Spuścizna epistolarna Józefa Weyssenhoffa nie należy do wyjątkowo wielkich,spomiędzy zachowanych tego typu tekstów największy zbiór stanowi młodzieńcza korespondencja prowadzona z Konstantym Marią Górskim, obejmująca 55 listów z lat 1874-1885.
Młodzieńcze teksty przyszłego autora Sobola i panny stanowią cenne źródło danych na temat dopiero modelującego się w oparciu o zasady poprawnościowe drugiej połowy XIX w. Osobniczego języka autora.
Analiza tego wczesnego materiału epistolarnego pozwala scharakteryzować rozwijający się język przyszłego pisarza, ocenić stopień opanowania reguł normatywnych polszczyzny ogólnej, a także zweryfikować, czy jest on wolny od naleciałości kresowych.
Przedmiotem opisu w niniejszej publikacji są więc głównie charakterystyczne atrybuty języka młodzieńczych listów przyszłego autora poczytnych powieści o Litwie Kowieńskiej na tle języka II połowy XIX wieku.
Omówione zostały najszczególniej atrakcyjne zjawiska, budzące zaciekawienie z punktu widzenia współczesnego użytkownika polszczyzny, lecz mieszczące się w normie ówczesnego języka ogólnego. Ponieważ jakąś część swojej młodości spędził Weyssenhoff na Kowieńszczyźnie, gdzie kultura polska i polski język posiadały pewne zabarwienie regionalne, analizowane listy zezwalają na zaobserwowanie, czy ich autor przejawiał już w wieku chłopięcym pewną językową intuicję i w jaki sposób się ona ewentualnie ujawniała.
W stosunku do niektórych zjawisk pojawić się może problem z klasyfikacją (oceniane są jako kresowe we współczesnej polszczyźnie stosowanej na dawnych ziemiach północnokresowych, lecz na przełomie XIX i XX w.
obecne były jeszcze w języku ogólnym). Stąd osobno omówiono parametry mieszczące się w zwyczaju językowym XIX-wiecznej polszczyzny ogólnej, wykazujące już jednak wówczas tendencje do zaniku, mające natomiast szerszą dokumentację na Kresach północo-wschodnich.
