Część I
WYZWANIA ROZWOJOWE UNII EUROPEJSKIEJ
1. Brexit i jego implikacje dla Unii Europejskiej (Iwona Pawlas) 15
1.1. Wprowadzenie 15
1.2. Członkostwo Zjednoczonego Królestwa w Unii Europejskiej 15
1.3. Referendum w sprawie członkostwa Zjednoczonego Królestwa w Unii Europejskiej 18
1.4. Alternatywy dla członkostwa w Unii Europejskiej – przegląd rozwiązań w kontekście Brexitu 22
1.5. Brexit jako wyzwanie i zagrożenie dla Unii Europejskiej 26
1.6. Podsumowanie 30
2. Perspektywy i kierunki rozszerzenia Unii Europejskiej (Iwona Pawlas) 31
2.1. Wprowadzenie 31
2.2. Formalno-prawne aspekty relacji zewnętrznych Unii Europejskiej, a także procedury cyklu akcesyjnego 31
2.3. Kraje Bałkanów Zachodnich w procesie integracji z Unią Europejską 36
2.3.1. Cykl zacieśniania relacji między Unią Europejską a Albanią, Czarnogórą, Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii, a także Serbią 36
2.3.2. Społeczno-ekonomiczny obraz krajów Bałkanów Zachodnich kandydujących do UE 42
2.4. Współpraca Unii Europejskiej z Turcją 44
2.4.1. Relacje Unii Europejskiej z Turcją 44
2.4.2. Społeczno-ekonomiczny obraz Turcji 49
2.5. Pomoc finansowa Unii Europejskiej dla Turcji i krajów Bałkanów Zachodnich 50
2.6. Podsumowanie 53
3. Polityka imigracyjna Unii Europejskiej wobec napływu cudzoziemców (Tadeusz wielkiek) 55
3.1. Wprowadzenie 55
3.2. Teoretyczne podstawy migracji 56
3.2.1. Pojęcie migracji 56
3.2.2. Formy i typy migracji 57
3.2.3. Teorie migracyjne w zróżnicowanych dziedzinach naukowych 62
3.2.3.1. Teorie ekonomiczne 62
3.2.3.2. Teorie interdyscyplinarne 69
3.2.4. Podsumowanie teorii migracyjnych 73
3.3. Polityka imigracyjna w świetle traktatów unijnych 74
3.4. Ekonomiczne perspektywy migracji do Niemiec i wielkiej Brytanii 76
3.4.1. Poziom PKB oraz tempo rozwoju gospodarek Niemiec i sporej Brytanii w porównaniu do reszty państw UE 77
3.4.2. PKB per capita według parytetu siły nabywczej 79
3.4.3. Sytuacja na rynku pracy w Niemczech, a także obfitej Brytanii 80
3.4.3.1. Całkowita siła robocza (osoby aktywne ekonomicznie) 81
3.4.3.2. Stopa bezrobocia 82
3.4.3.3. Wynagrodzenia na rynku Niemiec, a także obszernej Brytanii 84
3.4.4. Wpływ globalnego kryzysu finansowego z XXI w. Na gospodarkę Niemiec, a także szerokiej Brytanii 86
3.4.5. Potencjalny wpływ Brexitu na gospodarkę dużej Brytanii oraz na rozwój międzynarodowych migracji 88
3.5. Podsumowanie 91
4. Polityka Unii Europejskiej na rzecz wspierania postępowości (Małgorzata Dziembała) 92
4.1. Wprowadzenie 92
4.2. Polityka innowacyjna w UE i jej instrumenty 93
4.2.1. Koncepcja polityki postępowej i jej ewolucja 93
4.2.2. Polityka progresywna w świetle strategii Europa 2020 97
4.2.3. Program Horyzont 2020 jako instrument wspierający innowacyjne MŚP 99
4.3. Postępowość UE na tle wybranych krajów 103
4.3.1. Potencjał progresywny UE i jej krajów członkowskich w świetle wybranych wskaźników 103
4.3.2. Pozycja nowoczesna UE w świetle Europejskiej tablicy wyników innowacyjności 112
4.4. Podsumowanie 114
5. Międzynarodowa konkurencyjność Unii Europejskiej a zastosowanie potencjału ICT (Sylwia Talar) 116
5.1. Wprowadzenie 116
5.2. Implikacje wykorzystania ICT dla konkurencyjności gospodarek 117
5.3. Metodologiczne aspekty badań zastosowania potencjału ICT dla konkurencyjności 119
5.4. Ocena pozycji konkurencyjnej UE z perspektywy użycia potencjału ICT 121
5.4.1. Pozycja UE w globalnych rankingach opartych na wskaźnikach syntetycznych wykorzystania potencjału ICT 121
5.4.2. Międzynarodowa pozycja konkurencyjna europejskiego sektora ICT i stopień jego rozwoju 123
5.4.3. Konkurencyjność UE w świetle założeń strategii Europa 2020 127
5.5. Podsumowanie 129
6. Polityka Unii Europejskiej w zakresie wykorzystania potencjału ICT na tle głównych konkurentów (Joanna Kos-Łabędowicz) 131
6.1. Wprowadzenie 131
6.2. Polityki związane z zastosowaniem i upowszechnieniem ICT 132
6.2.1. Unia Europejska 134
6.2.2. Japonia 139
6.2.3. Stany Zjednoczone 144
6.3. Podsumowanie 148
7. Zewnętrzne uwarunkowania bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej (Anna Czech) 152
7.1. Wprowadzenie 152
7.2. Kształt zewnętrznej polityki energetycznej Unii Europejskiej 153
7.2.1. Regionalna współpraca w zakresie bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej 153
7.2.2. Polityka Unii wobec państw tranzytowych 161
7.3. Współpraca Unii Europejskiej z wybranymi aktorami rynku energetycznego 165
7.3.1. Rosja 165
7.3.2. Norwegia 171
7.3.3. Chiny 172
7.3.4. Indie 175
7.3.5. USA 176
7.4. Podsumowanie 177
Część II
POZYCJA UNII EUROPEJSKIEJ W HANDLU ŚWIATOWYM I MIĘ-DZYNARODOWYCH PRZEPŁYWACH BIZ
8. Zmiana pozycji Unii Europejskiej w międzynarodowym handlu towarami (Małgorzata Fronczek) 181
8.1. Wprowadzenie 181
8.2. Sytuacja w gospodarce światowej w latach 1995-2014 182
8.3. Obroty towarowe Unii Europejskiej na tle handlu światowego 186
8.4. Miejsce państw Unii Europejskiej w handlu światowym 190
8.5. Struktura obrotów towarowych Unii Europejskiej na tle handlu światowego według SITC 194
8.6. Udział Unii Europejskiej w handlu światowym według SITC 197
8.7. Podsumowanie 202
9. Rozwój handlu usługami między Unią Europejską a jej otoczeniem (Małgorzata Fronczek) 203
9.1. Wprowadzenie 203
9.2. Ramy prawne dla międzynarodowego handlu usługami 204
9.3. Znaczenie usług dla UE na tle innych państw 206
9.4. Rozwój zagranicznego handlu usługami w państwach Unii Europejskiej na tle innych grup krajów 209
9.5. Zagraniczna wymiana usług Unii Europejskiej według rodzajów 219
9.6. Pozycja państw Unii Europejskiej w światowym eksporcie i imporcie usług 222
9.7. Podsumowanie 225
10. Ewolucja znaczenia Unii Europejskiej w międzynarodowych przepływach kapitału w formie BIZ i jej uwarunkowania (Katarzyna Czech) 227
10.1. Wprowadzenie 227
10.2. Swoboda przepływu kapitału jako cecha standardowa jednolitego rynku wewnętrznego 228
10.3. Klimat inwestycyjny krajów Unii Europejskiej i jego determinanty 229
10.3.1. Wpływ części środowiska biznesowego na klimat dla BIZ w Unii Europejskiej i podejmowanych przez Unię Europejską za granicą 232
10.3.2. Ryzyko jako determinanta podejmowania BIZ w Unii Europejskiej i przez Unię Europejską 235
10.4. Unia Europejska jako eksporter i importer kapitału w formie BIZ w warunkach globalnej gospodarki 236
10.4.1. Państwa członkowskie Unii Europejskiej jako źródła pochodzenia kapitału w formie BIZ w latach 2000-2015 239
10.4.2. Państwa Unii Europejskiej jako cele lokat kapitałowych w formie BIZ w latach 2000-2015 240
10.5. Podsumowanie 242
Zakończenie 243
Załączniki 249
Bibliografia 259
Spis rysunków 289
Spis tabel 290
Spis załączników 293