Wstęp 13
Rozdział I
Rozwój pokojowej świadomości społeczności międzynarodowej 27 1. Uwagi wstępne 27 2. Kształtowanie się pojęcia społeczności międzynarodowej 28 2.1. Państwo jako podstawowy podmiot stosunków międzynarodowych 29 2.2. Podmioty pozapaństwowe 34 3. Pokój a zarys stosunków międzynarodowych 35 3.1. Współistnienie państw podstawą pokojowych stosunków międzynarodowych 37 3.2. Wnętrze a rozwój współzależności międzynarodowej 40 4. Ponadnarodowe koncepcje pokoju 41 4.1. Federacja państw jako gwarant pokoju uniwersalnego 42 4.2. Wpływ organizacji ponadnarodowych na pomieszczenie i bezpieczeństwo międzynarodowe 46 5. Godność człowieka - wspólna wartość społeczności międzynarodowej 59 5.1. Godność człowieka i jej poszanowanie podstawą pokoju światowego 62 6. Pokój w katolickiej nauce społecznej 64 6.1. Pomieszczenie w nauce Jana XXIII, Pawła VI i Jana Pawła II 65 6.2. Katolicka koncepcja "wychowania do pokoju 73
Rozdział II
Ewolucja wsparcia pokoju w wybranych konstytucjach europejskich 78 1. Uwagi wstępne 78 2. Zasada wolności, równości, a także reprezentacji podstawą wsparcia pokoju w konstytucjach XVIII wieku 79 2.1. Wolność podstawową wartością konstytucji XVIII wieku 81 2.2. Zasada suwerenności narodu a prawa wyborcze 83 2.3. Konstytucjonalizacja odrzucenia wojny 85 3. Kształtowanie się idei obywatelstwa a realizacja zasad wolności, równości i demokratycznej w konstytucjach okresu międzywojennego 88 3.1. Konstytucja Rzeszy Niemieckiej 89 3.1.1. Zasada równości 90 3.1.2. Zasada demokratyczna 93 3.1.3. Pozycja prawa międzynarodowego w świetle konstytucji weimarskiej 96 3.2. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. 97 3.2.1. Zasada demokratyczna 98 3.2.2. Zasady: wolności i równości 101 4. Godność człowieka fundamentem realizacji zasad w wybranych konstytucjach europejskich uchwalonych po II wojnie światowej 103 4.1. Konstytucjonalizacja odrzucenia wojny i wsparcia pokoju w Konstytucji Republiki Włoskiej i Ustawie znaczącej Niemiec 104 4.1.1. Konstytucja Republiki Włoskiej 104 4.1.1.1. Zasady: równości i wolności 105 4.1.1.2. Zasada demokratyczna 108 4.1.1.3. Wsparcie pokoju a zasada odrzucenia wojny i przyjazności prawu międzynarodowemu 110 4.1.2. Ustawa znacząca Niemiec 114 4.1.2.1. Zasada równości 116 4.1.2.2. Godność człowieka a katalog praw i wolności 118 4.1.2.3. Zasada odrzucenia wojny i przyjazności prawu międzynarodowemu 122 4.2. Konstytucje państw postautorytarnych na przykładzie Portugalii i Hiszpanii 130 4.2.1. Zasada demokratyczna 131 4.2.2. Zasada równości 133 4.2.3. Pozycja prawa międzynarodowego w systemie prawa hiszpańskiego i portugalskiego 139 4.3. Realizacja wsparcia pokoju w konstytucjach okresu transformacji ustrojowych na przykładzie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. 142 4.3.1. Godność człowieka a zasada równości i wolności w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej 143 4.3.2. Zasada demokratyczna 155 4.3.3. Zasada przychylności prawu międzynarodowemu 158
Rozdział III
Ochrona praw człowieka na poziomie ponadpaństwowym gwarancją pokoju międzynarodowego 167 1. Uwagi wstępne 167 2. Proces internacjonalizacji praw człowieka 168 3. Uniwersalny system ochrony praw człowieka 174 3.1. Katalog praw chronionych w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych 174 3.2. Instytucje i instrumenty ochrony praw człowieka określonych w dokumentach przyjętych pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych 180 4. Regionalne systemy ochrony praw człowieka na przykładzie systemu Rady Europy 197 4.1. Katalog praw bronionych w systemie Rady Europy 199 4.2. Instrumenty ochrony praw człowieka w systemie Rady Europy 206 4.3. Europejski Trybunał Praw Człowieka jako gwarant praw jednostki w systemie Rady Europy 210 5. Wspólnotowy system ochrony praw człowieka 219 5.1. Pozycja jednostki i ochrona jej praw i wolności w okresie od utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali do 1969 r. 2 0 5.2. Wpływ orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości na rozwój wspólnotowego systemu ochrony praw człowieka 21 5.3. Rozszerzanie współpracy w ramach Wspólnot a ochrona praw człowieka 2 3 5.4. Karta Praw Podstawowych 29
Rozdział IV
Wsparcie pokoju w procesie integracji europejskiej 238 1. Uwagi wstępne 238 2. Rozwój Unii Europejskiej a wsparcie pokoju 239 2.1. Traktaty założycielskie - powiązanie gospodarcze państw członkowskich 240 2.2. Unia Europejska - nowa forma współpracy państw członkowskich 244 3. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, mechanizmy wsparcia pokoju czy bezpieczeństwa międzynarodowego 248 3.1. Projekt utworzenia armii europejskiej 249 3.2. Od Europejskiej Współpracy Politycznej do Wspólnej Polityki Zagranicznej 251 3.3. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, od wspólnej polityki obronnej do wspólnej obrony 254 4. Realizacja wsparcia pokoju w systemie prawa wspólnotowego 259 4.1. Wolność gospodarcza, równość i zakaz dyskryminacji jako podstawowe zasady Wspólnot Europejskich 260 4.1.1. Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową 262 4.1.2. Zakaz dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną 264 4.2. Obywatelstwo europejskie podstawą społeczeństwa europejskiego 266 4.3. Zasada demokratyczna 270 4.3.1. Parlament Europejski jako gwarant zasady demokratycznej we Wspólnotach Europejskich 271 4.3.2. Rada Unii Europejskiej 273 4.3.3. Komisja Europejska - przykład instytucji ponadnarodowej 275 4.4. Zasada państwa prawa 277 4.4.1. Podział kompetencji 278 4.4.2. Charakter prawa wspólnotowego 281 4.4.3. Źródła prawa wspólnotowego 2 84 4.5. System ochrony prawa wspólnotowego 288
Zakończenie 293
Wykaz aktów prawnych 299
Wykaz orzecznictwa 308 Wykaz literatury 315