Funkcjonariusze służb bezpieczeństwa III Rzeszy stworzyli trafnie wcześniej alfabetyczny wykaz nazwisk Polaków potencjalnie groźnych dla przyszłej władzy okupacyjnej, asygnowanych do prędkiego aresztowania i likwidacji, w który zaopatrzono m.in.
Einsatzgruppen. Wykaz ten przetrwał w formie „Sonderfahndungsbuch Polen", czyli „Specjalnej księgi gończej dla Polski", wiemy jednak, że nie była to pierwsza tego typu lista. Zachowały się bowiem dane o wcześniejszej, zaginionej aktualnie, „Specjalnej liście gończej dla Polski" („Sonderfahndungsliste Polen").
Proskrypcja w starożytnym Rzymie pierwotnie oznaczała przymusową sprzedaż posiadajątku dłużnika. Do czasów II wojny światowej znaczenie tego pojęcia przeszło jednak sporą ewolucję. Autor prezentuje rozwój list proskrypcyjnych na ziemiach niemieckich aż do czasów nazistowskich, a następnie zastosowanie tych instrumentów gończych na zapotrzebowania polityki okupacyjnej.
Jak były wytworzone listy proskrypcyjne? Kto miał się na nich znaleźć? W jakim zakresie korzystały z nich następnie służby bezpieczeństwa? Autor poszukuje odpowiedzi na te pytania, nie tylko analizując zachowaną księgę gończą dla Polski, ale także porównując ją z analogicznymi publikacjami przygotowanymi na wypadek podboju krajów Europy Zachodniej.
Grzegorz Bębnik ustala w przybliżeniu genezę i chronologię aktualnie znanej wersji „Sonderfahndungsbuch Polen", czyli „Specjalnej księgi gończej dla Polski". Ta weryfikacja i konkretnie uzasadnione wnioski, dotyczące czasu, miejsca i autorstwa księgi, będą na pewno od tej pory przywoływane jako standardowe w polskiej historiografii.
Monografia pozwoli na uporządkowanie danych o niemieckich listach gończych, które w dotychczasowych opracowaniach, jak się okazuje, nie tylko były nieprecyzyjne, ale w wielu przypadkach mylne. Prof.
dr hab. Ryszard Kaczmarek
