Tytuł Homo defectus w kulturze późnej postępowości. Geneza i ewolucja antropobiologii i teorii instytucji Arnolda Gehlena Autor Rafał Michalski Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika ISBN 978-83-231-3017-8 Rok wydania 2013 Toruń liczba stron 470 Format pdf Spis treści Wstęp. 7
Rozdział I
pomiędzy egzystencjalizmem a nazizmem
– wczesna twórczość Arnolda Gehlena. 16
1.1. Filozoficzne preludium – wokół teorii konstytucji Hansa Driescha. 16
1.2. Założenia absolutnej fenomenologii w Wirklicher und unwirklicher
Geist. 27
1.3. Melancholia filozofii – egzystencjalny platonizm wczesnego Gehlena 33
1.4. Logika sytuacji – fenomenologiczna analiza egzystencji. 40
1.5. Idealistyczny zwrot – w poszukiwaniu istoty wolności. 53
1.6. Gehlen a Heglowska filozofia prawa 67
1.7. Arnold Gehlen w III Rzeszy. 92
1.8. Antropologiczne prolegomena 109
Rozdział II
Główne założenia elementarnej antropologii 119
2.1. Geneza antropologii filozoficznej Arnolda Gehlena. 119
2.1.1. Antropologiczny zwrot w filozofii. 121
2.1.2. Gehlen a klasycy antropologii filozoficznej (Scheler, Plessner) 132
2.1.3. Biologiczne inspiracje (Alsberg, Uexküll, Buytendijk, Bolk,
Portmann, Lorenz) 160
2.2. Człowiek jako istota naznaczona brakiem 182
2.2.1. Założenia metodologiczne elementarnej antropologii 182
2.2.2. Teoretyczne deficyty tezy o filo- i ontogenetycznej ułomności
człowieka 192
2.3. Antropologiczna teoria działania – odciążenie deficytów
biologicznych. 211
2.3.1. Człowiek jako istota działająca 211
2.3.2. Geneza ludzkiej mowy – kompensacyjna funkcja języka. 225
2.3.3. Kultura jako odciążenie – prolegomena teorii instytucji. 242
Rozdział III
Diagnoza współczesności w świetle teorii instytucji 256
3.1. Geneza instytucji w Urmensch und Spätkultur – uwagi wstępne 256
3.2. Kategorialna analiza instytucji 264
3.3. Działanie rytualno-pokazujące – narodziny instytucji. 293
3.4. Industrializacja kultury – antropologiczna koncepcja techniki. 313
3.5. Nowy subiektywizm. 325
3.6. Hipermoralność a pluralizm etyczny 346
3.7. Koniec historii? 364
Zakończenie
– krytyczna recepcja, nawiązania, kontynuacje. 379
4.1. Krytyczna recepcja – zarzut biologizmu i konserwatyzmu. 383
4.2. W poszukiwaniu zagubionej intersubiektywności – Gehlen i Mead. 401
4.3. Zakłócona komunikacja: Gehlen – Habermas. 416
4.4. Panoramiczne spojrzenie na późną recepcję myśli Gehlena
(Apel, Luhmann, Claessens, Rehberg) 436
Bibliografia. 460
Rozdział I
pomiędzy egzystencjalizmem a nazizmem
– wczesna twórczość Arnolda Gehlena. 16
1.1. Filozoficzne preludium – wokół teorii konstytucji Hansa Driescha. 16
1.2. Założenia absolutnej fenomenologii w Wirklicher und unwirklicher
Geist. 27
1.3. Melancholia filozofii – egzystencjalny platonizm wczesnego Gehlena 33
1.4. Logika sytuacji – fenomenologiczna analiza egzystencji. 40
1.5. Idealistyczny zwrot – w poszukiwaniu istoty wolności. 53
1.6. Gehlen a Heglowska filozofia prawa 67
1.7. Arnold Gehlen w III Rzeszy. 92
1.8. Antropologiczne prolegomena 109
Rozdział II
Główne założenia elementarnej antropologii 119
2.1. Geneza antropologii filozoficznej Arnolda Gehlena. 119
2.1.1. Antropologiczny zwrot w filozofii. 121
2.1.2. Gehlen a klasycy antropologii filozoficznej (Scheler, Plessner) 132
2.1.3. Biologiczne inspiracje (Alsberg, Uexküll, Buytendijk, Bolk,
Portmann, Lorenz) 160
2.2. Człowiek jako istota naznaczona brakiem 182
2.2.1. Założenia metodologiczne elementarnej antropologii 182
2.2.2. Teoretyczne deficyty tezy o filo- i ontogenetycznej ułomności
człowieka 192
2.3. Antropologiczna teoria działania – odciążenie deficytów
biologicznych. 211
2.3.1. Człowiek jako istota działająca 211
2.3.2. Geneza ludzkiej mowy – kompensacyjna funkcja języka. 225
2.3.3. Kultura jako odciążenie – prolegomena teorii instytucji. 242
Rozdział III
Diagnoza współczesności w świetle teorii instytucji 256
3.1. Geneza instytucji w Urmensch und Spätkultur – uwagi wstępne 256
3.2. Kategorialna analiza instytucji 264
3.3. Działanie rytualno-pokazujące – narodziny instytucji. 293
3.4. Industrializacja kultury – antropologiczna koncepcja techniki. 313
3.5. Nowy subiektywizm. 325
3.6. Hipermoralność a pluralizm etyczny 346
3.7. Koniec historii? 364
Zakończenie
– krytyczna recepcja, nawiązania, kontynuacje. 379
4.1. Krytyczna recepcja – zarzut biologizmu i konserwatyzmu. 383
4.2. W poszukiwaniu zagubionej intersubiektywności – Gehlen i Mead. 401
4.3. Zakłócona komunikacja: Gehlen – Habermas. 416
4.4. Panoramiczne spojrzenie na późną recepcję myśli Gehlena
(Apel, Luhmann, Claessens, Rehberg) 436
Bibliografia. 460
