114
3. Kancelaria jako siedziba dokonywania czynności notarialnych | str. 125
VII. Charakter, a także status prawny zastępcy notarialnego | str. 129
1. Od zastępcy notariusza do zastępcy notarialnego | str. 129
2. Uzyskanie statusu zastępcy notarialnego | str. 140
3. Dobór drogi dochodzenia do zawodu notariusza | str. 144
4. Zatrudnienie zastępcy notarialnego | str. 152
5. Tryby i sposoby wyznaczenia zastępstwa | str. 161
6. Skutki wadliwego wyznaczenia zastępcy notarialnego | str. 169
7. Skreślenie zastępcy notarialnego z wykazu zastępców notarialnych | str. 173
VIII. Kompetencyjność organu decyzyjnego oraz samorządu notarialnego w procedurze powołania na notariusza, a także stwierdzenia statusu zastępcy notarialnego jako wyraz realizacji konstytucyjnej zasady działania w granicach interesu publicznego | str. 175
1. Zakres uznania administracyjnego w postępowaniu | str. Powołanie na notariusza | str. 175
2. Akt powołania jako decyzja personalna | str. 177
3. Akt powołania jako decyzja administracyjna | str. 178
4. Stwierdzenie statusu zastępcy notarialnego | str. 182
5. Źródła i podstawy umocowania dokonywania czynności notarialnych poprzez notariusza, zastępcę notarialnego, a także aplikanta | str. 185
6. Ponowne powołanie na notariusza | str. 189
7. Powołanie na notariusza osoby skreślonej z wykazu zastępców notarialnych | str. 190
IX. Ustawowy wzorzec innowacyjnania notarialnego | str. 192
1. Charakter i granice nowoczesnania notarialnego | str. 192
2. Przedmiot postępowania | str. 197
3. Alternatywne nowoczesnanie notarialne | str. 200
4. Kompozycja przymusu notarialnego jako podstawa nowoczesnania notarialnego | str. 202
5. Modele postępowania notarialnego | str. 206
6. Kryterium wyodrębnienia modeli innowacyjnania notarialnego | str. 220
X. Kompetencje notariusza związane z wykonywaniem funkcji publicznej jako przejaw suwerennej decyzji państwa | str. 223
1. Udokumentowane fakty i ich ocena prawna przy dokonaniu czynności notarialnej a ustalenia sądu w razie sporu | str. Prawo | str. 223
2. Notariusz jako wystawca aktu notarialnego | str. 224
3. Samodzielność dokumentu notarialnego | str. 226
4. Zasada ciągłości aktu notarialnego, tzw. Unitas actus | str. 229
5. Akt notarialny a projekt aktu notarialnego | str. 231
6. Kierunki orzecznictwa wyznaczające zakres mocy urzędowej dokumentów notarialnych | str. 234
XI. Udział notariusza w dokumentowaniu oświadczeń stron a obowiązek autentyfikacji dokumentu urzędowego | str. 242
1. Funkcjonalna aktywność notariusza w wykonywaniu władzy publicznej w ramach suwerenności państwa-członka UE | str. 242
2. Obowiązek ochrony interesu jednostkowego, a także praw i trafnych interesów osób trzecich, dla których czynność notarialna może powodować skutki prawne | str. 244
3. Domniemania prawne objęte dokumentem notarialnym ze szczególnym uwzględnieniem aktu notarialnego | str. 252
4. Wykładnia oświadczeń woli zamieszczonych w akcie notarialnym | str. 255
5. Ograniczenia dowodowe w progresywnaniach sądowych | str. 260
6. "Zakaz konkurencji" domniemań wynikających z dokumentów notarialnych i sądowych | str. 263
XII. Konstytucyjnie gwarantowane prawa posiadajątkowe a bezpieczeństwo obrotu z udziałem notariusza | str. 267
1. Przystępność do czynności notarialnych a sposoby zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego | str. 267
2. Zakres prewencji jurysdykcyjnej notariusza ze szczególnym uwzględnieniem progresywnania wieczystoksięgowego | str. 270
3. Notariusz jako organ współdziałający w realizacji funkcji ksiąg wieczystych | str. 278
4. Prawno-organizacyjna funkcja notariusza związana z prowadzeniem ksiąg wieczystych | str. 296
5. Integralność progresywnania wieczystoksięgowego z materialnoprawnymi zasadami prawa ksiąg wieczystych | str. 298
XIII. Konkurencja zawodowa notariusza jako osoby zaufania publicznego | str. 306
1. Cele, funkcje i zadania konkurencji przewidzianej dla zawodu notariusza | str. 306
2. Notariusz jako zawód zaufania publicznego odpowiedzialny za bezpieczeństwo obrotu prawnego z perspektywy celów i zadań ustawodawstwa antymonopolowego | str. 311
3. Ważność wydajność czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym sporządzonym z naruszeniem pozycji dominującej notariusza | str. 329
4. Sprawowanie pieczy samorządu notarialnego nad przestrzeganiem konkurencji zawodowej | str. 332
XIV. Przymus notarialny a odpowiedzialność prawna notariusza w stosunku do innych zawodów dostosowywanych zaufania publicznego | str. 335
1. Konstytucyjnie umocowany przymus notarialny a dostosowywane prawnicze zawody zaufania publicznego działające w ramach struktur korporacyjnych | str. 335
2. Konstytucyjne uwarunkowania sądownictwa dyscyplinarnego | str. 337
3. Ustrojowe podstawy odpowiedzialności posiadajątkowej notariusza | str. 339
4. Notariusz jako funkcjonariusz publiczny w rozumieniu prawa karnego | str. 342
XV. Ustrój oraz charakter samorządu notarialnego | str. 346
1. Konstytucyjne umocowanie samorządu | str. 346
2. Status Krajowej Rady Notarialnej jako reprezentanta notariuszy a jej relacje prawne wobec pozostałych organów samorządowych | str. 362
3. Nadzór samorządu notarialnego a inne formy nadzoru zewnętrznego | str. 365
4. Zakres "usamorządowienia" notariatu w kolejnych nowelizacjach prawa notarialnego oraz w świetle praktyki sprawowanej w ramach nadzoru państwa | str. 367
5. Samorząd notarialny jako związek przedsiębiorców | str. 375
6. Próby uznania obligatoryjnej przynależności do samorządu jako sprzecznej z Konstytucją RP | str. 380
XVI. Nadzór i funkcje kontrolne sprawowane nad notariatem przez państwowe organy pozasądowe, a także sądowe | str. 381
1. Podstawy legitymujące sprawowanie nadzoru i kontroli | str. 381
2. Nadzór Ministra Sprawiedliwości | str. 384
3. Nadzór judykacyjny Sądu Najwyższego | str. 387
4. Kontrola sądowoadministracyjna | str. 391
5. Funkcje nadzorcze w zakresie prewencji jurysdykcyjnej w nowoczesnaniu notarialnym, a także wieczystoksięgowym | str. 396
XVII. Notariat publiczny czy prywatny | str. 403
1. Od notariatu zunifikowanego do "zreprywatyzowanego" | str. 403
2. Ustawodawstwo krajowe i unijne kwalifikujące działalność notariatu w porządku prawnym UE, a także unijnego państwa-członka | str. 406
3. Ustrojowe komponenty kwalifikujące notariat publiczny | str. 411
4. Ustrojowe przypisywanie notariuszowi statusu przedsiębiorcy | str. 418
5. Prawo do sprawiedliwej procedury notarialnej i sądowej | str. 429
6. Samorząd notarialny jako organ wykonujący zadania zlecone poprzez państwo czy związek przedsiębiorców | str. 432
7. Recepcja czy dekonstrukcja zunifikowanego prawa notarialnego | str. 435
8. Kongres notariuszy jako forum dalszej perspektywy działalności notariatu | str. 437
Wykaz orzecznictwa | str. 441
Literatura | str. 455
Wstęp | str. 17
I. Podstawy ustrojowe notariatu w okresie 1934-1991 | str. 21
1. Projektowane kierunki unifikacji prawa notarialnego | str. 21
2. Określenie instytucji notariatu w ustroju państwa | str. 22
3. Ocena funkcjonowania notariatu w okresie II RP w odniesieniu do współczesnych kryteriów ustrojowych | str. 29
4. Notariat państwowy | str. 37
5. Los prawny mienia zlikwidowanego samorządu notarialnego | str. 39
II. Modele notariatu wyznaczające państwowy porządek prawny | str. 41
1. Model notariatu łacińskiego | str. 42
2. Model notariatu unijnego | str. 44
3. Model notariatu amerykańskiego | str. 45
4. Aksjologiczne uwarunkowania instytucji notariatu z perspektywy polskiej | str. 46
III. Niepołączalność ustrojowa urzędów sędziego, adwokata, notariusza jako zawodów zaufania publicznego | str. 48
1. Świadczenie pomocy prawnej w ramach wolności wykonywania zawodów | str. 48
2. Notariat jako organ współdziałający z wymiarem sprawiedliwości | str. 50
3. Notariusz jako organ pomocy prawnej (organ niesądowy) w progresywnaniu notarialnym | str. Charakterze cywilnoprawnym | str. 51
IV. "Konstytucyjność zawodów prawniczych" jako tzw. Wolnych i dostosowywanych zawodów zaufania publicznego | str. 57
1. Czynniki wyznaczające zaufanie publiczne zawodu notariusza | str. 57
2. Zróżnicowanie statusu zawodowego notariusza wobec innych zawodów świadczących pomoc prawną | str. 59
3. Prawo ponownego realizowania zawodu notariusza a konstytucyjne standardy proporcjonalności i wolności wyboru zawodu zaufania publicznego | str. 67
V. Ustrój notariatu w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego | str. 80
1. Funkcje zawodowe, a także samorządowe wyznaczające ustrój notariatu | str. 80
2. Konstytucyjność uregulowań prawa notarialnego | str. 85
3. Niekonstytucyjność uregulowań prawa notarialnego | str. 90
4. Status prawny notariusza w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego związanego z wykonywaniem obowiązku płatnika | str. 95
5. Recepcja podstawowych kierunków orzecznictwa konstytucyjnego w ustawodawstwie, a także judykaturze sądów | str. 102
VI. Status ustrojowy notariusza a charakter czynności notarialnej | str. 106
1. Implikacje statusu notariusza jako osoby zaufania publicznego | str. 106
2. Czynności notarialne jako przejaw wykonywania poprzez notariusza władzy publicznej czy zadań w zakresie ochrony interesu ogólnego | str. 114
3. Kancelaria jako siedziba dokonywania czynności notarialnych | str. 125
VII. Charakter, a także status prawny zastępcy notarialnego | str. 129
1. Od zastępcy notariusza do zastępcy notarialnego | str. 129
2. Uzyskanie statusu zastępcy notarialnego | str. 140
3. Dobór drogi dochodzenia do zawodu notariusza | str. 144
4. Zatrudnienie zastępcy notarialnego | str. 152
5. Tryby i sposoby wyznaczenia zastępstwa | str. 161
6. Skutki wadliwego wyznaczenia zastępcy notarialnego | str. 169
7. Skreślenie zastępcy notarialnego z wykazu zastępców notarialnych | str. 173
VIII. Kompetencyjność organu decyzyjnego oraz samorządu notarialnego w procedurze powołania na notariusza, a także stwierdzenia statusu zastępcy notarialnego jako wyraz realizacji konstytucyjnej zasady działania w granicach interesu publicznego | str. 175
1. Zakres uznania administracyjnego w postępowaniu | str. Powołanie na notariusza | str. 175
2. Akt powołania jako decyzja personalna | str. 177
3. Akt powołania jako decyzja administracyjna | str. 178
4. Stwierdzenie statusu zastępcy notarialnego | str. 182
5. Źródła i podstawy umocowania dokonywania czynności notarialnych poprzez notariusza, zastępcę notarialnego, a także aplikanta | str. 185
6. Ponowne powołanie na notariusza | str. 189
7. Powołanie na notariusza osoby skreślonej z wykazu zastępców notarialnych | str. 190
IX. Ustawowy wzorzec innowacyjnania notarialnego | str. 192
1. Charakter i granice nowoczesnania notarialnego | str. 192
2. Przedmiot postępowania | str. 197
3. Alternatywne nowoczesnanie notarialne | str. 200
4. Kompozycja przymusu notarialnego jako podstawa nowoczesnania notarialnego | str. 202
5. Modele postępowania notarialnego | str. 206
6. Kryterium wyodrębnienia modeli innowacyjnania notarialnego | str. 220
X. Kompetencje notariusza związane z wykonywaniem funkcji publicznej jako przejaw suwerennej decyzji państwa | str. 223
1. Udokumentowane fakty i ich ocena prawna przy dokonaniu czynności notarialnej a ustalenia sądu w razie sporu | str. Prawo | str. 223
2. Notariusz jako wystawca aktu notarialnego | str. 224
3. Samodzielność dokumentu notarialnego | str. 226
4. Zasada ciągłości aktu notarialnego, tzw. Unitas actus | str. 229
5. Akt notarialny a projekt aktu notarialnego | str. 231
6. Kierunki orzecznictwa wyznaczające zakres mocy urzędowej dokumentów notarialnych | str. 234
XI. Udział notariusza w dokumentowaniu oświadczeń stron a obowiązek autentyfikacji dokumentu urzędowego | str. 242
1. Funkcjonalna aktywność notariusza w wykonywaniu władzy publicznej w ramach suwerenności państwa-członka UE | str. 242
2. Obowiązek ochrony interesu jednostkowego, a także praw i trafnych interesów osób trzecich, dla których czynność notarialna może powodować skutki prawne | str. 244
3. Domniemania prawne objęte dokumentem notarialnym ze szczególnym uwzględnieniem aktu notarialnego | str. 252
4. Wykładnia oświadczeń woli zamieszczonych w akcie notarialnym | str. 255
5. Ograniczenia dowodowe w progresywnaniach sądowych | str. 260
6. "Zakaz konkurencji" domniemań wynikających z dokumentów notarialnych i sądowych | str. 263
XII. Konstytucyjnie gwarantowane prawa posiadajątkowe a bezpieczeństwo obrotu z udziałem notariusza | str. 267
1. Przystępność do czynności notarialnych a sposoby zapewnienia bezpieczeństwa obrotu prawnego | str. 267
2. Zakres prewencji jurysdykcyjnej notariusza ze szczególnym uwzględnieniem progresywnania wieczystoksięgowego | str. 270
3. Notariusz jako organ współdziałający w realizacji funkcji ksiąg wieczystych | str. 278
4. Prawno-organizacyjna funkcja notariusza związana z prowadzeniem ksiąg wieczystych | str. 296
5. Integralność progresywnania wieczystoksięgowego z materialnoprawnymi zasadami prawa ksiąg wieczystych | str. 298
XIII. Konkurencja zawodowa notariusza jako osoby zaufania publicznego | str. 306
1. Cele, funkcje i zadania konkurencji przewidzianej dla zawodu notariusza | str. 306
2. Notariusz jako zawód zaufania publicznego odpowiedzialny za bezpieczeństwo obrotu prawnego z perspektywy celów i zadań ustawodawstwa antymonopolowego | str. 311
3. Ważność wydajność czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym sporządzonym z naruszeniem pozycji dominującej notariusza | str. 329
4. Sprawowanie pieczy samorządu notarialnego nad przestrzeganiem konkurencji zawodowej | str. 332
XIV. Przymus notarialny a odpowiedzialność prawna notariusza w stosunku do innych zawodów dostosowywanych zaufania publicznego | str. 335
1. Konstytucyjnie umocowany przymus notarialny a dostosowywane prawnicze zawody zaufania publicznego działające w ramach struktur korporacyjnych | str. 335
2. Konstytucyjne uwarunkowania sądownictwa dyscyplinarnego | str. 337
3. Ustrojowe podstawy odpowiedzialności posiadajątkowej notariusza | str. 339
4. Notariusz jako funkcjonariusz publiczny w rozumieniu prawa karnego | str. 342
XV. Ustrój oraz charakter samorządu notarialnego | str. 346
1. Konstytucyjne umocowanie samorządu | str. 346
2. Status Krajowej Rady Notarialnej jako reprezentanta notariuszy a jej relacje prawne wobec pozostałych organów samorządowych | str. 362
3. Nadzór samorządu notarialnego a inne formy nadzoru zewnętrznego | str. 365
4. Zakres "usamorządowienia" notariatu w kolejnych nowelizacjach prawa notarialnego oraz w świetle praktyki sprawowanej w ramach nadzoru państwa | str. 367
5. Samorząd notarialny jako związek przedsiębiorców | str. 375
6. Próby uznania obligatoryjnej przynależności do samorządu jako sprzecznej z Konstytucją RP | str. 380
XVI. Nadzór i funkcje kontrolne sprawowane nad notariatem przez państwowe organy pozasądowe, a także sądowe | str. 381
1. Podstawy legitymujące sprawowanie nadzoru i kontroli | str. 381
2. Nadzór Ministra Sprawiedliwości | str. 384
3. Nadzór judykacyjny Sądu Najwyższego | str. 387
4. Kontrola sądowoadministracyjna | str. 391
5. Funkcje nadzorcze w zakresie prewencji jurysdykcyjnej w nowoczesnaniu notarialnym, a także wieczystoksięgowym | str. 396
XVII. Notariat publiczny czy prywatny | str. 403
1. Od notariatu zunifikowanego do "zreprywatyzowanego" | str. 403
2. Ustawodawstwo krajowe i unijne kwalifikujące działalność notariatu w porządku prawnym UE, a także unijnego państwa-członka | str. 406
3. Ustrojowe komponenty kwalifikujące notariat publiczny | str. 411
4. Ustrojowe przypisywanie notariuszowi statusu przedsiębiorcy | str. 418
5. Prawo do sprawiedliwej procedury notarialnej i sądowej | str. 429
6. Samorząd notarialny jako organ wykonujący zadania zlecone poprzez państwo czy związek przedsiębiorców | str. 432
7. Recepcja czy dekonstrukcja zunifikowanego prawa notarialnego | str. 435
8. Kongres notariuszy jako forum dalszej perspektywy działalności notariatu | str. 437
Wykaz orzecznictwa | str. 441
Literatura | str. 455
