Tytuł Wypadki i inne zdarzenia drogowe. Opiniowanie w sprawach rekonstrukcji [PRZEDSPRZEDAŻ] Autorzy Kazimierz Pawelec, Tadeusz Diupero, Marcin Pawelec, Andrzej Sekuła, Piotr Krzemień Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-8223-414-5 linia Prawo w praktyce Rok wydania 2020 ilość stron 708 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów................................................................................... 13
Od autorów......................................................................................... 17
Wstęp.................................................................................................... 21
Rozdział 1
kształt problematyki........................................................................... 25
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 25
2. Uwarunkowania ostrożności...................................................... 28
3. Typizacja przestępstw i wykroczeń drogowych....................... 31
Rozdział 2
Przestępstwa z rozdziału XXI Kodeksu karnego.
Zagadnienia węzłowe........................................................................ 36
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 36
2. Katastrofa w ruchu drogowym (art. 173 k.k.).......................... 37
2.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 37
2.2. Strona podmiotowa............................................................ 41
3. Sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy
(art. 174 k.k.)................................................................................. 45
3.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 45
3.2. Strona podmiotowa............................................................ 47
3.3. Skutek................................................................................... 51
4. Wypadek drogowy....................................................................... 53
4.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 53
4.2. Podmiot przestępstwa........................................................ 56
4.3. Podmiotowa strona czynu................................................. 61
4.4. Przedmiotowa strona czynu.............................................. 62
4.5. Związek przyczynowy........................................................ 64
4.6. Miejsce wypadku drogowego............................................ 67
4.7. Skutek wypadku drogowego............................................. 69
5. Pozostałe występki przeciwko bezpieczeństwu
w komunikacji drogowej............................................................. 71
5.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 71
5.2. Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie
nietrzeźwości albo pod wpływem środka odurzającego
(art. 178a § 1 k.k.)............................................................... 72
5.3. Ucieczka przed policyjnym pościgiem
(art. 178b k.k.)..................................................................... 78
5.4. Dopuszczenie do ruchu niebezpiecznego pojazdu
(art. 179 k.k.)....................................................................... 83
5.5. Zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu pojazdów
(art. 180 k.k.)....................................................................... 86
5.6. Prowadzenie pojazdu mechanicznego bez uprawnień
(art. 180a k.k.)..................................................................... 88
6. Zbieg przepisów o czynach przeciwko bezpieczeństwu
drogowemu i innych.................................................................... 90
6.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 90
6.2. Zbieg przepisów o nieumyślnym spowodowaniu
katastrofy i umyślnym sprowadzeniu
jej niebezpieczeństwa......................................................... 92
6.3. Zbieg przestępstwa wypadku drogowego z innymi
występkami.......................................................................... 93
6.4. Występek z art. 178a § 1 k.k. W zbiegu z innymi
występkami.......................................................................... 97
6.5. Zbieg pozostałych przestępstw z rozdziału XXI
Kodeksu karnego z innymi................................................ 99
6.6. Wnioski końcowe................................................................ 101
Rozdział 3
Wykroczenia drogowe. Zagadnienia podstawowe...................... 102
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 102
2. Spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu
(art. 86 k.w.).................................................................................. 105
3. Wywołanie niebezpieczeństwa dla innej osoby
(art. 98 k.w.).................................................................................. 113
4. Pozostałe wykroczenia z rozdziału XI Kodeksu wykroczeń.... 118
Rozdział 4
Podstawowe zasady bezpieczeństwa – zasady efektywności
psychomotorycznej............................................................................ 121
1. Uwagi wstępne.............................................................................. 121
2. Stan nietrzeźwości........................................................................ 125
3. Stan po użyciu środka odurzającego......................................... 127
4. Inne niedyspozycje psychofizyczne........................................... 130
5. Właściwości psychofizyczne....................................................... 134
6. Zasada skuteczności technologicznej.................................................. 141
7. Nakaz pozostania na miejscu wypadku.................................... 147
Rozdział 5
Zasady bezpieczeństwa (bezwzględne nakazy)............................ 156
1. Wprowadzenie.............................................................................. 156
2. Zasada ruchu prawostronnego................................................... 156
3. Zasada pierwszeństwa................................................................. 157
4. Zasada pierwszeństwa na skrzyżowaniu................................... 159
5. Zasada pierwszeństwa przy jeździe na wprost......................... 161
6. Zasada pierwszeństwa pomiędzy kierującymi a pieszymi.......... 163
7. Pierwszeństwo pojazdu uprzywilejowanego............................ 165
8. System znaków............................................................................. 166
Rozdział 6
Zasady bezpieczeństwa. Reguły interpretacyjne......................... 169
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 169
2. Zasada szczególnej ostrożności i ograniczonego zaufania..... 170
3. Zasada prędkości dopasowanej, tzw. Bezpiecznej................... 175
4. Zachowanie wobec pieszych na przejściu................................. 186
5. Zatrzymanie i postój.................................................................... 188
6. Wymijanie, omijanie i wyprzedzanie........................................ 191
7. Hamowanie i bezpieczny odstęp................................................ 195
8. Stosowanie świateł.......................................................................... 196
9. Przejeżdżanie przez przejazd kolejowy..................................... 198
10. Reguły taktyczne.......................................................................... 200
11. Zwyczaj – reguła nieskodyfikowana.......................................... 202
Rozdział 7
Oszustwo i wyłudzenie odszkodowania jako potencjalna
prawnokarna kwalifikacja zdarzeń drogowych........................... 207
1. Uwagi wstępne.............................................................................. 207
2. Oszustwo jako kwalifikacja karna pozorowanych zdarzeń
drogowych. Oszustwa ubezpieczeniowe................................... 210
2.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 210
2.2. Przestępcze wyłudzenie korzyści posiadajątkowej za zwrot
bezprawnie zabranej rzeczy (art. 286 § 2 k.k.)................ 220
2.3. Wypadek mniejszej wagi (art. 286 § 3 k.k.)..................... 223
2.4. Wyłudzenie odszkodowania jako potencjalna
kwalifikacja karna pozorowanych zdarzeń drogowych
(art. 298 § 1 k.k.)................................................................. 224
2.5. Zbieg przepisów.................................................................. 234
2.6. Kwalifikacja karna pozorowanych zdarzeń
drogowych........................................................................... 237
3. Cofanie lub ingerowanie we wyodrębnionia licznika przebiegu
w pojeździe mechanicznym........................................................ 239
3.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 239
3.2. Założenia noweli marcowej............................................... 240
3.3. Treść noweli marcowej w zakresie prawnokarnym........ 241
3.4. Wybrane zagadnienia procesowe..................................... 244
3.5. Analiza materialnoprawna przestępstw typizowanych
w treści art. 306a k.k........................................................... 245
3.6. Uwagi końcowe................................................................... 263
Rozdział 8
Rekonstrukcja wypadku drogowego i zdarzenia drogowego
poprzez biegłego..................................................................................... 271
1. Zagadnienia ogólne...................................................................... 271
2. Dopuszczenie dowodu................................................................ 275
3. Przedmiot opinii.......................................................................... 280
4. Zasada bezstronności i obiektywizmu...................................... 284
5. Przesłuchanie biegłego................................................................ 290
6. Opinia pozaprocesowa i jej ocena.............................................. 294
7. Tajemnica biegłego, specjalisty i tłumacza............................... 297
8. Ocena opinii.................................................................................. 303
Rozdział 9
Opinia biegłego do spraw ruchu drogowego i techniki
samochodowej. Założenia ogólne.................................................. 313
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 313
2. Ogólne założenia opinii............................................................... 315
3. Ocena materiału badawczego..................................................... 318
4. Zakres opinii................................................................................. 331
5. Założenia przyjęte do opiniowania............................................ 334
Rozdział 10
rodzaje opinii. Zagadnienia podstawowe.................................... 341
1. Ocena stanu technologicznego pojazdu, jego zespołów
lub części....................................................................................... 341
2. Rekonstrukcja wypadków z udziałem pieszych....................... 347
3. Rekonstrukcja zderzeń pojazdów.............................................. 369
4. Ustalenie osoby kierującej pojazdem........................................ 380
5. Wypadki drogowe z udziałem jednośladów............................. 389
6. Ocena typu i stopnia uszkodzeń pojazdów......................... 395
7. Innowacyjne techniki w opiniowaniu – komputerowe
wspomaganie rekonstrukcji zdarzeń drogowych..................... 403
Rozdział 11
Zagadnienia wybrane w procesie opiniowania............................ 406
1. Zasady planowania eksperymentu i aktualne podejście
do opiniowania zdarzeń zaistniałych w okresie ograniczonej
widoczności.................................................................................. 406
2. Ślady cyfrowe w rekonstrukcji zdarzeń drogowych –
odbiorniki GPS, kamery samochodowe, monitoring
(fotogrametria 3D), tachografy, „czarne skrzynki”
i sterowniki pojazdów.................................................................. 449
2.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 449
2.2. Nawigacje satelitarne i systemy APRS............................. 450
2.3. Kamery samochodowe....................................................... 456
2.4. Monitoring (fotogrametria 3D)........................................ 470
2.5. Tachografy........................................................................... 485
2.6. Rejestratory informacji i systemy elektroniczne
pojazdów.............................................................................. 494
3. Nietypowość rekonstrukcji zdarzeń z udziałem pojazdów
szynowych..................................................................................... 502
4. Interpretacja śladu DNA – interdyscyplinarne ustalenie osoby
kierującej z użyciem modelu wielobryłowego................ 523
4.1. Ślady biologiczne................................................................ 523
4.2. Ślady biologiczne w kontekście wypadków
drogowych........................................................................... 525
4.3. Właściwe innowacyjnanie podczas oględzin
oraz czynniki wpływające na wynik badań
genetycznych....................................................................... 528
4.4. Metody poszukiwania i identyfikacji śladów
biologicznych...................................................................... 532
4.5. Struktura materiału genetycznego.................................... 534
4.6. Metody wykorzystywane w analizie genetycznej do celów
sądowych............................................................................. 535
4.7. Świeże metody analityczne w genetyce sądowej.............. 544
4.8. Zapewnienie jakości badań genetycznych....................... 547
4.9. Słowniczek podstawowych pojęć związanych
z genetyką ogólną i genetyką sądową............................... 548
4.10. Ustalenie osoby kierowcy – zagadnienia teoretyczne
i ergonomiczne......................................................................... 554
4.11. Dynamika ruchu ciała człowieka w środku pojazdu..... 576
4.12. Przykład interdyscyplinarnego ustalenia osoby
kierowcy............................................................................... 579
4.13. Podsumowanie.................................................................... 584
4.14. Przyszłość............................................................................ 585
5. Zdarzenia pozorowane, wyłudzenia odszkodowań i cofanie
drogomierzy.................................................................................. 586
Rozdział 12
Dogmatyczna ocena materiału dowodowego.............................. 617
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 617
2. Obiektywne przypisanie skutku................................................. 625
3. Koncepcja powiększonej odpowiedzialności............................. 633
4. Konstrukcja obojętności woli..................................................... 639
5. Nieprzewidywalność zachowań i ich ocena............................. 644
6. Kontrowersje wokół przyczynienia pokrzywdzonego.
Próba oceny................................................................................... 648
Rozdział 13
Błędy organów procesowych, a także biegłych i ich ocena.............. 653
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 653
2. Błędy organów procesowych...................................................... 655
3. Błędy rekonstrukcyjne i ich przyczyny...................................... 657
4. Procesowa ocena błędów organów państwa i opinii
biegłych.......................................................................................... 662
5. Ocena braków dowodowych...................................................... 665
Załącznik. Tabele............................................................................... 669
Suplement............................................................................................ 677
Wykaz ważniejszej literatury........................................................... 679
Od autorów......................................................................................... 17
Wstęp.................................................................................................... 21
Rozdział 1
kształt problematyki........................................................................... 25
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 25
2. Uwarunkowania ostrożności...................................................... 28
3. Typizacja przestępstw i wykroczeń drogowych....................... 31
Rozdział 2
Przestępstwa z rozdziału XXI Kodeksu karnego.
Zagadnienia węzłowe........................................................................ 36
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 36
2. Katastrofa w ruchu drogowym (art. 173 k.k.).......................... 37
2.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 37
2.2. Strona podmiotowa............................................................ 41
3. Sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy
(art. 174 k.k.)................................................................................. 45
3.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 45
3.2. Strona podmiotowa............................................................ 47
3.3. Skutek................................................................................... 51
4. Wypadek drogowy....................................................................... 53
4.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 53
4.2. Podmiot przestępstwa........................................................ 56
4.3. Podmiotowa strona czynu................................................. 61
4.4. Przedmiotowa strona czynu.............................................. 62
4.5. Związek przyczynowy........................................................ 64
4.6. Miejsce wypadku drogowego............................................ 67
4.7. Skutek wypadku drogowego............................................. 69
5. Pozostałe występki przeciwko bezpieczeństwu
w komunikacji drogowej............................................................. 71
5.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 71
5.2. Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie
nietrzeźwości albo pod wpływem środka odurzającego
(art. 178a § 1 k.k.)............................................................... 72
5.3. Ucieczka przed policyjnym pościgiem
(art. 178b k.k.)..................................................................... 78
5.4. Dopuszczenie do ruchu niebezpiecznego pojazdu
(art. 179 k.k.)....................................................................... 83
5.5. Zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu pojazdów
(art. 180 k.k.)....................................................................... 86
5.6. Prowadzenie pojazdu mechanicznego bez uprawnień
(art. 180a k.k.)..................................................................... 88
6. Zbieg przepisów o czynach przeciwko bezpieczeństwu
drogowemu i innych.................................................................... 90
6.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 90
6.2. Zbieg przepisów o nieumyślnym spowodowaniu
katastrofy i umyślnym sprowadzeniu
jej niebezpieczeństwa......................................................... 92
6.3. Zbieg przestępstwa wypadku drogowego z innymi
występkami.......................................................................... 93
6.4. Występek z art. 178a § 1 k.k. W zbiegu z innymi
występkami.......................................................................... 97
6.5. Zbieg pozostałych przestępstw z rozdziału XXI
Kodeksu karnego z innymi................................................ 99
6.6. Wnioski końcowe................................................................ 101
Rozdział 3
Wykroczenia drogowe. Zagadnienia podstawowe...................... 102
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 102
2. Spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu
(art. 86 k.w.).................................................................................. 105
3. Wywołanie niebezpieczeństwa dla innej osoby
(art. 98 k.w.).................................................................................. 113
4. Pozostałe wykroczenia z rozdziału XI Kodeksu wykroczeń.... 118
Rozdział 4
Podstawowe zasady bezpieczeństwa – zasady efektywności
psychomotorycznej............................................................................ 121
1. Uwagi wstępne.............................................................................. 121
2. Stan nietrzeźwości........................................................................ 125
3. Stan po użyciu środka odurzającego......................................... 127
4. Inne niedyspozycje psychofizyczne........................................... 130
5. Właściwości psychofizyczne....................................................... 134
6. Zasada skuteczności technologicznej.................................................. 141
7. Nakaz pozostania na miejscu wypadku.................................... 147
Rozdział 5
Zasady bezpieczeństwa (bezwzględne nakazy)............................ 156
1. Wprowadzenie.............................................................................. 156
2. Zasada ruchu prawostronnego................................................... 156
3. Zasada pierwszeństwa................................................................. 157
4. Zasada pierwszeństwa na skrzyżowaniu................................... 159
5. Zasada pierwszeństwa przy jeździe na wprost......................... 161
6. Zasada pierwszeństwa pomiędzy kierującymi a pieszymi.......... 163
7. Pierwszeństwo pojazdu uprzywilejowanego............................ 165
8. System znaków............................................................................. 166
Rozdział 6
Zasady bezpieczeństwa. Reguły interpretacyjne......................... 169
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 169
2. Zasada szczególnej ostrożności i ograniczonego zaufania..... 170
3. Zasada prędkości dopasowanej, tzw. Bezpiecznej................... 175
4. Zachowanie wobec pieszych na przejściu................................. 186
5. Zatrzymanie i postój.................................................................... 188
6. Wymijanie, omijanie i wyprzedzanie........................................ 191
7. Hamowanie i bezpieczny odstęp................................................ 195
8. Stosowanie świateł.......................................................................... 196
9. Przejeżdżanie przez przejazd kolejowy..................................... 198
10. Reguły taktyczne.......................................................................... 200
11. Zwyczaj – reguła nieskodyfikowana.......................................... 202
Rozdział 7
Oszustwo i wyłudzenie odszkodowania jako potencjalna
prawnokarna kwalifikacja zdarzeń drogowych........................... 207
1. Uwagi wstępne.............................................................................. 207
2. Oszustwo jako kwalifikacja karna pozorowanych zdarzeń
drogowych. Oszustwa ubezpieczeniowe................................... 210
2.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 210
2.2. Przestępcze wyłudzenie korzyści posiadajątkowej za zwrot
bezprawnie zabranej rzeczy (art. 286 § 2 k.k.)................ 220
2.3. Wypadek mniejszej wagi (art. 286 § 3 k.k.)..................... 223
2.4. Wyłudzenie odszkodowania jako potencjalna
kwalifikacja karna pozorowanych zdarzeń drogowych
(art. 298 § 1 k.k.)................................................................. 224
2.5. Zbieg przepisów.................................................................. 234
2.6. Kwalifikacja karna pozorowanych zdarzeń
drogowych........................................................................... 237
3. Cofanie lub ingerowanie we wyodrębnionia licznika przebiegu
w pojeździe mechanicznym........................................................ 239
3.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 239
3.2. Założenia noweli marcowej............................................... 240
3.3. Treść noweli marcowej w zakresie prawnokarnym........ 241
3.4. Wybrane zagadnienia procesowe..................................... 244
3.5. Analiza materialnoprawna przestępstw typizowanych
w treści art. 306a k.k........................................................... 245
3.6. Uwagi końcowe................................................................... 263
Rozdział 8
Rekonstrukcja wypadku drogowego i zdarzenia drogowego
poprzez biegłego..................................................................................... 271
1. Zagadnienia ogólne...................................................................... 271
2. Dopuszczenie dowodu................................................................ 275
3. Przedmiot opinii.......................................................................... 280
4. Zasada bezstronności i obiektywizmu...................................... 284
5. Przesłuchanie biegłego................................................................ 290
6. Opinia pozaprocesowa i jej ocena.............................................. 294
7. Tajemnica biegłego, specjalisty i tłumacza............................... 297
8. Ocena opinii.................................................................................. 303
Rozdział 9
Opinia biegłego do spraw ruchu drogowego i techniki
samochodowej. Założenia ogólne.................................................. 313
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 313
2. Ogólne założenia opinii............................................................... 315
3. Ocena materiału badawczego..................................................... 318
4. Zakres opinii................................................................................. 331
5. Założenia przyjęte do opiniowania............................................ 334
Rozdział 10
rodzaje opinii. Zagadnienia podstawowe.................................... 341
1. Ocena stanu technologicznego pojazdu, jego zespołów
lub części....................................................................................... 341
2. Rekonstrukcja wypadków z udziałem pieszych....................... 347
3. Rekonstrukcja zderzeń pojazdów.............................................. 369
4. Ustalenie osoby kierującej pojazdem........................................ 380
5. Wypadki drogowe z udziałem jednośladów............................. 389
6. Ocena typu i stopnia uszkodzeń pojazdów......................... 395
7. Innowacyjne techniki w opiniowaniu – komputerowe
wspomaganie rekonstrukcji zdarzeń drogowych..................... 403
Rozdział 11
Zagadnienia wybrane w procesie opiniowania............................ 406
1. Zasady planowania eksperymentu i aktualne podejście
do opiniowania zdarzeń zaistniałych w okresie ograniczonej
widoczności.................................................................................. 406
2. Ślady cyfrowe w rekonstrukcji zdarzeń drogowych –
odbiorniki GPS, kamery samochodowe, monitoring
(fotogrametria 3D), tachografy, „czarne skrzynki”
i sterowniki pojazdów.................................................................. 449
2.1. Uwagi wprowadzające........................................................ 449
2.2. Nawigacje satelitarne i systemy APRS............................. 450
2.3. Kamery samochodowe....................................................... 456
2.4. Monitoring (fotogrametria 3D)........................................ 470
2.5. Tachografy........................................................................... 485
2.6. Rejestratory informacji i systemy elektroniczne
pojazdów.............................................................................. 494
3. Nietypowość rekonstrukcji zdarzeń z udziałem pojazdów
szynowych..................................................................................... 502
4. Interpretacja śladu DNA – interdyscyplinarne ustalenie osoby
kierującej z użyciem modelu wielobryłowego................ 523
4.1. Ślady biologiczne................................................................ 523
4.2. Ślady biologiczne w kontekście wypadków
drogowych........................................................................... 525
4.3. Właściwe innowacyjnanie podczas oględzin
oraz czynniki wpływające na wynik badań
genetycznych....................................................................... 528
4.4. Metody poszukiwania i identyfikacji śladów
biologicznych...................................................................... 532
4.5. Struktura materiału genetycznego.................................... 534
4.6. Metody wykorzystywane w analizie genetycznej do celów
sądowych............................................................................. 535
4.7. Świeże metody analityczne w genetyce sądowej.............. 544
4.8. Zapewnienie jakości badań genetycznych....................... 547
4.9. Słowniczek podstawowych pojęć związanych
z genetyką ogólną i genetyką sądową............................... 548
4.10. Ustalenie osoby kierowcy – zagadnienia teoretyczne
i ergonomiczne......................................................................... 554
4.11. Dynamika ruchu ciała człowieka w środku pojazdu..... 576
4.12. Przykład interdyscyplinarnego ustalenia osoby
kierowcy............................................................................... 579
4.13. Podsumowanie.................................................................... 584
4.14. Przyszłość............................................................................ 585
5. Zdarzenia pozorowane, wyłudzenia odszkodowań i cofanie
drogomierzy.................................................................................. 586
Rozdział 12
Dogmatyczna ocena materiału dowodowego.............................. 617
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 617
2. Obiektywne przypisanie skutku................................................. 625
3. Koncepcja powiększonej odpowiedzialności............................. 633
4. Konstrukcja obojętności woli..................................................... 639
5. Nieprzewidywalność zachowań i ich ocena............................. 644
6. Kontrowersje wokół przyczynienia pokrzywdzonego.
Próba oceny................................................................................... 648
Rozdział 13
Błędy organów procesowych, a także biegłych i ich ocena.............. 653
1. Uwagi wprowadzające................................................................. 653
2. Błędy organów procesowych...................................................... 655
3. Błędy rekonstrukcyjne i ich przyczyny...................................... 657
4. Procesowa ocena błędów organów państwa i opinii
biegłych.......................................................................................... 662
5. Ocena braków dowodowych...................................................... 665
Załącznik. Tabele............................................................................... 669
Suplement............................................................................................ 677
Wykaz ważniejszej literatury........................................................... 679
