Tytuł Podatki i składki z tytułu zatrudnienia Autorzy Hanna Litwińczuk, Dorota Dzienisiuk, Maria Supera-Markowska, Anna Dubowik, Magdalena Porzeżyńska, Diana Bożek, Andrzej szybkie Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-8223-562-3 kolekcja Poradniki LEX Rok wydania 2020 ilość stron 384 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów 19
Wstęp 23
Rozdział I. Podatki i składki na ubezpieczenia społeczne jako daniny publiczne. Źródła prawa 27
1. Pojęcie podatku i składki na ubezpieczenia społeczne 27
1.1. Daniny publiczne 27
1.2. Definicja podatku 28
1.3. Definicja składki na ubezpieczenia społeczne 29
1.4. Podatki a składki na ubezpieczenia społeczne 30
1.5. Funkcje podatków i składek 31
2. Podatki a zatrudnienie 32
2.1. System podatkowy 32
2.2. Opodatkowanie dochodów z zatrudnienia 33
2.3. Stosunki prawne związane z opodatkowaniem dochodów z zatrudnienia 34
3. Składki związane z zabezpieczeniem społecznym 35
3.1. System ubezpieczeń społecznych 35
3.2. Składki poza systemem ubezpieczeń społecznych 37
3.3. Zabezpieczenie społeczne bez składek 38
3.4. Odrębność rolniczego ubezpieczenia społecznego 39
4. Źródła prawa 39
4.1. Ustawy 39
4.2. Prawo międzynarodowe i UE 41
4.3. Interpretacje i informacje o przepisach udzielane przez administrację skarbową i ZUS 43
Rozdział II. Warianty zatrudnienia i ich znaczenie dla odpowiedniej kwalifikacji podatkowej oraz ubezpieczeń społecznych 45
1. Uwagi ogólne 45
2. Źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych 46
2.1. Koncepcja i znaczenie źródeł przychodów 46
2.1.1. Zakres podmiotowy opodatkowania 46
2.1.2. Zakres przedmiotowy opodatkowania 47
2.1.3. Istota i kategorie źródeł przychodów 48
2.1.4. Katalog źródeł przychodów a zasada powszechności opodatkowania 49
2.1.5. Przychody zwolnione z opodatkowania 50
2.1.6. Przychody związane z zatrudnieniem 50
2.2. Stosunek pracy i stosunki pokrewne oraz emerytury i renty 51
2.2.1. Przychody ze świadczenia pracy 51
2.2.2. Przychody ze stosunku pracy 51
2.2.3. Przychody ze spółdzielczego stosunku pracy 52
2.2.4. Przychody ze stosunku służbowego 53
2.2.5. Przychody z członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną 54
2.2.6. Przychody z pracy nakładczej 54
2.2.7. Przychody z emerytur i rent 55
2.2.8. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. 55
2.3. Działalność wykonywana osobiście 55
2.3.1. Katalog przychodów zaliczanych do źródła działalność wykonywa osobiście 55
2.3.2. Przychody z osobiście realizowanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, a także związanej ze sportem 57
2.3.3. Przychody z działalności osób duchownych 57
2.3.4. Przychody z działalności polskich arbitrów 58
2.3.5. Przychody z tytułu czynności związanych z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich 58
2.3.6. Przychody z tytułu czynności powierzonych przez organy publiczne 58
2.3.7. Przychody otrzymywane poprzez osoby będące członkami określonych organów osób prawnych 59
2.3.8. Przychody otrzymywane poprzez członków Rady Mediów Narodowych 59
2.3.9. Przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło 60
2.3.10. Przychody z tytułu umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich albo umów o podobnym charakterze 60
2.3.11. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. 62
2.4. Prawa posiadajątkowe 62
2.4.1. Katalog przychodów zaliczanych do przychodów z praw majątkowych 62
2.4.2. Przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów 62
2.4.3. Przychody z praw do projektów wynalazczych 63
2.4.4. Przychody z praw do topografii układów scalonych 63
2.4.5. Przychody ze znaków handlowych 64
2.4.6. Przychody ze wzorów zdobniczych 64
2.4.7. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla praw majątkowych 64
2.5. Pozarolnicza działalność gospodarcza 65
2.5.1. Definicja na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych 65
2.5.2. Stosunek pracy a pozarolnicza działalność gospodarcza 65
2.5.3. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. 66
2.6. Inne źródła 66
2.6.1. Przychody z innych źródeł 66
2.6.2. Zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego 67
2.6.3. Stypendia 69
2.6.4. Umowa o pomocy przy zbiorach 69
2.6.5. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. 69
2.7. Źródła przychodów a kumulacja dochodów z poszczególnych źródeł i rozliczanie strat 69
3. Tytuły ubezpieczeń w systemie ubezpieczeń społecznych 71
3.1. Koncepcja i znaczenie tytułu ubezpieczenia 71
3.1.1. Zakres podmiotowy ubezpieczenia 71
3.1.2. Zakres przedmiotowy ubezpieczenia 72
3.1.3. Związek tytułu z zatrudnieniem 73
3.1.4. Definicja tytułu ubezpieczenia społecznego 73
3.1.5. Wykazanie tytułu ubezpieczenia 73
3.1.6. Podleganie poszczególnym rodzajom ubezpieczeń społecznych 75
3.1.7. Katalog tytułów ubezpieczeń społecznych 76
3.1.8. Okres ubezpieczenia 79
3.2. Zbieg tytułów ubezpieczeń społecznych albo tytułu i prawa do niektórych świadczeń 80
3.2.1. Pojęcie zbiegu tytułów 80
3.2.2. Regulacja zbiegu tytułów 81
3.2.3. Kumulacja tytułów 82
3.2.4. Rozłączność tytułów 84
3.2.5. Zbieg tytułów w różnych rodzajach ubezpieczeń 85
3.2.6. Wpływ pobierania świadczeń na obowiązek ubezpieczeń 86
3.3. Niektóre tytuły ubezpieczeń społecznych 87
3.3.1. Pracownik 87
3.3.2. Zleceniobiorca 91
3.3.3. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, w tym przedsiębiorca 93
3.3.4. Osoba współpracująca 95
3.3.5. Zasiłek macierzyński i urlop wychowawczy 96
3.3.6. Doktorant 97
3.3.7. Członek rady nadzorczej 97
3.3.8. Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe 98
3.3.9. Umowa o dzieło w ubezpieczeniach społecznych 98
3.3.10. Kontrakt menedżerski w ubezpieczeniach społecznych 98
4. Ubezpieczenie zdrowotne 99
4.1. Tytuły w ubezpieczeniu zdrowotnym 99
4.2. Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne 99
4.3. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne 100
4.4. Zbieg tytułów 100
Rozdział III. Przychody i koszty uzyskania przychodów z tytułu zatrudnienia 103
1. Pojęcia przychodów i kosztów oraz ogólne zasady ich ustalania 103
1.1. Przychody 103
1.1.1. Pojęcie przychodu 103
1.1.2. Wartość pieniężna świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych (częściowo odpłatnych) świadczeń 103
1.1.3. Zasada kasowa a zasada memoriałowa ustalania przychodów 104
1.1.4. Powiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów 105
1.2. Koszty uzyskania przychodów 105
1.2.1. Definicja 105
1.2.2. Koszty zryczałtowane 106
1.2.3. Brak możliwości rozliczenia kosztów uzyskania przychodów 107
1.3. Przychody i koszty w walutach obcych 107
2. Stosunek pracy i stosunki pokrewne, a także emerytury i renty 107
2.1. Uwagi ogólne 107
2.2. Przychody 108
2.2.1. Katalog przychodów 108
2.2.1.1. Podstawowe kategorie 108
2.2.1.2. Katalog otwarty 108
2.2.1.3. Związek przychodów ze stosunkiem pracy lub stosunkami pokrewnymi 109
2.2.1.4. Pojęcie pracownika 109
2.2.2. Szczególne zasady ustalania wartości pieniężnej świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych (częściowo odpłatnych) świadczeń dla pracowników 110
2.2.3. Przypisanie pracownikom przychodów ze świadczeń nieodpłatnych innych niżeli świadczenia w naturze 111
2.2.4. Szczególne zasady ustalania przychodów z pracy nakładczej 111
2.2.5. Przychody z członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną 112
2.2.6. Zwolnienia przedmiotowe istotne dla przychodów ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych 112
2.2.7. „Ulga dla młodych” 114
2.2.8. Przychody z emerytury albo renty 115
2.3. Koszty uzyskania przychodów 115
2.3.1. Kwotowe koszty uzyskania przychodów 115
2.3.1.1. Zryczałtowane kwotowe koszty uzyskania przychodów 115
2.3.1.2. Koszty uzyskania przychodów w przypadku uzyskiwania przychodów od jednego zakładu pracy 116
2.3.1.3. Koszty uzyskania przychodów w sytuacji uzyskiwania przychodów od więcej niżeli jednego zakładu pracy 117
2.3.1.4. Brak prawa do odliczenia kosztów 117
2.3.2. Rozliczenie kosztów jako wydatków faktycznie poniesionych na dojazdy do pracy 117
2.3.3. Zryczałtowane koszty procentowe w wysokości 50% 118
2.3.4. Koszty uzyskania przychodów zwolnionych z opodatkowania 119
2.3.4.1. Zasada ogólna 119
2.3.4.2. Koszty uzyskania przychodów a „ulga dla młodych” 120
3. Działalność realizowana osobiście 121
3.1. Uwagi ogólne 121
3.2. Koszty w wysokości 20% 121
3.3. Koszty w wysokości 20% a koszty faktycznie poniesione 122
3.4. Koszty jak dla stosunku pracy 123
4. Prawa posiadajątkowe 123
5. Samozatrudnienie w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej 124
5.1. Ogólne zasady ustalania przychodów i kosztów z pozarolniczej działalności gospodarczej 124
5.2. Opodatkowanie na zasadach ogólnych a tzw. Podatek liniowy 125
5.3. Wyłączenie możliwości opodatkowania na zasadach określonych w art. 30c u.p.d.o.f. 126
6. Inne źródła 127
Rozdział IV. Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne 129
1. Składki na ubezpieczenia społeczne 129
1.1. Uwagi wstępne 129
1.1.1. Regulacja prawna 129
1.1.2. Podstawowe zasady 130
1.2. Stopy procentowe składek 130
1.2.1. Składki na poszczególne warianty ubezpieczeń 130
1.2.2. Stopa procentowa składki wypadkowej 130
1.3. Finansowanie składek 132
1.3.1. Środki na składki 132
1.3.2. Współfinansowanie składek 133
1.3.3. Finansowanie składek z jednego źródła 134
1.3.4. Opłacanie składek 135
1.4. Podstawa wymiaru składek 136
1.4.1. Pojęcie i regulacja prawna podstawy rozmiaru składek 136
1.4.2. Przychód jako podstawa rozmiaru składek 137
1.4.2.1. Zakres 137
1.4.2.2. Pojęcie przychodu 137
1.4.2.3. Metoda działania 139
1.4.2.4. Wyjątki 140
1.4.2.5. Komponenty przychodu wyłączone z podstawy rozmiaru składek na podstawie rozporządzenia 141
1.4.2.6. Uprawnienie ZUS do ustalenia podstawy rozmiaru składek 143
1.4.3. Deklarowana podstawa rozmiaru składek na ubezpieczenia społeczne 144
1.4.3.1. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność 144
1.4.3.2. Przedsiębiorca 145
1.4.3.3. Dobrowolne składki emerytalne i rentowe oraz zleceniobiorcy 146
1.4.3.4. Modyfikacje niepokaźnej podstawy 146
1.4.4. Kwota uzyskiwanego świadczenia jako podstawa wymiaru składek 146
1.4.5. Ustawowe wskazanie kwoty stanowiącej podstawę rozmiaru składek 147
1.4.6. Metody mieszane 147
1.5. Ograniczenia wysokości podstawy rozmiaru składek na ubezpieczenia społeczne 147
1.5.1. Funkcje ograniczania składek 147
1.5.2. Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 148
1.5.3. Maksymalna miesięczna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 149
2. Składki na ubezpieczenie zdrowotne 150
2.1. Uwagi wstępne 150
2.1.1. Wysokość składki 150
2.1.2. Niepodzielność miesięcznej składki 150
2.1.3. Zbieg tytułów 151
2.2. Finansowanie składek 151
2.2.1. Płatnik 151
2.2.2. Ubezpieczony 152
2.2.3. Budżet państwa 153
2.3. Opłacanie składek 153
2.4. Podstawa rozmiaru 154
2.4.1. Podstawa wymiaru dla poszczególnych tytułów 154
2.4.2. Pomniejszenie o składkę społeczną 156
2.5. Zwolnienie z opłacania składek 156
2.5.1. Działalność gospodarcza 156
2.5.2. Inne tytuły 157
2.5.3. Obniżenie składki do wysokości zaliczki na podatek 157
3. Opłacanie i rozliczanie składek, dokumentacja i obowiązki informacyjne płatników składek 157
3.1. Zgłoszenie płatnika składek 157
3.1.1. Rola płatnika składek 157
3.1.2. Pojęcie płatnika składek 158
3.1.3. Zgłoszenie 160
3.2. Zgłaszanie ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych 163
3.2.1. Zgłoszenie 163
3.2.2. Skutki prawne zgłoszenia 169
3.3. Opłacanie i rozliczanie składek 169
3.3.1. Rozliczanie składek i wypłaconych świadczeń 169
3.3.2. Terminy i forma płatności 170
3.3.3. Rachunek składkowy 171
3.4. Nienależnie opłacone składki 172
3.5. Przedawnienie należności z tytułu składek 173
3.6. Ułatwienia w spłacie składek 173
3.7. Umorzenie należności z tytułu składek 173
3.8. Dokumentowanie przebiegu ubezpieczenia i rozliczania składek 174
3.8.1. Deklaracje i raporty 174
3.8.2. Forma 179
3.8.3. Przechowywanie dokumentów 179
3.9. Weryfikacja informacji zgłoszonych do ZUS 180
3.9.1. Znaczenie weryfikacji 180
3.9.2. Procedury weryfikacji 181
3.9.3. Skutki weryfikacji 185
Rozdział V. Ustalanie i wpłata zaliczek na podatek dochodowy z tytułu zatrudnienia 187
1. Istota i znaczenie zaliczek 187
2. Ustalanie, pobór i wpłata zaliczek poprzez płatników 188
2.1. Płatnicy – zasady ogólne 188
2.1.1. Pojęcie płatnika 188
2.1.2. Obowiązek wyznaczania i zgłaszania osób realizujących obowiązki płatnika 188
2.1.3. Odpowiedzialność płatnika 189
2.1.4. Wynagrodzenie 189
2.1.5. Płatnicy zaliczek na podatek dochodowy z tytułu zatrudnienia 190
2.1.6. Zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej 190
2.2. Zakłady pracy 192
2.2.1. Zakłady pracy jako płatnicy 192
2.2.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 192
2.2.3. Świadczenia w naturze, świadczenia ponoszone za podatnika albo inne nieodpłatne świadczenia za okres dłuższy aniżeli miesiąc 193
2.2.4. Wysokość zaliczki 193
2.2.5. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 194
2.2.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę ograniczającą podatek 195
2.2.7. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 197
2.2.8. Pracownik uzyskujący dochody z pracy realizowanej poza terytorium RP 197
2.2.9. „Ulga dla młodych” 198
2.3. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne, a także inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną 198
2.3.1. Spółdzielnie jako płatnicy 198
2.3.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 199
2.3.3. Wysokość zaliczki 199
2.3.4. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 200
2.3.5. Pomniejszenie zaliczki o kwotę zniżającą podatek 200
2.3.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 201
2.4. Organy rentowe 201
2.4.1. Organy rentowe jako płatnicy 201
2.4.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 201
2.4.3. Wysokość zaliczki 201
2.4.4. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 202
2.4.5. Pomniejszenie zaliczki o kwotę zmniejszającą podatek 203
2.4.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 204
2.5. Podmioty dokonujące świadczeń z niektórych tytułów działalności realizowanej osobiście i z praw posiadajątkowych 204
2.5.1. Płatnicy 204
2.5.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 205
2.5.3. Wysokość zaliczki 206
2.5.4. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 206
2.5.5. Zwolnienie płatników z obowiązku poboru zaliczki 206
2.6. Inni płatnicy w sytuacji dochodów z tytułu zatrudnienia 207
2.6.1. Inni płatnicy 207
2.6.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 208
2.6.3. Wysokość zaliczki 208
2.6.4. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 209
2.6.5. Pomniejszenie zaliczki o kwotę ograniczającą podatek 210
2.6.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 210
2.7. Zwolnienie płatnika z obowiązku poboru zaliczek lub ograniczenie poboru zaliczek 211
2.8. Obowiązki informacyjne płatnika 211
2.8.1. Roczna deklaracja 211
2.8.2. Imienne informacje od płatników innych niż organ rentowy 215
2.8.3. Imienne informacje od organu rentowego 220
2.9. Odpowiedzialność karno-skarbowa podatnika za nieprawdę lub zatajenie prawdy przed płatnikiem 220
3. Ustalanie i wpłata zaliczek przez podatników 223
3.1. Samodzielne ustalanie i wpłata zaliczek poprzez podatnika 223
3.2. Podatnicy osiągający dochody w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej 223
3.3. Podatnicy osiągający dochody nie w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej 224
3.4. Fakultatywne wpłacanie zaliczek przez podatników 226
Rozdział VI. Pozostałe daniny publiczne i inne obciążenia finansowe związane z zatrudnianiem 227
1. Daniny publiczne 227
1.1. Wspieranie zatrudnienia i Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy 227
1.1.1. Wstęp 227
1.1.2. Fundusz Pracy 227
1.1.3. Fundusz Solidarnościowy 229
1.2. Ochrona roszczeń pracowniczych i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 230
1.2.1. Wynagrodzenie za pracę jako przedmiot ochrony prawnej 230
1.2.1.1. Funkcje wynagrodzenia 230
1.2.1.2. Ochrona przed niewypłacalnością 232
1.2.1.3. Odpłatność jako cecha stosunku pracy 233
1.2.1.4. Pojęcie wynagrodzenia za pracę 233
1.2.1.5. Struktura wynagrodzenia za pracę 234
1.2.1.6. Ochrona wynagrodzenia za pracę 235
1.2.1.7. Zakaz zrzekania się prawa do wynagrodzenia 236
1.2.1.8. Normy pracy 236
1.2.1.9. Małe wynagrodzenie za pracę 236
1.2.1.10. Ochrona przed potrąceniami a małe wynagrodzenie za pracę 237
1.2.1.11. Sankcje za naruszenie przepisów płacowych 238
1.2.1.12. Nakaz płatniczy inspektora pracy 239
1.2.1.13. Rozwiązanie stosunku pracy poprzez pracownika bez wypowiedzenia 239
1.2.1.14. Odsetki za zwłokę i odszkodowanie 239
1.2.1.15. Uprzywilejowanie należności ze stosunku pracy w nowoczesnaniu upadłościowym 240
1.2.1.16. Pojęcie niewypłacalności pracodawcy na gruncie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych 241
1.2.1.17. Należności zaspokajane z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 241
1.2.1.18. Ograniczenia czasowe i kwotowe 242
1.2.1.19. Wypłata świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 243
1.2.2. Składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 243
1.2.2.1. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 243
1.2.2.2. Zakres podmiotowy opłacania składek na FGŚP 245
1.2.2.3. Zatrudnieni, od których odprowadzane są składki na FGŚP 246
1.2.2.4. Definicja pracownika 247
1.2.2.5. Wyłączenia obowiązku opłacania składek na FGŚP 248
1.2.2.6. Składka na FGŚP – zasady opłacania 248
1.3. Szczególne warunki zatrudnienia i Fundusz Emerytur Pomostowych 249
1.3.1. Fundusz Emerytur Pomostowych i emerytury pomostowe 249
1.3.2. Zakres obowiązku składkowego 250
1.3.3. Wysokość i finansowanie składek na FEP 252
1.3.4. Obowiązki płatników składek związane z FEP 252
1.4. Zatrudnianie niepełnosprawnych i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 253
1.4.1. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 253
1.4.2. Zadania PFRON 254
1.4.3. Osoby niepełnosprawne 254
1.4.4. Obowiązek dokonywania wpłat na PFRON 255
1.4.5. Wysokość wpłat 256
1.4.6. Dokonywanie wpłat 257
2. Inne obciążenia finansowe związane z zatrudnianiem 258
2.1. Pracownicze plany kapitałowe 258
2.1.1. Wstęp 258
2.1.2. Historia 258
2.1.3. Podmioty wytwarzające PPK 258
2.1.4. Uczestnicy 259
2.1.5. Tworzenie PPK u pracodawcy 260
2.1.6. Wpłaty 261
2.1.7. Środki zebrane w PPK 262
2.1.8. Wypłaty 262
2.1.9. Dziedziczenie środków z PPK 263
2.2. Pracownicze programy emerytalne 264
2.2.1. Wstęp 264
2.2.2. Historia 264
2.2.3. Formy prowadzenia PPE 264
2.2.4. Uczestnicy PPE 265
2.2.5. Utworzenie PPE u pracodawcy 265
2.2.6. Przystąpienie pracowników do PPE 266
2.2.7. Składki 267
2.2.8. Zawieszenie i likwidacja PPE 267
2.2.9. Wypłaty 268
Rozdział VII. Ujęcie u zatrudniającego kosztów z tytułu zatrudnienia 271
1. Uwagi wstępne 271
2. Koszty uzyskania przychodów – zasady ogólne 271
2.1. Pojęcie 271
2.2. Koszty związane z zatrudnieniem jako koszty uzyskania przychodów 272
2.3. Koszty w walutach obcych 273
2.4. Moment potrącenia kosztów 273
2.5. Potrącenie kosztów bezpośrednich 274
2.6. Potrącenie kosztów pośrednich 274
2.7. Koszty związane z zatrudnieniem rozliczane na zasadach szczególnych 275
3. Szczególne zasady rozliczania u zatrudniającego kosztów z tytułu zatrudnienia 275
3.1. Świadczenia w przypadku stosunku pracy i stosunków pokrewnych, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej oraz zasiłków pieniężnych 275
3.2. Składki zatrudniającego na ubezpieczenie społeczne i FP, FS i FGŚP 276
3.3. Wpłaty pracodawcy na rzecz PPK 278
3.4. Inne świadczenia 279
3.5. Niektóre koszty związane z zatrudnieniem niestanowiące kosztów uzyskania przychodów 280
3.5.1. Wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów 280
3.5.2. Niezrealizowane świadczenia 280
3.5.3. Wpłaty na PFRON 281
3.5.4. Składki od pewnych nagród i premii 281
3.5.5. Wpłaty do PPK od niektórych nagród i premii 281
3.5.6. Nieopłacone składki zatrudniającego do ZUS 281
3.5.7. Niedokonane wpłaty do PPK 281
Rozdział VIII. Rozliczenie roczne podatku 283
1. Rok podatkowy, nadpłata i wpłata podatku 283
1.1. Rok podatkowy i termin na rozliczenie roczne 283
1.2. Nadpłata 284
1.3. Wpłata 284
1.4. Ulgi w spłacie 285
1.5. Przekształcenie zobowiązania podatkowego w zaległość podatkową i przedawnienie 286
2. Rozliczenie roczne przez złożenie zeznania poprzez podatnika 286
2.1. Zeznanie podatkowe 286
2.1.1. Termin na złożenie i właściwy organ podatkowy 286
2.1.2. Samowymiar w zeznaniu podatkowym 303
2.1.3. Odpowiedzialność za brak zeznania albo wpłaty należnego podatku 304
2.1.4. Błąd w zeznaniu – korekta 304
2.2. Ustalenie podatku w zeznaniu 305
2.2.1. Podatnik rozliczający się odrębnie 305
2.2.1.1. Rozliczenie odrębne każdego podatnika 305
2.2.1.2. Dochód 305
2.2.1.3. Podstawa obliczenia podatku 306
2.2.1.4. Odliczenia od podstawy obliczenia podatku 307
2.2.1.5. Stawka podatku i kwota zmniejszająca podatek 308
2.2.1.6. Odliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne 308
2.2.1.7. Ulga na dzieci 309
2.2.1.8. Podatnik podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu uzyskujący dochody za granicą 310
2.2.2. Podatnik rozliczający się wspólnie z małżonkiem 312
2.2.3. Podatnik rozliczający się jako osoba samotnie wychowująca dzieci 314
2.3. Udostępnienie zeznania na portalu podatkowym 315
2.3.1. Istota 315
2.3.2. Akceptacja zeznania 316
2.3.3. Odrzucenie zeznania albo brak akceptacji 316
2.3.4. Korekta zeznania udostępnionego na portalu przez organ podatkowy 316
2.3.5. Korekta zeznania udostępnionego na portalu poprzez podatnika 317
3. Rozliczenie roczne podatku poprzez płatnika 317
4. 1% odpis z podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego 318
5. Brak obowiązku rozliczenia – opodatkowanie zryczałtowane 320
5.1. Istota opodatkowania zryczałtowanego 320
5.2. Zryczałtowane opodatkowanie nierezydentów 321
5.3. Zryczałtowane opodatkowanie niektórych świadczeń 322
6. Danina solidarnościowa 322
Rozdział IX. Opodatkowanie pracowników transgranicznych 325
1. Charakterystyka ogólna 325
2. Zasady opodatkowania dochodów z pracy na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania 326
2.1. Znaczenie rezydencji 326
2.2. Opodatkowanie pracownika w państwie realizowania pracy 327
2.3. Metody unikania podwójnego opodatkowania 327
2.4. Opodatkowanie pracownika w państwie rezydencji 328
3. Opodatkowanie dochodu z pracy w państwie źródła 328
4. Opodatkowanie dochodu z pracy tylko w państwie rezydencji 330
4.1. Warunek długości pobytu 330
4.2. Rezydencja pracodawcy 330
4.3. Wynagrodzenie nie jest pokrywane przez zakład 333
5. Polska praktyka traktatowa 333
6. Problem równego traktowania pracowników transgranicznych w międzynarodowym i unijnym prawie podatkowym 333
7. Opodatkowanie pracowników transgranicznych w prawie polskim 336
7.1. Polska jako państwo rezydencji pracownika wykonującego pracę za granicą 336
7.2. Polska jako państwo wykonywania pracy dla pracownika będącego nierezydentem podatkowym 337
8. Składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne pracowników transgranicznych w polskim prawie podatkowym 338
Rozdział X. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego 341
1. Ramy prawne koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej 341
1.1. Kompetencje UE 341
1.2. Zakres terytorialny 342
1.3. Regulacja 342
1.4. Cele 343
1.5. Komisja Administracyjna i jej decyzje 343
2. Podstawowe zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 344
2.1. Warianty zasad 344
2.2. Jedno ustawodawstwo 345
3. Zakres przedmiotowy i podmiotowy używanych regulacji 346
3.1. Zakres przedmiotowy 346
3.2. Zakres podmiotowy 346
4. Szczegółowe regulacje prawne gwarantujące koordynację – podleganie ustawodawstwu właściwemu 348
4.1. Praca w jednym państwie 348
4.2. Praca w wielu państwach 348
4.3. Delegowanie 349
5. Szczegółowe regulacje prawne zapewniające koordynację – udzielanie świadczeń 350
5.1. Cele 350
5.2. Reguły 350
5.3. Sumowanie okresów 352
5.4. Zrównanie zdarzeń 352
5.5. Eksport świadczeń 353
6. Rola dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym 353
7. Podleganie ubezpieczeniom społecznym poprzez cudzoziemców na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych 355
Rozdział XI. Administracja skarbowa i ZUS w stosunkach z zatrudnionymi i zatrudniającymi 359
1. Podstawowe zasady odpowiedzialności za podatki i składki 359
1.1. Konsekwencje nieopłacenia lub nieprawidłowego opłacenia podatków 359
1.2. Konsekwencje nieopłacenia albo nieprawidłowego opłacenia składek 361
2. Administracja skarbowa 363
2.1. Struktura 363
2.2. Organy KAS jako organy podatkowe 363
2.3. Zadania KAS 365
2.4. Finanse KAS 367
2.5. Prowadzenie nowoczesnań w sprawach z zakresu opodatkowania dochodów z zatrudnienia 367
3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organ administracji publicznej 368
3.1. Struktura 368
3.2. Organy 369
3.3. Zadania ZUS 371
3.4. Finanse FUS, a także ZUS 372
3.5. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 372
3.6. Zakład Ubezpieczeń Społecznych 374
3.7. Prowadzenie nowoczesnań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych 375
Bibliografia 377
Autorzy 383
Wstęp 23
Rozdział I. Podatki i składki na ubezpieczenia społeczne jako daniny publiczne. Źródła prawa 27
1. Pojęcie podatku i składki na ubezpieczenia społeczne 27
1.1. Daniny publiczne 27
1.2. Definicja podatku 28
1.3. Definicja składki na ubezpieczenia społeczne 29
1.4. Podatki a składki na ubezpieczenia społeczne 30
1.5. Funkcje podatków i składek 31
2. Podatki a zatrudnienie 32
2.1. System podatkowy 32
2.2. Opodatkowanie dochodów z zatrudnienia 33
2.3. Stosunki prawne związane z opodatkowaniem dochodów z zatrudnienia 34
3. Składki związane z zabezpieczeniem społecznym 35
3.1. System ubezpieczeń społecznych 35
3.2. Składki poza systemem ubezpieczeń społecznych 37
3.3. Zabezpieczenie społeczne bez składek 38
3.4. Odrębność rolniczego ubezpieczenia społecznego 39
4. Źródła prawa 39
4.1. Ustawy 39
4.2. Prawo międzynarodowe i UE 41
4.3. Interpretacje i informacje o przepisach udzielane przez administrację skarbową i ZUS 43
Rozdział II. Warianty zatrudnienia i ich znaczenie dla odpowiedniej kwalifikacji podatkowej oraz ubezpieczeń społecznych 45
1. Uwagi ogólne 45
2. Źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych 46
2.1. Koncepcja i znaczenie źródeł przychodów 46
2.1.1. Zakres podmiotowy opodatkowania 46
2.1.2. Zakres przedmiotowy opodatkowania 47
2.1.3. Istota i kategorie źródeł przychodów 48
2.1.4. Katalog źródeł przychodów a zasada powszechności opodatkowania 49
2.1.5. Przychody zwolnione z opodatkowania 50
2.1.6. Przychody związane z zatrudnieniem 50
2.2. Stosunek pracy i stosunki pokrewne oraz emerytury i renty 51
2.2.1. Przychody ze świadczenia pracy 51
2.2.2. Przychody ze stosunku pracy 51
2.2.3. Przychody ze spółdzielczego stosunku pracy 52
2.2.4. Przychody ze stosunku służbowego 53
2.2.5. Przychody z członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną 54
2.2.6. Przychody z pracy nakładczej 54
2.2.7. Przychody z emerytur i rent 55
2.2.8. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.f. 55
2.3. Działalność wykonywana osobiście 55
2.3.1. Katalog przychodów zaliczanych do źródła działalność wykonywa osobiście 55
2.3.2. Przychody z osobiście realizowanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, a także związanej ze sportem 57
2.3.3. Przychody z działalności osób duchownych 57
2.3.4. Przychody z działalności polskich arbitrów 58
2.3.5. Przychody z tytułu czynności związanych z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich 58
2.3.6. Przychody z tytułu czynności powierzonych przez organy publiczne 58
2.3.7. Przychody otrzymywane poprzez osoby będące członkami określonych organów osób prawnych 59
2.3.8. Przychody otrzymywane poprzez członków Rady Mediów Narodowych 59
2.3.9. Przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło 60
2.3.10. Przychody z tytułu umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich albo umów o podobnym charakterze 60
2.3.11. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.f. 62
2.4. Prawa posiadajątkowe 62
2.4.1. Katalog przychodów zaliczanych do przychodów z praw majątkowych 62
2.4.2. Przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów 62
2.4.3. Przychody z praw do projektów wynalazczych 63
2.4.4. Przychody z praw do topografii układów scalonych 63
2.4.5. Przychody ze znaków handlowych 64
2.4.6. Przychody ze wzorów zdobniczych 64
2.4.7. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla praw majątkowych 64
2.5. Pozarolnicza działalność gospodarcza 65
2.5.1. Definicja na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych 65
2.5.2. Stosunek pracy a pozarolnicza działalność gospodarcza 65
2.5.3. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. 66
2.6. Inne źródła 66
2.6.1. Przychody z innych źródeł 66
2.6.2. Zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego 67
2.6.3. Stypendia 69
2.6.4. Umowa o pomocy przy zbiorach 69
2.6.5. Ustalanie przychodów i kosztów uzyskania przychodów dla źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. 69
2.7. Źródła przychodów a kumulacja dochodów z poszczególnych źródeł i rozliczanie strat 69
3. Tytuły ubezpieczeń w systemie ubezpieczeń społecznych 71
3.1. Koncepcja i znaczenie tytułu ubezpieczenia 71
3.1.1. Zakres podmiotowy ubezpieczenia 71
3.1.2. Zakres przedmiotowy ubezpieczenia 72
3.1.3. Związek tytułu z zatrudnieniem 73
3.1.4. Definicja tytułu ubezpieczenia społecznego 73
3.1.5. Wykazanie tytułu ubezpieczenia 73
3.1.6. Podleganie poszczególnym rodzajom ubezpieczeń społecznych 75
3.1.7. Katalog tytułów ubezpieczeń społecznych 76
3.1.8. Okres ubezpieczenia 79
3.2. Zbieg tytułów ubezpieczeń społecznych albo tytułu i prawa do niektórych świadczeń 80
3.2.1. Pojęcie zbiegu tytułów 80
3.2.2. Regulacja zbiegu tytułów 81
3.2.3. Kumulacja tytułów 82
3.2.4. Rozłączność tytułów 84
3.2.5. Zbieg tytułów w różnych rodzajach ubezpieczeń 85
3.2.6. Wpływ pobierania świadczeń na obowiązek ubezpieczeń 86
3.3. Niektóre tytuły ubezpieczeń społecznych 87
3.3.1. Pracownik 87
3.3.2. Zleceniobiorca 91
3.3.3. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, w tym przedsiębiorca 93
3.3.4. Osoba współpracująca 95
3.3.5. Zasiłek macierzyński i urlop wychowawczy 96
3.3.6. Doktorant 97
3.3.7. Członek rady nadzorczej 97
3.3.8. Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe 98
3.3.9. Umowa o dzieło w ubezpieczeniach społecznych 98
3.3.10. Kontrakt menedżerski w ubezpieczeniach społecznych 98
4. Ubezpieczenie zdrowotne 99
4.1. Tytuły w ubezpieczeniu zdrowotnym 99
4.2. Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne 99
4.3. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne 100
4.4. Zbieg tytułów 100
Rozdział III. Przychody i koszty uzyskania przychodów z tytułu zatrudnienia 103
1. Pojęcia przychodów i kosztów oraz ogólne zasady ich ustalania 103
1.1. Przychody 103
1.1.1. Pojęcie przychodu 103
1.1.2. Wartość pieniężna świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych (częściowo odpłatnych) świadczeń 103
1.1.3. Zasada kasowa a zasada memoriałowa ustalania przychodów 104
1.1.4. Powiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów 105
1.2. Koszty uzyskania przychodów 105
1.2.1. Definicja 105
1.2.2. Koszty zryczałtowane 106
1.2.3. Brak możliwości rozliczenia kosztów uzyskania przychodów 107
1.3. Przychody i koszty w walutach obcych 107
2. Stosunek pracy i stosunki pokrewne, a także emerytury i renty 107
2.1. Uwagi ogólne 107
2.2. Przychody 108
2.2.1. Katalog przychodów 108
2.2.1.1. Podstawowe kategorie 108
2.2.1.2. Katalog otwarty 108
2.2.1.3. Związek przychodów ze stosunkiem pracy lub stosunkami pokrewnymi 109
2.2.1.4. Pojęcie pracownika 109
2.2.2. Szczególne zasady ustalania wartości pieniężnej świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych (częściowo odpłatnych) świadczeń dla pracowników 110
2.2.3. Przypisanie pracownikom przychodów ze świadczeń nieodpłatnych innych niżeli świadczenia w naturze 111
2.2.4. Szczególne zasady ustalania przychodów z pracy nakładczej 111
2.2.5. Przychody z członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną 112
2.2.6. Zwolnienia przedmiotowe istotne dla przychodów ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych 112
2.2.7. „Ulga dla młodych” 114
2.2.8. Przychody z emerytury albo renty 115
2.3. Koszty uzyskania przychodów 115
2.3.1. Kwotowe koszty uzyskania przychodów 115
2.3.1.1. Zryczałtowane kwotowe koszty uzyskania przychodów 115
2.3.1.2. Koszty uzyskania przychodów w przypadku uzyskiwania przychodów od jednego zakładu pracy 116
2.3.1.3. Koszty uzyskania przychodów w sytuacji uzyskiwania przychodów od więcej niżeli jednego zakładu pracy 117
2.3.1.4. Brak prawa do odliczenia kosztów 117
2.3.2. Rozliczenie kosztów jako wydatków faktycznie poniesionych na dojazdy do pracy 117
2.3.3. Zryczałtowane koszty procentowe w wysokości 50% 118
2.3.4. Koszty uzyskania przychodów zwolnionych z opodatkowania 119
2.3.4.1. Zasada ogólna 119
2.3.4.2. Koszty uzyskania przychodów a „ulga dla młodych” 120
3. Działalność realizowana osobiście 121
3.1. Uwagi ogólne 121
3.2. Koszty w wysokości 20% 121
3.3. Koszty w wysokości 20% a koszty faktycznie poniesione 122
3.4. Koszty jak dla stosunku pracy 123
4. Prawa posiadajątkowe 123
5. Samozatrudnienie w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej 124
5.1. Ogólne zasady ustalania przychodów i kosztów z pozarolniczej działalności gospodarczej 124
5.2. Opodatkowanie na zasadach ogólnych a tzw. Podatek liniowy 125
5.3. Wyłączenie możliwości opodatkowania na zasadach określonych w art. 30c u.p.d.o.f. 126
6. Inne źródła 127
Rozdział IV. Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne 129
1. Składki na ubezpieczenia społeczne 129
1.1. Uwagi wstępne 129
1.1.1. Regulacja prawna 129
1.1.2. Podstawowe zasady 130
1.2. Stopy procentowe składek 130
1.2.1. Składki na poszczególne warianty ubezpieczeń 130
1.2.2. Stopa procentowa składki wypadkowej 130
1.3. Finansowanie składek 132
1.3.1. Środki na składki 132
1.3.2. Współfinansowanie składek 133
1.3.3. Finansowanie składek z jednego źródła 134
1.3.4. Opłacanie składek 135
1.4. Podstawa wymiaru składek 136
1.4.1. Pojęcie i regulacja prawna podstawy rozmiaru składek 136
1.4.2. Przychód jako podstawa rozmiaru składek 137
1.4.2.1. Zakres 137
1.4.2.2. Pojęcie przychodu 137
1.4.2.3. Metoda działania 139
1.4.2.4. Wyjątki 140
1.4.2.5. Komponenty przychodu wyłączone z podstawy rozmiaru składek na podstawie rozporządzenia 141
1.4.2.6. Uprawnienie ZUS do ustalenia podstawy rozmiaru składek 143
1.4.3. Deklarowana podstawa rozmiaru składek na ubezpieczenia społeczne 144
1.4.3.1. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność 144
1.4.3.2. Przedsiębiorca 145
1.4.3.3. Dobrowolne składki emerytalne i rentowe oraz zleceniobiorcy 146
1.4.3.4. Modyfikacje niepokaźnej podstawy 146
1.4.4. Kwota uzyskiwanego świadczenia jako podstawa wymiaru składek 146
1.4.5. Ustawowe wskazanie kwoty stanowiącej podstawę rozmiaru składek 147
1.4.6. Metody mieszane 147
1.5. Ograniczenia wysokości podstawy rozmiaru składek na ubezpieczenia społeczne 147
1.5.1. Funkcje ograniczania składek 147
1.5.2. Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 148
1.5.3. Maksymalna miesięczna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 149
2. Składki na ubezpieczenie zdrowotne 150
2.1. Uwagi wstępne 150
2.1.1. Wysokość składki 150
2.1.2. Niepodzielność miesięcznej składki 150
2.1.3. Zbieg tytułów 151
2.2. Finansowanie składek 151
2.2.1. Płatnik 151
2.2.2. Ubezpieczony 152
2.2.3. Budżet państwa 153
2.3. Opłacanie składek 153
2.4. Podstawa rozmiaru 154
2.4.1. Podstawa wymiaru dla poszczególnych tytułów 154
2.4.2. Pomniejszenie o składkę społeczną 156
2.5. Zwolnienie z opłacania składek 156
2.5.1. Działalność gospodarcza 156
2.5.2. Inne tytuły 157
2.5.3. Obniżenie składki do wysokości zaliczki na podatek 157
3. Opłacanie i rozliczanie składek, dokumentacja i obowiązki informacyjne płatników składek 157
3.1. Zgłoszenie płatnika składek 157
3.1.1. Rola płatnika składek 157
3.1.2. Pojęcie płatnika składek 158
3.1.3. Zgłoszenie 160
3.2. Zgłaszanie ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych 163
3.2.1. Zgłoszenie 163
3.2.2. Skutki prawne zgłoszenia 169
3.3. Opłacanie i rozliczanie składek 169
3.3.1. Rozliczanie składek i wypłaconych świadczeń 169
3.3.2. Terminy i forma płatności 170
3.3.3. Rachunek składkowy 171
3.4. Nienależnie opłacone składki 172
3.5. Przedawnienie należności z tytułu składek 173
3.6. Ułatwienia w spłacie składek 173
3.7. Umorzenie należności z tytułu składek 173
3.8. Dokumentowanie przebiegu ubezpieczenia i rozliczania składek 174
3.8.1. Deklaracje i raporty 174
3.8.2. Forma 179
3.8.3. Przechowywanie dokumentów 179
3.9. Weryfikacja informacji zgłoszonych do ZUS 180
3.9.1. Znaczenie weryfikacji 180
3.9.2. Procedury weryfikacji 181
3.9.3. Skutki weryfikacji 185
Rozdział V. Ustalanie i wpłata zaliczek na podatek dochodowy z tytułu zatrudnienia 187
1. Istota i znaczenie zaliczek 187
2. Ustalanie, pobór i wpłata zaliczek poprzez płatników 188
2.1. Płatnicy – zasady ogólne 188
2.1.1. Pojęcie płatnika 188
2.1.2. Obowiązek wyznaczania i zgłaszania osób realizujących obowiązki płatnika 188
2.1.3. Odpowiedzialność płatnika 189
2.1.4. Wynagrodzenie 189
2.1.5. Płatnicy zaliczek na podatek dochodowy z tytułu zatrudnienia 190
2.1.6. Zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej 190
2.2. Zakłady pracy 192
2.2.1. Zakłady pracy jako płatnicy 192
2.2.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 192
2.2.3. Świadczenia w naturze, świadczenia ponoszone za podatnika albo inne nieodpłatne świadczenia za okres dłuższy aniżeli miesiąc 193
2.2.4. Wysokość zaliczki 193
2.2.5. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 194
2.2.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę ograniczającą podatek 195
2.2.7. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 197
2.2.8. Pracownik uzyskujący dochody z pracy realizowanej poza terytorium RP 197
2.2.9. „Ulga dla młodych” 198
2.3. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne, a także inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną 198
2.3.1. Spółdzielnie jako płatnicy 198
2.3.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 199
2.3.3. Wysokość zaliczki 199
2.3.4. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 200
2.3.5. Pomniejszenie zaliczki o kwotę zniżającą podatek 200
2.3.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 201
2.4. Organy rentowe 201
2.4.1. Organy rentowe jako płatnicy 201
2.4.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 201
2.4.3. Wysokość zaliczki 201
2.4.4. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 202
2.4.5. Pomniejszenie zaliczki o kwotę zmniejszającą podatek 203
2.4.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 204
2.5. Podmioty dokonujące świadczeń z niektórych tytułów działalności realizowanej osobiście i z praw posiadajątkowych 204
2.5.1. Płatnicy 204
2.5.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 205
2.5.3. Wysokość zaliczki 206
2.5.4. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 206
2.5.5. Zwolnienie płatników z obowiązku poboru zaliczki 206
2.6. Inni płatnicy w sytuacji dochodów z tytułu zatrudnienia 207
2.6.1. Inni płatnicy 207
2.6.2. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki 208
2.6.3. Wysokość zaliczki 208
2.6.4. Wysokość zaliczki podatnika zamierzającego opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź jako osoba samotnie wychowująca dziecko 209
2.6.5. Pomniejszenie zaliczki o kwotę ograniczającą podatek 210
2.6.6. Pomniejszenie zaliczki o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne 210
2.7. Zwolnienie płatnika z obowiązku poboru zaliczek lub ograniczenie poboru zaliczek 211
2.8. Obowiązki informacyjne płatnika 211
2.8.1. Roczna deklaracja 211
2.8.2. Imienne informacje od płatników innych niż organ rentowy 215
2.8.3. Imienne informacje od organu rentowego 220
2.9. Odpowiedzialność karno-skarbowa podatnika za nieprawdę lub zatajenie prawdy przed płatnikiem 220
3. Ustalanie i wpłata zaliczek przez podatników 223
3.1. Samodzielne ustalanie i wpłata zaliczek poprzez podatnika 223
3.2. Podatnicy osiągający dochody w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej 223
3.3. Podatnicy osiągający dochody nie w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej 224
3.4. Fakultatywne wpłacanie zaliczek przez podatników 226
Rozdział VI. Pozostałe daniny publiczne i inne obciążenia finansowe związane z zatrudnianiem 227
1. Daniny publiczne 227
1.1. Wspieranie zatrudnienia i Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy 227
1.1.1. Wstęp 227
1.1.2. Fundusz Pracy 227
1.1.3. Fundusz Solidarnościowy 229
1.2. Ochrona roszczeń pracowniczych i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 230
1.2.1. Wynagrodzenie za pracę jako przedmiot ochrony prawnej 230
1.2.1.1. Funkcje wynagrodzenia 230
1.2.1.2. Ochrona przed niewypłacalnością 232
1.2.1.3. Odpłatność jako cecha stosunku pracy 233
1.2.1.4. Pojęcie wynagrodzenia za pracę 233
1.2.1.5. Struktura wynagrodzenia za pracę 234
1.2.1.6. Ochrona wynagrodzenia za pracę 235
1.2.1.7. Zakaz zrzekania się prawa do wynagrodzenia 236
1.2.1.8. Normy pracy 236
1.2.1.9. Małe wynagrodzenie za pracę 236
1.2.1.10. Ochrona przed potrąceniami a małe wynagrodzenie za pracę 237
1.2.1.11. Sankcje za naruszenie przepisów płacowych 238
1.2.1.12. Nakaz płatniczy inspektora pracy 239
1.2.1.13. Rozwiązanie stosunku pracy poprzez pracownika bez wypowiedzenia 239
1.2.1.14. Odsetki za zwłokę i odszkodowanie 239
1.2.1.15. Uprzywilejowanie należności ze stosunku pracy w nowoczesnaniu upadłościowym 240
1.2.1.16. Pojęcie niewypłacalności pracodawcy na gruncie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych 241
1.2.1.17. Należności zaspokajane z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 241
1.2.1.18. Ograniczenia czasowe i kwotowe 242
1.2.1.19. Wypłata świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 243
1.2.2. Składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 243
1.2.2.1. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych 243
1.2.2.2. Zakres podmiotowy opłacania składek na FGŚP 245
1.2.2.3. Zatrudnieni, od których odprowadzane są składki na FGŚP 246
1.2.2.4. Definicja pracownika 247
1.2.2.5. Wyłączenia obowiązku opłacania składek na FGŚP 248
1.2.2.6. Składka na FGŚP – zasady opłacania 248
1.3. Szczególne warunki zatrudnienia i Fundusz Emerytur Pomostowych 249
1.3.1. Fundusz Emerytur Pomostowych i emerytury pomostowe 249
1.3.2. Zakres obowiązku składkowego 250
1.3.3. Wysokość i finansowanie składek na FEP 252
1.3.4. Obowiązki płatników składek związane z FEP 252
1.4. Zatrudnianie niepełnosprawnych i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 253
1.4.1. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 253
1.4.2. Zadania PFRON 254
1.4.3. Osoby niepełnosprawne 254
1.4.4. Obowiązek dokonywania wpłat na PFRON 255
1.4.5. Wysokość wpłat 256
1.4.6. Dokonywanie wpłat 257
2. Inne obciążenia finansowe związane z zatrudnianiem 258
2.1. Pracownicze plany kapitałowe 258
2.1.1. Wstęp 258
2.1.2. Historia 258
2.1.3. Podmioty wytwarzające PPK 258
2.1.4. Uczestnicy 259
2.1.5. Tworzenie PPK u pracodawcy 260
2.1.6. Wpłaty 261
2.1.7. Środki zebrane w PPK 262
2.1.8. Wypłaty 262
2.1.9. Dziedziczenie środków z PPK 263
2.2. Pracownicze programy emerytalne 264
2.2.1. Wstęp 264
2.2.2. Historia 264
2.2.3. Formy prowadzenia PPE 264
2.2.4. Uczestnicy PPE 265
2.2.5. Utworzenie PPE u pracodawcy 265
2.2.6. Przystąpienie pracowników do PPE 266
2.2.7. Składki 267
2.2.8. Zawieszenie i likwidacja PPE 267
2.2.9. Wypłaty 268
Rozdział VII. Ujęcie u zatrudniającego kosztów z tytułu zatrudnienia 271
1. Uwagi wstępne 271
2. Koszty uzyskania przychodów – zasady ogólne 271
2.1. Pojęcie 271
2.2. Koszty związane z zatrudnieniem jako koszty uzyskania przychodów 272
2.3. Koszty w walutach obcych 273
2.4. Moment potrącenia kosztów 273
2.5. Potrącenie kosztów bezpośrednich 274
2.6. Potrącenie kosztów pośrednich 274
2.7. Koszty związane z zatrudnieniem rozliczane na zasadach szczególnych 275
3. Szczególne zasady rozliczania u zatrudniającego kosztów z tytułu zatrudnienia 275
3.1. Świadczenia w przypadku stosunku pracy i stosunków pokrewnych, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej oraz zasiłków pieniężnych 275
3.2. Składki zatrudniającego na ubezpieczenie społeczne i FP, FS i FGŚP 276
3.3. Wpłaty pracodawcy na rzecz PPK 278
3.4. Inne świadczenia 279
3.5. Niektóre koszty związane z zatrudnieniem niestanowiące kosztów uzyskania przychodów 280
3.5.1. Wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów 280
3.5.2. Niezrealizowane świadczenia 280
3.5.3. Wpłaty na PFRON 281
3.5.4. Składki od pewnych nagród i premii 281
3.5.5. Wpłaty do PPK od niektórych nagród i premii 281
3.5.6. Nieopłacone składki zatrudniającego do ZUS 281
3.5.7. Niedokonane wpłaty do PPK 281
Rozdział VIII. Rozliczenie roczne podatku 283
1. Rok podatkowy, nadpłata i wpłata podatku 283
1.1. Rok podatkowy i termin na rozliczenie roczne 283
1.2. Nadpłata 284
1.3. Wpłata 284
1.4. Ulgi w spłacie 285
1.5. Przekształcenie zobowiązania podatkowego w zaległość podatkową i przedawnienie 286
2. Rozliczenie roczne przez złożenie zeznania poprzez podatnika 286
2.1. Zeznanie podatkowe 286
2.1.1. Termin na złożenie i właściwy organ podatkowy 286
2.1.2. Samowymiar w zeznaniu podatkowym 303
2.1.3. Odpowiedzialność za brak zeznania albo wpłaty należnego podatku 304
2.1.4. Błąd w zeznaniu – korekta 304
2.2. Ustalenie podatku w zeznaniu 305
2.2.1. Podatnik rozliczający się odrębnie 305
2.2.1.1. Rozliczenie odrębne każdego podatnika 305
2.2.1.2. Dochód 305
2.2.1.3. Podstawa obliczenia podatku 306
2.2.1.4. Odliczenia od podstawy obliczenia podatku 307
2.2.1.5. Stawka podatku i kwota zmniejszająca podatek 308
2.2.1.6. Odliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne 308
2.2.1.7. Ulga na dzieci 309
2.2.1.8. Podatnik podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu uzyskujący dochody za granicą 310
2.2.2. Podatnik rozliczający się wspólnie z małżonkiem 312
2.2.3. Podatnik rozliczający się jako osoba samotnie wychowująca dzieci 314
2.3. Udostępnienie zeznania na portalu podatkowym 315
2.3.1. Istota 315
2.3.2. Akceptacja zeznania 316
2.3.3. Odrzucenie zeznania albo brak akceptacji 316
2.3.4. Korekta zeznania udostępnionego na portalu przez organ podatkowy 316
2.3.5. Korekta zeznania udostępnionego na portalu poprzez podatnika 317
3. Rozliczenie roczne podatku poprzez płatnika 317
4. 1% odpis z podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego 318
5. Brak obowiązku rozliczenia – opodatkowanie zryczałtowane 320
5.1. Istota opodatkowania zryczałtowanego 320
5.2. Zryczałtowane opodatkowanie nierezydentów 321
5.3. Zryczałtowane opodatkowanie niektórych świadczeń 322
6. Danina solidarnościowa 322
Rozdział IX. Opodatkowanie pracowników transgranicznych 325
1. Charakterystyka ogólna 325
2. Zasady opodatkowania dochodów z pracy na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania 326
2.1. Znaczenie rezydencji 326
2.2. Opodatkowanie pracownika w państwie realizowania pracy 327
2.3. Metody unikania podwójnego opodatkowania 327
2.4. Opodatkowanie pracownika w państwie rezydencji 328
3. Opodatkowanie dochodu z pracy w państwie źródła 328
4. Opodatkowanie dochodu z pracy tylko w państwie rezydencji 330
4.1. Warunek długości pobytu 330
4.2. Rezydencja pracodawcy 330
4.3. Wynagrodzenie nie jest pokrywane przez zakład 333
5. Polska praktyka traktatowa 333
6. Problem równego traktowania pracowników transgranicznych w międzynarodowym i unijnym prawie podatkowym 333
7. Opodatkowanie pracowników transgranicznych w prawie polskim 336
7.1. Polska jako państwo rezydencji pracownika wykonującego pracę za granicą 336
7.2. Polska jako państwo wykonywania pracy dla pracownika będącego nierezydentem podatkowym 337
8. Składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne pracowników transgranicznych w polskim prawie podatkowym 338
Rozdział X. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego 341
1. Ramy prawne koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej 341
1.1. Kompetencje UE 341
1.2. Zakres terytorialny 342
1.3. Regulacja 342
1.4. Cele 343
1.5. Komisja Administracyjna i jej decyzje 343
2. Podstawowe zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 344
2.1. Warianty zasad 344
2.2. Jedno ustawodawstwo 345
3. Zakres przedmiotowy i podmiotowy używanych regulacji 346
3.1. Zakres przedmiotowy 346
3.2. Zakres podmiotowy 346
4. Szczegółowe regulacje prawne gwarantujące koordynację – podleganie ustawodawstwu właściwemu 348
4.1. Praca w jednym państwie 348
4.2. Praca w wielu państwach 348
4.3. Delegowanie 349
5. Szczegółowe regulacje prawne zapewniające koordynację – udzielanie świadczeń 350
5.1. Cele 350
5.2. Reguły 350
5.3. Sumowanie okresów 352
5.4. Zrównanie zdarzeń 352
5.5. Eksport świadczeń 353
6. Rola dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym 353
7. Podleganie ubezpieczeniom społecznym poprzez cudzoziemców na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych 355
Rozdział XI. Administracja skarbowa i ZUS w stosunkach z zatrudnionymi i zatrudniającymi 359
1. Podstawowe zasady odpowiedzialności za podatki i składki 359
1.1. Konsekwencje nieopłacenia lub nieprawidłowego opłacenia podatków 359
1.2. Konsekwencje nieopłacenia albo nieprawidłowego opłacenia składek 361
2. Administracja skarbowa 363
2.1. Struktura 363
2.2. Organy KAS jako organy podatkowe 363
2.3. Zadania KAS 365
2.4. Finanse KAS 367
2.5. Prowadzenie nowoczesnań w sprawach z zakresu opodatkowania dochodów z zatrudnienia 367
3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako organ administracji publicznej 368
3.1. Struktura 368
3.2. Organy 369
3.3. Zadania ZUS 371
3.4. Finanse FUS, a także ZUS 372
3.5. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 372
3.6. Zakład Ubezpieczeń Społecznych 374
3.7. Prowadzenie nowoczesnań w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych 375
Bibliografia 377
Autorzy 383
