Konkurencyjność rolnictwa polski wschodniej, AZ#2093F017EB/DL-ebwm/pdf

Konkurencyjność jest zagadnieniem o skomplikowanym charakterze, a jego złożoność uwidacznia się jeszcze mocniej wobec współczesnych wyzwań związanych z procesami globalizacji światowej gospodarki. Niejednoznaczność definiowania oraz pomiaru konkurencyjności dotyczy także rolnictwa. Lukę poznawczą można zidentyfikować zwłaszcza w odniesieniu do badań regionalnej konkurencyjności rolnictwa. Celem pracy była ocena konkurencyjności rolnictwa pięciu województw Polski Wschodniej, tj. Lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego i zidentyfikowanie najważniejszych jej determinant. Realizacji celu głównego służyły postawione pytania badawcze o charakterze metodycznym oraz poznawczym, dotyczące definiowania konkurencyjności regionalnej rolnictwa, sposobów pomiaru konkurencyjności rolnictwa, roli rolnictwa w gospodarce województw Polski Wschodniej, stanu konkurencyjności rolnictwa w badanych regionach, czynników determinujących możliwości poprawy poziomu konkurencyjności rolnictwa i gospodarstw rolnych, będących podstawowymi podmiotami sektora rolnego w badanych województwach. Cel pracy zrealizowano na podstawie analizy badanego zjawiska na dwóch stopniach agregacji - sektora rolnego oraz gospodarstw rolnych. Pomiaru konkurencyjności rolnictwa w badanych województwach dokonano wieloaspektowo, uwzględniając równocześnie ocenę potencjału konkurencyjnego (konkurencyjność czynnikowa), jak w dodatku wyników konkurowania (konkurencyjność wynikowa). W ocenie uwzględniono skuteczność cząstkową czynników produkcji i efektywność całkowitą rolnictwa. Na dodatek zaadaptowano piramidę konkurencyjności regionalnej do oceny konkurencyjności rolnictwa w układzie przestrzennym, a także oceniono zależność między wybranymi cechami konkurencyjności rolnictwa a poziomem społeczno-gospodarczego rozwoju regionu. Badania wykazały wzrost skuteczności całkowitej rolnictwa w większości województw Polski Wschodniej (poza podkarpackim). W województwach lubelskim i podlaskim na wzrost ten wpływ miały jednocześnie postęp techniczny, jak i wzrost produktywności technicznej. W sytuacji województwa świętokrzyskiego czynnikiem wzrostu wydajności całkowitej były zmiany efektywności technicznej, natomiast w warmińsko-mazurskim - zmiany techniczne. Przeprowadzone w pracy analizy stanowią wyraźny wkład do badań w zakresie poszukiwania determinant wzrostu wydajności w rolnictwie. Wynika z nich, że przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego i doświadczenie rolników miały prawidłowy wpływ na wzrost efektywności całkowitej rolnictwa w badanych regionach. Analiza potencjału konkurencyjnego rolnictwa wykazała jego zróżnicowanie w badanych województwach, czego wynikiem są rozmaite możliwości konkurowania. Wykorzystanie plastikowego miernika oceny konkurencyjności odrębnie dla konkurencyjności czynnikowej i wynikowej pozwoliło na wyznaczonie rozbieżności między posiadanym potencjałem a efektami konkurencyjności. Buduje to przesłankę do podejmowania działań służących poprawie sprawności potencjału rolnictwa, zwłaszcza w województwach lubelskim i podlaskim, gdzie różnica między konkurencyjnością czynnikową i wynikową była największa. Badania wykazały istnienie współzależności pomiędzy poziomem konkurencyjności rolnictwa a poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. Wzrost wartości PKB per capita, a także wartości przeciętnych wynagrodzeń brutto w regionie przyczyniał się do wzrostu konkurencyjności rolnictwa. Ma to swoje przełożenie poręczne, wskazuje bowiem na wagę działań sprzyjających rekompensowaniu dysproporcji regionalnych w poziomie rozwoju w Polsce, a także na potrzebę traktowania rolnictwa jako nieodłącznego elementu gospodarki regionalnej. Na niekorzystną pozycję konkurencyjną czterech województw Polski Wschodniej - podlaskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego i podkarpackiego wskazują wyniki badań przeprowadzonych z wykorzystaniem regionalnego indeksu konkurencyjności rolnictwa. Badania te udokumentowały także dużą rolę kapitału ludzkiego we wzroście konkurencyjności rolnictwa. Z badań prowadzonych na podstawie informacji rachunkowości rolnej z gospodarstw rolnych wynika, że niekorzystna pozycja konkurencyjna gospodarstw rolnych województw Polski Wschodniej jest przeważnie efektem niskiej skuteczności zastosowania czynnika pracy. O sprawności pracy decydowały nie tylko zasoby czynników produkcji i relacje pomiędzy nimi, ale także wykształcenie kierowników gospodarstw rolnych. Zidentyfikowanie determinant poprawy konkurencyjności rolnictwa jest problemem badawczym o dużym znaczeniu ergonomicznym. Z badań wynika, że do czynników wpływających korzystnie na konkurencyjność należą zwłaszcza wzrost potencjału produkcyjnego gospodarstw rolnych (przez poprawę struktury obszarowej) i poprawa jakości kapitału ludzkiego. Przeprowadzone badania posiadają znaczny wkład w rozwój nauk rolniczych i ekonomicznych. Stanowią one próbę wypełnienia luki badawczej z zakresu konkurencyjności sektora rolnego w ujęciu regionalnym, nie tylko ze względów metodologicznych, ale także empirycznych i funkcjonalnych. Poza walorami poznawczymi i naukowymi wyniki badań mogą stanowić podstawę do formułowania rekomendacji dla polityki gospodarczej oraz regionalnej i dla jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działań przyczyniających się do wzrostu konkurencyjności sektora rolnego badanych województw.